ساختار فشارسنج طبیعی بدن چگونه است و کجا قرار دارد؟

مجله علمی ایلیاد - گیرنده‌های فشار که فشارسنج‌های طبیعی درون بدن انسان محسوب می‌شوند، می‌توانند تغییرات ناچیز در فشار خون را تشخیص دهند و به نحوی هورمون‌های ترشح شده را تنظیم کنند که فشار خون به مقدار عادی خود برگردد. مدت‌های زیادی دانشمندان شک داشتند که این گیرنده‌های فشار درون کلیه‌ی انسان قرار دارد، ولی تاکنون مکان دقیق و ساختار این گیرنده‌ها شناخته نشده بود.

وجود حسگرهای فشار را برای اولین بار در سال ۱۹۵۷ دکتر «لوئیس توبیان» از دانشگاه مینه‌سوتا پیشنهاد داد. وی گفته بود که درون سلول‌های رنین گیرنده‌های فشار وجود دارند. این پیشنهاد با شک و تردیدهای زیادی مواجه شد؛ هر چند که معلوم بود این سلول‌ها با آزاد کردن هورمون رنین به تنظیم شدن فشار خون کمک می‌کنند، ولی هنوز شک بر این بود که شاید گیرنده‌های فشار در خارج از سلول‌ها قرار داشته باشند.

سلول‌های ترشح‌کننده‌ی رنین برای زنده ماندن انسان از اهمیت بالایی برخوردار هستند. این سلول‌ها در زمان فرگشت انسان به نحوی به تکامل رسیده‌اند که فشار خون و وضعیت الکترولیتی سیالات بدن را در وضعیت عادی حفظ کنند. در پستانداران بالغ، سلول‌های رنین در مکانی استراتژیک و در نوک شریان‌های ورودی به گلومرول‌ها قرار دارند. سلول‌های رنین حسگرهایی هستند که قابلیت تشخیص تغییرات کوچک در فشار خون را دارند و با تشخیص این تغییرات، می‌توانند به سرعت نسبت به آن واکنش دهند. آن‌ها قابلیت تشخیص تغییرات رخ داده در ترکیبات و حجم سیالات فراسلولی را نیز دارا هستند.

اگر سلول‌های رنین متوجه کاهش فشار شوند، با تولید و آزاد کردن رنین به جریان گردش خون باعث بهبود وضعیت فشار خون فرد می‌شوند. اگر فشار فرد بالاتر از حد معمول باشد، آزاد شدن رنین کاهش پیدا می‌کند و از افزایش فشار جلوگیری می‌شود. اینکه سلول‌های رنین چگونه تغییرات رخ داده در فشار خون را تشخیص می‌دهند و به آن واکنش می‌دهند، هنوز به صورت راز باقی مانده است.

محققین با انجام آزمایش‌های مختلف دریافته‌اند که اگر در آزمایشگاه، فشار اعمالی بر روی سلول‌های رنین قرار گرفته در ظرف آزمایش افزایش پیدا کند، تغییراتی در سلول‌ها رخ می‌دهد و فعالیت ژن رنین کاهش پیدا می‌کند. آن‌ها فعالیت ژن رنین در کلیه‌هایی که در معرض فشار پایین قرار داشته‌اند را با فعالیت ژن در کلیه‌های در معرض فشار بالا مقایسه کرده‌اند. آن‌ها دریافته‌اند که اگر گیرنده‌های فشاری که در سلول‌های رنین قرار دارند از طرف خارج از سلول‌ها تحت فشار قرار گیرند، تولید رنین محدود می‌شود و اگر فشار بیش از حد کاهش پیدا کند، تحریک سلول‌ها به نحوی انجام می‌شود که تولید رنین بیشتر شود. این مکانیسم برای نگهداری فشار بدن در وضعیت عادی از اهمیت بالایی برخوردار است.

قابل ذکر است که این مکانیسم به صورت ذاتی در سلول‌های رنین رخ می‌دهد و هم تشخیص و هم واکنش به تغییرات فشار هر دو به کمک سیستم‌هایی انجام می‌شود که درون سلول‌های رنین قرار دارند.

نتایج این مطالعه در مجله‌ی Circulation Research منتشر شده است.