واقعاً بهترین واکسن کووید۱۹ کدام است؟

مجله علمی ایلیاد - این پرسش را باید باز کرد؛ منظور از بهترین واکسن چیست؟ واکسنی که بیشترین محافظت در برابر شدت گرفتن بیماری را دارد؟ واکسنی که در برابر نسخه‌های مختلف اطراف شما به خوبی عمل کند؟ واکسنی که دوز کمتری نیاز دارد؟ واکسنی که برای گروه سنی شما بهتر عمل می‌کند؟

حتی اگر بتوان واژه‌ی بهترین را تعریف کرد نیز نمی‌توان به راحتی به پرسش بهترین واکسن پاسخ داد. تا زمانی که گزینه‌های مختلفی برای افراد در سراسر دنیا وجود نداشته باشند، همه سعی می‌کنند اولین واکسنی که به آن دسترسی پیدا کردند را تزریق کنند. البته این کار توصیه‌ی متخصصین نیز است، بنابراین پرسش در مورد بهترین واکسن را اینچنین می‌توان جواب داد که «اولین واکسن در دسترس، بهترین واکسن است.» دلایل سختی مقایسه‌ی واکسن‌های کرونا به شرح زیر است.

یکی از معضلات در مورد سختی پاسخ به پرسش مطرح شده، این است که آزمایش‌های بالینی به‌صورت کامل پایان نیافته است. فاز سوم آزمایش‌های بالینی معمولاً بر روی ده‌ها تا هزاران نفر آزمایش می‌شود و در طول مدت زمانی طولانی، کسانی که واکسن را دریافت کرده‌اند در شرایط کاملاً تحت کنترل، با گروه کنترلی مقایسه می‌شوند. با این کار می‌توان میزان عملکرد هر واکسن را به‌دست آورد. به‌عنوان مثال می‌دانیم که واکسن فایزر تا ۹۵ درصد کارایی دارد و جلوی علائم کرونا را می‌گیرد؛ در صورتی که واکسن آسترازنکا بسته به دوزهای دریافتی بین ۶۲ تا ۹۰ درصد کارایی دارد.

 

با این حال در مورد واکسن‌های موجود کرونا، مقایسه‌ی فاز سوم آزمایش‌های بالینی کار پیچیده‌ای است؛ زیرا این فاز در کشورهای مختلف با شرایط متفاوت از یکدیگر صورت گرفته است. سن شرکت‌کنندگان در آزمایش‌های فاز سوم، ویروسی که در جامعه‌ی مورد آزمایش وجود داشته و همچنین شرایط درمانی کشوری که آزمایش در آنجا انجام شده، بر روی نتایج به‌دست آمده تاثیر دارد.

برای مقایسه‌ی واکسن‌ها با یکدیگر باید مطالعات سر به سر در این زمینه انجام شود. به این صورت که گروهی از شرکت‌کنندگان یک مطالعه واکسن اول را دریافت کنند و گروه دوم واکسن دیگری دریافت کنند. در این صورت بسیاری از عوامل با یکدیگر مشابه خواهند بود و بهتر می‌توان واکسن‌ها را مقایسه کرد. این نوع آزمایش در بریتانیا در حال انجام است و واکسن‌های آسترازنکا و والنوا در حال مقایسه با یکدیگر هستند. نتایج این بررسی تا شش ماه دیگر معلوم خواهد شد.

تا زمانی که نتایج مطالعات سر به سر مشخص شود، می‌توان از داده‌های واقعی برای مقایسه‌ی واکسن‌ها استفاده کرد و کارایی واکسن‌ها را محاسبه کرد. در برخی کشورها واکسن‌های متفاوتی به مردم تزریق شده است و می‌توان به راحتی داده‌های مربوط به هر واکسن را پیدا کرد. تا کنون در بریتانیا واکسن‌های فایزر و آسترازنکا کارایی مشابهی از خود نشان داده‌اند.

 

هر دوی این واکسن‌ها از علائم کووید۱۹ جلوگیری کرده‌اند و میزان مرگ و میر را حتی پس از تزریق دوز اول کاهش چشمگیری داده‌اند. بنابراین اگر وا‌ژه‌ی بهترین را برای واکسنی که در فاز سوم آزمایش‌های بالینی شرایط بهتری از خود نشان داده به کار ببریم، ممکن است گمراه‌کننده باشد و با داده‌های دنیای واقعی همخوانی نداشته باشد.

داده‌های واقعی در اسپانیا نشان داده است که شاید بهترین واکسن برای یک جامعه، مجموعه‌ای از واکسن‌های متفاوت باشد. شرکت‌هایی مانند مدرنا، به سرعت در حال بهبود بخشیدن واکسن‌های خود هستند تا بتوان آن‌ها را برای نسخه‌های جدیدتر کرونا ویروس‌ها نیز به کار برد.

در نهایت باید گفت که اگرچه شاید یک واکسن در فاز سوم آزمایش‌های بالینی بازدهی بالاتری از خود نشان داده باشد، ولی ممکن است بهترین واکسن برای مقابله با نسخه‌های آینده‌ی ویروس نباشد.