چگونه ویروس تبخال باعث بروز علائم آلزایمر میشود؟

مجله علمی ایلیاد - مغزهای کوچک رشد‌یافته، زمانی که به ویروس تبخال معمولی آلوده می‌شوند، به‌سرعت علائم بیماری آلزایمر را بُروز می‌دهند. یافته‌ها به شواهد روزافزون در مورد این‌که برخی انواع آلزایمر عامل شروع ویروسی دارند، می‌افزاید و احتمالاً با داروهای ضدویروس درمان می‌شوند.

علامت اصلی در بیماری آلزایمر تشکیل توده‌هایی پروتئینی به‌نام «پلاک‌های بتا آمیلوئید» در مغز است. نگرش علمی نوظهور این است که این پلاک‌ها به‌عنوان عوامل دفاعی علیه ویروس‌ها و باکتری‌هایی عمل می‌کنند که گاهی اوقات می‌توانند به مغز راه یابند.

ویروس تبخال «HSV-1» که عامل تبخال‌ها است و تمام عمر در بدن می‌ماند، ویروسی است که با بیماری آلزایمر ارتباط دارد. احتمال ابتلا به آلزایمر در افرادی که HSV-1 دارند، بیشتر است و میزان بالای ویروس‌های تبخال در مغز افرادی که از این بیماری فوت کرده‌اند، پیدا شده است.

برای درک اینکه HSV-1 چگونه ممکن است باعث بیماری آلزایمر شود، «دانا کَنز» از دانشگاه تافتس ماساچوست و همکارانش، این ویروس را به دسته‌ای از بافت‌های مغز رشد یافته در آزمایشگاه اضافه کردند. آن‌ها این مغزهای کوچک را با پر کردن چهارچوب‌هایی حلقه‌ای از سلول‌های بنیادی انسان درست کردند که سپس وادار به تشکیل سلول‌های مغز شدند.

 

ظرف سه روز از آلوده شدن به HSV-1، مغزهای کوچک پلاک‌های بزرگی از بتا-آمیلوئید تشکیل دادند که یادآور نمونه‌های یافت شده در مغز افراد مبتلا به بیماری آلزایمر بود. همچنین مغزهای کوچک علائم دیگری از این بیماری را از خود نشان دادند، مانند التهاب و مرگ سلول‌های مغزی.

کنز می‌گوید: «در مقابل، زمانی که مغزهای کوچک با داروی «والاسایکلوویر» که داروی متداول تبخال است، تحت درمان قرار گرفت، به نظر می‌رسید که در برابر آسیب HSV-1 محافظت شد.» این یافته‌ها به آزمایشی بالینی که در حال حاضر در آمریکا در جریان است کمک می‌کند که بفهمیم آیا والاسایکلوویر در درمان بیماری آلزایمر افرادی که HSV-1 هم دارند، موثر است یا خیر؟

 

اما سوال حل‌نشده این است که چرا HSV-1 که در میان حدود دو سوم از افراد زیر پنجاه سال پیدا می‌شود، ظاهراً به مغزهای برخی از افراد حمله می‌کند، اما به بقیه نه؟ کَنز می‌گوید: «کسانی که سدهای خونی-مغزی ضعیف‌تری به دلیل سن یا عوامل ژنتیکی دارند، در معرض خطر بیشتری هستند.»

حالا کنز و همکارانش امیدوارند که بفهمند آیا عوامل دیگر نظیر باکتری «پورفیروموناس ژنژیوالیس» که با بیماری آلزایمر و لثه مرتبط دانسته شده هم باعث شکل‌گیری پلاک در مدل‌های مغزی‌شان می‌شود؟