سفرهای فضایی چه تاثیری بر روی بدن انسان دارد؟
سفرهای فضایی چه تاثیری بر روی بدن انسان دارد؟
مجله علمی ایلیاد - بدن انسان به نحوی تکامل نیافته است که بتواند زندگی در فضا را تحمل کند و این نوع زندگی اثر زیادی بر روی خون انسان دارد.
از زمانی که انسان‌ها توانسته‌اند برای مدت‌های طولانی‌تر در فضا بمانند، محققین به یافته‌های مهمی در مورد کاهش تعداد گلبول‌های قرمز در خون فضانوردان دست یافته‌اند. این وضعیت به نام «کم‌خونی فضایی» نامگذاری شده است و تا کنون دلیل آن ناشناخته بوده است. برخی از متخصصین این ادعا را مطرح کرده‌اند که کم‌خونی فضایی یک پدیده‌ی کوتاه‌مدت است و در حقیقت به خاطر تغییرات رخ داده در سیالات موجود در بدن انسان تحت گرانش کم ایجاد می‌شود. اخیراً مطالعه‌ای در این زمینه انجام شده که نشان می‌دهد سفرهای فضایی بیشتر از چیزی که تا کنون تصور می‌شد، بر روی گلبول‌های قرمز اثر دارد و این اثر برای مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند.
محققین دریافته‌اند که یک سفر فضایی شش ماهه باعث می‌شود تعداد گلبول‌های قرمز نابود شده توسط بدن ۵۴ درصد بیشتر از وضعیت عادی بدن باشد. این یافته بسیار فراتر از چیزی است که متخصصین انتظار داشته‌اند. یافته‌های این مطالعه بر اساس داده‌هایی است که از ۱۴ فضانورد ایستگاه فضایی بین‌المللی جمع‌آوری شده است.
این یافته‌های جدید کاملاً تحسین برانگیز هستند، زیرا تا کنون هیچ مطالعه‌ای تا این حد با دقت به بررسی خون فضانوردان نپرداخته بود.
محققین در این مطالعه میزان آهن خون فضانوردان را اندازه‌گیری کرده‌اند و همچنین آزمایش‌های تنفسی را نیز برای آن‌ها تدارک دیده‌اند تا بتوانند میزان مونواکسیدکربن موجود در بازدم آن‌ها را اندازه‌گیری کنند. هر مولکول مونواکسیدکربنی که در بازدم وجود داشته باشد، نشان‌دهنده‌ی نابود شدن یک گلبول قرمز است و به کمک آن می‌توان میزان از بین رفتن گلبول‌های قرمز را محاسبه کرد.
بدن فضانوردانی که در این مطالعه شرکت داشته‌اند در زمان زندگی بر روی زمین، در هر ثانیه ۲ میلیون گلبول قرمز تولید و نابود می‌کرد؛ در حالی که در فضا بدن آن‌ها در هر ثانیه ۳ میلیون گلبول قرمز را نابود می‌کرد.
در شرایط گرانش ناچیز، ۱۰ درصد از سیالات در حال گردش در بدن انسان از دست می‌روند و خون در مغز و سینه تجمع می‌کند. به همین خاطر فضانوردان در ویدئوهایی که از خودشان ارسال می‌کنند، در برخی مواقع متورم شده به نظر می‌آیند.
محققین دریافته‌اند که حدود سه تا چهار ماه پس از برگشت از فضا، تعداد گلبول‌های قرمز فضانوردان به شرایط عادی برمی‌گردد. با این حال، حتی تا یک سال پس از برگشت نیز تعداد گلبول‌هایی که خود بدن انسان آن‌ها را نابود می‌کند ۳۰ درصد بیشتر از حالت معمول است.
در این مطالعه تولید گلبول‌های قرمز خون در بدن فضانوردان اندازه‌گیری نشده است، ولی اینکه از دست رفتن بخش زیادی از گلبول‌های قرمز در خون فضانوردان باعث کم‌خونی شدید آن‌ها نشده است نشان می‌دهد که احتمالاً بدن در واکنش به نابودی تعداد زیادی از گلبول‌های قرمز، تولید آن‌ها را بالا می‌برد. اگر این موضوع صحت داشته باشد، رژیم غذایی فضانوردان باید بر اساس آن تنظیم شود، زیرا افزایش تولید گلبول قرمز می‌تواند به مغز استخوان فشار بیاورد که این فشار همراه با مصرف انرژی زیادی است.