ایران مهد تولید فولاد کروم‌دار
ایران مهد تولید فولاد کروم‌دار
مجله علمی ایلیاد - بر اساس تحقیقات جدیدی که محققین دانشگاه کالیفرنیا انجام داده‌اند، فولاد کروم‌دار حدود هزار سال قبل از آنکه تا کنون تصور می‌شد، برای اولین بار توسط ایرانی‌ها ساخته شده است. نتایج این تحقیقات در مجله‌ی Journal of Archaeological Science منتشر شده است. محققین با استفاده از نوشته‌های قرون وسطایی به این کشف بزرگ در سایت باستان‌شناسی «چاهک» در جنوب ایران دست یافته‌اند.
این کشف از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا متخصصین علم مواد، تاریخدانان و باستان‌شناسان تصور می‌کردند که فولاد کروم‌دار برای اولین بار در قرن بیستم میلادی تولید شده است. کروم یکی از عناصر جدول تناوبی است که دارای نشان Cr و عدد اتمی ۲۴ است. کروم یا کرومیوم فلزی سخت، براق و به رنگ خاکستری فلزی با جلاپذیری بالا و نقطه‌ی جوش بالا و مقاومت قابل توجه در برابر زنگ‌زدگی و تیرگی است.
دکتر «راحیل علی‌پور» به‌عنوان باستان‌شناس دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده‌ی اول مقاله‌ی این تیم تحقیقاتی، می‌گوید: «تحقیقات ما اولین شواهد از اضافه کردن کروم به فولاد را ارائه کرده است و ما معتقدیم که این کار یک پدیده‌ی ایرانی بوده است. این مطالعه نه تنها قدیمی‌ترین شواهد از ساخت فولاد کروم‌دار در قرن ۱۱ میلادی را ارائه داده است، بلکه خصوصیات شیمیایی این نوع فولاد را نیز مشخص کرده است.»
چاهک یکی از سایت‌هایی است که در آن دست‌سازه‌های متعلق به قرن ۱۲ و ۱۹ میلادی کشف شده و نشان می‌دهد مرزهای جنوبی ایران مکانی برای ساخت فلزات خاص بوده است. البته هنوز مکان دقیق تولید فولاد در ایران قدیم کشف نشده است.
قابل ذکر است که ابوریحان بیرونی در کتاب «الجماهر فی معرفه الجواهر» نحوه‌ی تولید فولاد را توضیح داده است که این کتاب خطی برای محققین از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از مواد اولیه‌ای که در این کتاب استفاده شده و تا کنون به‌صورت رمز باقی مانده است، به احتمال زیاد همان کروم است.
این تیم تحقیقاتی با استفاده از تاریخ‌نگاری رادیوکربنی ذغال‌های باقی مانده از آن دوران نشان داده‌اند که تاریخچه‌ی تولید فولاد کروم‌دار به قرن ۱۱ و ۱۲ میلادی برمی‌گردد. آن‌ها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی دریافته‌اند که ماده‌ی معدنی رازآلود موجود در فولاد کروم است. آنالیزهای آن‌ها نشان داد که کروم بین یک تا دو درصد جرمی فولاد را تشکیل می‌داده است. جالب است بدانید که فرآیند تولید فولاد کروم‌دار تا قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی برای جهانیان ناشناخته باقی مانده است.
پروفسور «تیلیو رارن» از دانشگاه کالیفرنیا به‌عنوان همکار این تحقیق، می‌گوید: «دکتر علی‌پور یکی از دست نوشته‌های ایرانی متعلق به قرن ۱۳ را ترجمه کرده که در آن فولاد چاهک به‌عنوان یک فولاد خالص شناخته شده است.»