ستاره‌زایی در مکانی دور از انتظارها
ستاره‌زایی در مکانی دور از انتظارها
مجله علمی ایلیاد - سیاه‌چاله‌های اَبَرپُرجرم موجود در مرکز کهکشان‌ها، معمولاً باعث متوقف شدن شکل‌گیری ستاره‌ها می‌شوند؛ ولی سیاه‌چاله‌ی مرکزی خوشه‌ی کهکشانی سیمرغ، اینگونه عمل نمی‌کند. خوشه‌ی کهکشانی سیمرغ، شامل حدود ۱۰۰۰ کهکشان است که در فاصله‌ی ۵.۸ میلیارد سال نوری از زمین و در صورت‌فلکی جنوبی سیمرغ قرار دارد. سیاه‌چاله‌ی موجود در این خوشه، دارای خروجی‌های جت مانندی از مرکز خود است که به نظر می‌رسد این خروجی‌ها به شکل‌گیری ستاره‌ها کمک می‌کنند.
دکتر «مایکل مک‌دونالد» از دانشگاه MIT به‌عنوان نویسنده‌ی مقاله‌ای که در این زمینه در مجله‌ی Astrophysical Journal چاپ شده است، می‌گوید: «این پدیده چیزی است که مدت‌ها در پی آن بودیم. خوشه‌ی کهکشانی سیمرغ نشان داده است که در برخی موارد، جت‌های قدرتمند خروجی از سیاه‌چاله‌ها، می‌توانند روند خنک شدن را بهبود دهند و به این ترتیب، عواقب متفاوتی را باعث شوند.»
در مرکز این خوشه‌ی کهکشانی، یک کهکشان بسیار بزرگ وجود دارد که نرخ ستاره‌زایی در آن خیلی بالا است. این کهکشان توسط گازهای داغی که دمای آن‌ها از چند میلیون درجه متجاوز است، احاطه شده است. جرم این گازها، هزاران میلیارد برابر جرم خورشید است و حتی از جرم همه‌ی کهکشان‌های موجود در این خوشه نیز بیشتر است. این گازها انرژی خود را به شکل اشعه‌ی ایکس از دست می‌دهند و در نتیجه‌ی خنک شدن آن‌ها تولید ستاره‌های متعددی می‌شود.
شواهد بالا بودن نرخ ستاره‌زایی در خوشه‌ی کهکشانی سیمرغ، در سال ۲۰۱۲ نیز به‌دست آمده بود، ولی با این حال باید رصدهای عمیق‌تری انجام می‌شد تا درباره‌ی نقش سیاه‌چاله‌ی مرکزی در شکل‌گیری ستاره‌ها اطلاعات خوبی به‌دست می‌آمد. رصدهای انجام شده از رصدخانه‌ی اشعه‌ی ایکس چاندرا متعلق به ناسا و همچنین تلسکوپ هابل و تلسکوپ VLA، به محققین این اجازه را داد تا داده‌های باکیفیتی را در این زمینه دریافت و آنالیز کنند.
گازهای موجود در اطراف سیاه‌چاله‌ی مرکزی، تحت تاثیر جت‌های خروجی از سیاه‌چاله زودتر خنک می‌شود و وقتی که تحت تاثیر این جت از خود سیاه‌چاله به‌عنوان منبع گرمایی فاصله می‌گیرد باز هم نرخ خنک شدن و در نتیجه ستاره‌زایی بیشتر می‌شود. در واقع جت‌های خروجی باعث ایجاد آشفتگی، موج‌های صوتی و موج‌های شوک نیز می‌کنند که همه‌ی این‌ها منبع حرارت محسوب می‌شوند و از خنک شدن گازها جلوگیری می‌کنند؛ بنابراین می‌توان گفت در مراحل بعد به ضرر ستاره‌زایی هستند.
دکتر «مارک ویوت» به‌عنوان همکار این پروژه از دانشگاه ایالتی میشیگان، می‌گوید: «این نتایج نشان می‌دهد که سیاه‌چاله به‌صورت موقت به شکل‌گیری ستاره‌ها کمک می‌کند؛ ولی با قدرتمند شدن اثرات آن می‌توان انتظار کاهش ستاره‌زایی را نیز داشت.»