دانشمند ایرانی راز پاسخ سریع بدن به خطرات را فاش کرد

مجله علمی ایلیاد - توانایی تشخیص و واکنش نسبت به بوی خطرات بالقوه، یکی از قابلیت‌هایی است که انسان و دیگر پستانداران را در زنده ماندن یاری می‌رساند. محققین سوئدی از روش جدید برای مطالعه‌ی اتفاقات رخ داده در مغز در هنگام تشخیص بوی یک وضعیت خطرناک استفاده کرده‌اند. در این مطالعه که نتایج آن توسط «بهزاد ایروانی» دانشمند ایرانی از موسسه‌ی کارولینسکای سوئد در مجله‌ی PNAS منتشر شده است، محققین نشان داده‌اند که بوهای منفی نسبت به بوهای مثبت با سرعت بیشتری پردازش می‌شوند و باعث پاسخ بدن می‌شوند.

همیشه اجتناب انسان از بوهای ناخوشایندی که با خطر همراه هستند شناخته شده بود، ولی معمولاً به فرآیندهای شناختی نسبت داده می‌شد، ولی در این مطالعه‌ی جدید دانشمندان ثابت کرده‌اند که این پاسخ بدن به صورت ناخودآگاه است و به شدت سریع عمل می‌کند.

اندام‌های بویایی حدود ۵ درصد از ظرفیت مغز انسان‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و آن‌ها را قادر می‌سازند تا میلیون‌ها بوی مختلف را از یکدیگر تمیز دهند. بخش زیادی از این بوها با نوعی تهدید برای سلامتی و زندگی انسان ارتباط مستقیم دارند. به‌عنوان مثال بوی مواد شیمیایی و غذاهای گندیده را می‌توان نام برد. بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی ثانیه پس از وارد شدن بو به حفره‌ی بینی، سیگنال‌های بویایی به مغز می‌رسند.

زنده ماندن موجودات زنده بستگی با توانایی آن‌ها در اجتناب از تهدیدات دارد. در انسان‌ها، حس بویایی اهمیت زیادی در تشخیص و واکنش به محرک‌های مضر دارد. دهه‌های متعدد مکانیسم عصبی دخیل در تبدیل بوی ناخوشایند به رفتارهای اجتنابی در انسان ناشناخته باقی مانده بود. یکی از دلایل ناشناخته ماندن این مکانیسم، نبود روش‌های غیرتهاجمی برای اندازه‌گیری سیگنال‌های ایجاد شده توسط اندام‌های بویایی بوده است. اکنون محققین در موسسه‌ی کارولینسکا روش جدیدی را توسعه داده‌اند که برای اولین بار اندازه‌گیری این سیگنال‌ها را ممکن می‌کند. این سیگنال‌ها پس از پردازش، به بخشی از مغز که کنترل تحرکات بدن و رفتارهای اجتنابی را بر عهده دارد فرستاده می‌شود.

دانشمندان دریافته‌اند که سیگنال‌های ارسالی به مغز باعث می‌شوند که انسان به صورت ناخودآگاه عقب‌تر بایستد و خود را از منبع بوی بد دور کند. بنابراین آن‌ها اکنون اطمینان دارند که حس بویایی در تشخیص خطر اهمیت بالایی دارد و واکنش بدن به خطر را باعث می‌شود. حس بویایی در حقیقت باعث برانگیخته شدن حس بینایی و شنوایی نیز می‌شود و به این ترتیب، انسان می‌تواند خود را از خطر دور کند.