زایشگاه و گورستان کیهانی؛ با سحابی‌ها آشنا شوید

مجله علمی ایلیاد - سحابی که واژه‌ی انگلیسی آن «Nebula» است، این واژه در زبان یونانی به معنای ابر است. سحابی‌ها در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی در آسمان قابل مشاهده هستند. تا کنون عکاس‌ها توانسته‌اند شکل‌های خارق‌العاده‌ای از این ابرهای کیهانی را شکار کنند.

اکثر سحابی‌ها دارای اندازه‌های بسیار عظیم هستند. قطر برخی از آن‌ها به صدها سال نوری می‌رسد. برخی از سحابی‌ها جرم نسبتاً زیادی را درون خود جای می‌دهند. چگالی سحابی‌ها از فضای اطراف آن‌ها بالاتر است؛ با این حال برخی از سحابی‌ها به نسبت خلاءهایی که ما می‌توانیم بر روی زمین بسازیم، چگالی کمتری دارند.

سحابی در حقیقت ابری از گاز و گردوغبار است که در آسمان شب بعضاً روشن‌تر از اطراف خود دیده می‌شود، ولی در برخی موارد نیز به خاطر نورهای زیادی که اطراف آن‌ها وجود دارد تاریک‌تر از زمینه‌ی خود رصد می‌شوند.
بسیاری از سحابی‌ها به خاطر نورهای ستاره‌هایی که درون آن‌ها جا گرفته‌اند، قابل تشخیص هستند. با این حال، سحابی‌هایی نیز وجود دارند که پراکندگی بالایی دارند و تنها با استفاده از فیلترهای خاص و تصویربرداری‌های متعدد قابل شناسایی هستند.

سحابی ابرهای میان‌ستاره‌ای بزرگی است که گرد و غبار و گازهای زیادی را درون خود جای می‌دهد و شکل‌گیری‌ آن عمدتاً از طریق ستاره‌ها رخ می‌دهد. سحابی‌ها بسته به اینکه چگونه شکل گرفته‌اند و کجا قرار گرفته‌اند، ترکیبات متنوعی را درون خود دارند. این اجرام آسمانی معمولاً حاوی هیدروزن و هلیوم هستند. این عناصر مرسوم‌ترین و پایدارترین عناصر کیهان هستند. شکل‌گیری سحابی ممکن است زمانی رخ دهد که یک ستاره دچار تغییرات عمده‌ای شود. این تغییرات عمده می‌تواند گداخت اضافی در مرکز ستاره باشد.

سحابی‌های سیاره‌‌نما زمانی شکل می‌گیرند که یک کوتوله‌ی سفید به‌صورت ابرنواختر منفجر می‌شود. این انفجار باعث می‌شود مواد میان‌ستاره‌ای به فضای اطراف پرتاب شوند و در نهایت تولید سحابی کنند. اجرامی که می‌توان نام سحابی را بر آن‌ها گذاشت، به چهار دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند؛ سحابی نشری مهم‌ترین آن‌ها است که دارای مرزهای مشخص نیست و می‌توان آن‌را بسته به رفتار آن با نور مرئی به دو زیردسته‌ی دیگر تقسیم کرد.