افشای یکی از رازهای کرونا ویروس

مجله علمی ایلیاد - دانشمندان هنوز در حال رمزگشایی از نحوه‌ی حمله‌ی کرونا ویروس جدید به ریه و دیگر اندام‌های بدن هستند. یکی از مهم‌ترین رازها در مورد این ویروس نحوه‌ی ایجاد هیپوکسیای خاموش توسط این ویروس است. هیپوکسیای خاموش زمانی اتفاق می‌افتد که سطح اکسیژن در بدن به صورت غیرعادی پایین باشد و اندام‌های حیاتی در اثر این کمبود اکسیژن آسیب ببینند. اکنون محققین با استفاده از مدل‌های کامپیوتری و مقایسه‌ی آن‌ها با داده‌های بیماران واقعی، توانسته‌اند بخشی از این راز را رمزگشایی کنند.

اگرچه افرادی که دچار وضعیت شدید کووید۱۹ هستند در برخی موارد هیچ نشانه‌ای از تنفس‌های کوتاه و سختی تنفس را ندارند، ولی سطح اکسیژن بدن آن‌ها به‌صورت خطرناکی پایین می‌آید. هیپوکسیا می‌تواند بدون علائم باعث آسیب به اندام‌ها شود و به همان دلیل به آن هیپوکسیای خاموش می‌گویند. در بیماران مبتلا به کووید۱۹ تصور بر این است که ویروس ابتدا به ریه آسیب می‌رساند و جلوی عملکرد صحیح آن‌را می‌گیرد و به این ترتیب اکسیژن خون نیز کم می‌شود و باعث هیپوکسیای خاموش می‌شود، ولی موضوع به همین سادگی نیست و دانشمندان اکنون توالی اتفاقات رخ داده در بدن در اثر کرونا ویروس جدید را کشف کرده‌اند.

محققین برای اینکه درک کنند چرا ریه از دادن اکسیژن به خون اجتناب می‌کند، مدل‌های کامپیوتری طراحی کردند و در آن‌ها سه سناریو را در نظر گرفتند. آن‌ها دریافتند که هیپوکسیای خاموش در نتیجه‌ی ترکیبی از مکانیسم‌های زیستی که به‌صورت همزمان در ریه‌ی بیماران رخ می‌دهند، ایجاد می‌شود.

ریه‌ها به صورت معمول وظیفه‌ی تبادل گاز را بر عهده دارند. اکسیژن را به خون می دهند و دی‌اکسیدکربن برگشتی از اندام‌ها را می‌گیرند و طی بازدم از بدن خارج می‌کنند. ریه‌ی سالم سطح اکسیژن بدن را بین ۹۵ تا ۱۰۰ درصد حفظ می‌کند. اگر سطح اکسیژن زیر ۹۲ باشد، به احتمال زیاد لازم است بیمار از کپسول اکسیژن استفاده کند.

ریه‌ی انسان به صورت طبیعی این قابلیت را دارد که اگر بخشی از آن آسیب دیده باشد، جلوی ورود خون به آن بخش را بگیرد تا خون با رفتن به بخش‌های دیگر ریه بتواند اکسیژن لازم را کسب کند. بررسی‌های دانشمندان نشان داده است که ریه‌ی افراد مبتلا به کووید۱۹ این قابلیت را از دست می‌دهد و حتی راه را برای ورود خون به بخش‌های آسیب دیده بیشتر باز می‌کند و به این ترتیب، خون بدون دریافت اکسیژن ریه را ترک می‌کند. مدل‌هایی که دانشمندان از ریه تهیه کرده بودند نشان داده است که ورود خون به نواحی آسیب دیده‌ی ریه در بیماران کووید۱۹ بیشتر از حالت عادی است و این موضوع باعث می‌شود اندام‌های بدن دچار کمبود اکسیژن شوند.

آن‌ها در مرحله‌ی بعد تاثیر لخته شدن خون بر جریان خون در ریه را بررسی کردند و دریافتند که لخته‌های بسیار ریز خون نیز نقش مهمی در کاهش اکسیژن‌رسانی به خون دارند و می‌توانند هیپوکسیای خاموش را باعث شوند.

در مرحله‌ی آخر محققین با استفاده از مدل‌های خود نسبت جریان هوا به جریان خون را در ریه‌ی افراد مبتلا به کووید۱۹ بررسی کردند. نامناسب بودن این نسبت در بیماری‌های تنفسی دیگر مانند آسم به هم می‌خورد و محققین دریافتند که به هم خوردن این نسبت در بیماران کووید۱۹ نیز باعث تشدید بیماری آن‌ها می‌شود.

به این ترتیب دانشمندان دریافته‌اند که رخ دادن سه اتفاق به صورت همزمان در ریه‌ی بیماران باعث وخامت حال آن‌ها و در نهایت هیپوکسیای خاموش می‌شود که می‌تواند مرگ بیمار را در پی داشته باشد. دانستن مکانیسم‌های ایجاد‌کننده‌ی هیپوکسیا می‌تواند به پزشکان کمک کند تا تصمیمات بهتری برای درمان بیماران بگیرند. به شکم خوابیدن بیماران یکی از راهکارهایی است که باعث می‌شود قسمت عقب ریه بیشتر خون دریافت کند و اکسیژن‌رسانی را بهتر انجام دهد.

نتیجه‌ی این تحقیقات در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده است.