رصد اتمسفر ستاره‌ی قلب عقرب
رصد اتمسفر ستاره‌ی قلب عقرب
مجله علمی ایلیاد - ستاره‌های سرخ غول‌پیکر از قبیل قلب عقرب و خویشاوند مشهورش «ابط‌الجوزا» به ستاره‌های عظیم‌الجثه و نسبتاً سرد گفته می‌شود. این ستاره‌ها با پایان سوخت و فروپاشی روبه‌رو هستند و سرانجام به ابرنواختر تبدیل می‌شوند. این اجرام به خاطر بادهای ستاره‌ای عظیمی که دارند، عناصر سنگین را وارد فضا می‌کنند؛ بنابراین نقش بسیار مهمی در فراهم آوردنِ اجزای ضروری حیات در کیهان ایفا می‌کنند؛ اما این موضوع کماکان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد که این بادهای قدرتمند و عظیم چگونه به راه می‌افتند. دانشمندان با مطالعه‌ی جامع اتمسفر قلب عقرب که نزدیک‌ترین ستاره‌ی غول‌پیکر به زمین است، یک گام دیگر به جواب نزدیک‌تر شده‌اند.
نقشه‌ی تلسکوپ آلما و آرایه‌ی بسیار بزرگ «VLA» از ستاره‌ی قلب عقرب، به‌عنوان جامع‌ترین نقشه‌ی رادیویی شناخته شده که تاکنون از یک ستاره تهیه شده است. تلسکوپ آلما ستاره‌ی قلب عقرب را در نزدیکی سطح آن و با طول‌موج کوتاه‌تر رصد کرد. طول‌موج‌های بلندتری که تلسکوپ VLA به تصویر کشید، جزئیات بیشتری از اتمسفر این ستاره فراهم کرد. قطر ستاره‌ی قلب عقرب تقریباً ۷۰۰ برابر بزرگ‌تر از خورشید است.
اما وقتی تلسکوپ‌های آلما و VLA موفق شدند اتمسفر این ستاره را در قالب طیف رادیویی نمایان کنند، مشخص شد که این ستاره بسیار بزرگ‌تر از تصورات پیشین است. «ایمون اوگورمن» محققی از مرکز مطالعات پیشرفته‌ی دوبلین ایرلند و نویسنده‌ی اصلی مقاله، می‌گوید: «اندازه‌ی ستاره می‌تواند بسته به اینکه با چه طول‌موجی مشاهده می‌شود، به طرز قابل ملاحظه‌ای متغیر باشد. طول‌موج‌های بلندتر VLA توانست اتمسفر این ستاره غول‌پیکر را تقریباً ۱۲ برابرِ شعاع آن نشان دهد.» این مقاله در مجله «Astronomy & Astrophysics» منتشر شده است.
رصد اتمسفر ستاره‌ی قلب عقرب
تلسکوپ‌های رادیویی دمای قسمت عمده‌ی گاز و پلاسمایِ موجود در اتمسفر قلب عقرب را اندازه گرفتند. نکته جالب‌توجه، دما در کروموسفر بود. این منطقه در بالای سطح ستاره قرار دارد و میدان‌های مغناطیسی و موج‌های تکانه‌ای باعث افزایش دمای آن می‌شوند. این امواج در اثر جریان‌های همرفتی قوی در سطح ستاره، ایجاد می‌شوند. محققان برای نخستین بار موفق به شناسایی این منطقه در قالب امواج رادیویی شده‌اند.
به لطف مشاهدات تلسکوپ آلما و آرایه‌ی بسیار بزرگ، دانشمندان دریافتند که کروموسفر این ستاره ۲.۵ برابر بزرگ‌تر از شعاع آن است. کروموسفر خورشید تنها یک دویستم شعاعش است. محققان همچنین دریافتند که دمای کروموسفر کمتر از چیزی است که مشاهدات فرابنفش و نوری قبلی نشان داده بود. دما در ۳،۵۰۰ درجه‌ی سلسیوس به اوج خود می‌رسد و سپس روند کاهشی به خود می‌گیرد. اگر بخواهیم مقایسه کنیم، کروموسفر خورشید می‌تواند به دمای تقریباً ۲۰،۰۰۰ درجه‌ی سلسیوس نیز برسد.