آیا سیارهی ناهید در گذشته دارای اقیانوس بوده است؟
مجله علمی ایلیاد - سیارهی ناهید را میتوان دوقلوی زمین محسوب کرد. در نگاه اول، اندازه و جرم این سیاره قابل مقایسه با زمین است، عموماً از مواد سنگی تشکیل شده است، دارای مقداری آب است و اتمسفر نیز دارد. با این حال، نگاه دقیقتر به ناهید نشاندهندهی تفاوتهای عمدهی آن با زمین است؛ «اتمسفر ناهید ضخیم و مملو از دیاکسید کربن است»، «دما و فشار سطح آن به شدت بالا است» و «ابرهای حاوی اسید سولفوریک امکان وجود حیات بر روی این سیاره را از بین برده است».
شاید وضعیت ناهید همیشه اینچنین نبوده است. تحقیقات گذشته نشان داده است که احتمالاً ناهید در گذشته شرایط مناسبتری برای حیات داشته است و حتی به احتمال زیاد بر روی آن اقیانوسی از آب مایع نیز وجود داشته است. اکنون تیمی از محققین سوئیسی مجدداً این مساله را مورد بحث قرار دادهاند و نتایج مطالعهی خود را در مجلهی Nature منتشر کردهاند.
در سالهای اخیر ناهید به هدف مطالعاتی جذابی تبدیل شده است و ناسا و آژانس فضایی اروپا تصمیم گرفتهاند در دههی آینده حداقل سه ماموریت فضایی را به سمت این سیاره آغاز کنند. یکی از پرسشهای کلیدی که در این ماموریتها مورد بررسی قرار میگیرد، این است که آیا ناهید در گذشته دارای اقیانوس بوده است؟
محققین سوئیسی تلاش کردهاند پرسش بالا را با استفاده از ابزار موجود بر روی زمین پاسخ دهند. آنها وضعیت آب و هوایی زمین و ناهید را در ابتدای تکامل خود، یعنی حدود ۴ میلیارد سال پیش تخمین زدهاند. در آن دوران سطح این سیارهها هنوز مذاب بوده است. بنابراین در آن دوران هر نوع آبی که روی سیارات وجود داشته به صورت بخار بوده است. محققین با استفاده از مدلهای سه بعدی اتمسفر، نحوهی تکامل اتمسفر زمین و ناهید را در طول زمان بررسی کرده و امکان وجود اقیانوس بر روی ناهید را ارزیابی کردهاند.
مدلسازیهای انجام شده نشان داده است که امکان میعان کردن بخار آب موجود در اتمسفر ناهید بر روی سطح آن وجود نداشته است. به این معنی که دما بر روی سطح ناهید هیچ وقت به اندازهای پایین نیامده است که آب موجود در اتمسفر ناهید به صورت قطرههای باران بر روی سطح آن فرود آید و بخار آب همیشه در اتمسفر ناهید باقی مانده است. یکی از دلایل اصلی عدم وقوع شرایط مناسب برای بارش باران در ناهید، وجود ابرهای ضخیم موجود در طرف مرتفعتر ناهید است. این ابرها اثر گلخانهای شدیدی ایجاد کردهاند و جلوی خنک شدن سریع ناهید را گرفتهاند.
شبیهسازیهای انجام شده نشان داده است که زمین نیز به راحتی امکان مواجه شدن با سرنوشت ناهید را داشته است. اگر زمین تنها کمی به خورشید نزدیکتر میبود یا اگر میزان درخشش خورشید در دوران جوانی مشابه میزان درخشش آن در دوران کنونی میبود، زمین اکنون شرایط متفاوتی داشت.