شرحی مختصر از اولین تصاویر جیمز وب

مجله علمی ایلیاد - در تاریخ ۲۱ تیر ۱۴۰۱ «تلسکوپ فضایی جیمز وب» اولین تصاویر کامل خود را به همراه داده‌های طیف‌سنجی منتشر کرد.

تلسکوپ فضایی جیمز وب، عموماً به‌عنوان جانشین تلسکوپ فضایی موفق هابل شناخته می‌شود. جیمز وب به منظور پاسخ دادن به پرسش‌های بنیادین در مورد کیهان برنامه‌ریزی شده است.

نام تلسکوپ جیمز وب بر اساس نام دومین رئیس ناسا، کسی که در عصر ماموریت‌های آپولو از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۸ مدیریت ناسا را بر عهده داشته انتخاب شده است.

حساسیت جیمز وب ۱۰۰ برابر بیشتر از هابل است و این تلسکوپ می‌تواند نورهای مادون قرمز تولید شده توسط کهکشان‌های شکل گرفته در ۱۳.۵ میلیارد سال پیش را شناسایی کند. در واقع جیمز وب منشاء حیات را بسیار عمیق‌تر از همیشه کاوش می‌کند، تولد ستاره‌ها و سیاره‌های جدید را به تصویر می‌کشد و همچنین به دنبال سیاره‌های دارای پتانسیل حیات جستجو خواهد کرد.

تلسکوپ جیمز وب یک شاهکار مهندسی فضایی است و برای اینکه بتواند نورهای مادون قرمز را مشاهده کند، توسط یک آفتاب‌گیر پنج لایه‌ محافظت می‌شود تا همیشه از پرتوهای نور خورشید در امان باشد. دمای کاری جیمز وب همیشه سردتر از منفی ۲۳۳ درجه‌ی سانتی‌گراد خواهد بود.

آینه‌ی اصلی جیمز وب از ۱۸ قطعه‌ی هشت ضلعی ساخته شده است که هر کدام ۱.۳۲ متر قطر دارند و وزن هر کدام از آن‌ها ۲۰ کیلوگرم است. قطر آینه‌ی اصلی تلسکوپ در مجموع ۶.۵ متر است. هر کدام از آینه‌های تلسکوپ توسط لایه‌ی نازکی از طلا پوشانده شده است تا انعکاس نور مادون قرمز در آن‌ها بهینه شود.

تیم هدایت جیمز وب پس از یک ماه کار و برنامه‌ریزی دقیق توانسته‌اند اولین تصاویر و داده‌های طیف‌سنجی آن را به شرح زیر منتشر کنند.

«خوشه کهکشانی SMACS 0723» یک خوشه‌ی کهکشانی سنگین است که در جنوب صورت فلکی ماهی پرنده قرار دارد. تصویر جیمز وب به این صورت است که ما در زمان به گذشته نگاه می‌کنیم. تصاویری که اکنون از خوشه‌ی کهکشانی مشاهده می‌شود اتفاقاتی است که ۴.۶ میلیارد سال پیش رخ داده است. این تصویر عمیق‌ترین و دقیق‌ترین تصویر مادون قرمز تهیه شده از کیهان است. در این تصویر خوشه‌ی کهکشانی یادشده، با ایجاد ویژگی عدسی گرانشی نور کهکشان‌هایی دوردست‌تر و در بازه‌ی فاصله‌ای ۱۳ میلیارد سال نوری را تقویت می‌کند و ما می‌توانیم با بهره از این ویژگی آن‌ها را ببینیم.

این سیاره‌ی فراخورشیدی در سال ۲۰۱۳ کشف شده است. مکان تقریبی آن صورت فلکی سیمرغ در فاصله‌ی ۱،۱۵۰ سال نوری از زمین است. این سیاره یک سیاره‌ی گازی است که مشابه هیچکدام از سیاره‌های منظومه‌ی ما نیست. ستاره‌ی میزبان این سیاره ۸ میلیارد سال عمر دارد. جرم این سیاره کمتر از نصف مشتری است و قطر آن ۱.۲ برابر مشتری است؛ بنابراین چگالی آن بسیار کمتر از مشتری است. بررسی طیف این سیاره نشان داده است که قطعاً آب در آن وجود دارد و همچنین ابرهایی نیز بر روی آن قرار گرفته‌اند که در رصدهای گذشته تشخیص داده نشده بودند.

سحابی حلقه‌ی جنوبی یک سحابی سیاره‌نما است که در فاصله‌ی ۲،۵۰۰ سال نوری از زمین و در صورت فلکی بادبان قرار گرفته است. این سحابی دارای قطری در حدود ۰.۵ سال نوری است و به آن ابرنواختر هشت انفجاری نیز گفته می‌شود. از این سحابی دو عکس متفاوت منتشر شده است. عکس سمت راست سحابی کارینا را در طیف مادون‌قرمز میانی و عکس سمت چپ همین سحابی را در طیف مادون قرمز نزدیک نشان می‌دهد.

پنجگانه‌ی استفان گروهی شامل پنج کهکشان در صورت فلکی اسب بزرگ است که در سال ۱۸۷۷ توسط ستاره‌شناس فرانسوی «ادوارد استفان» کشف شده‌اند. چهار کهکشان از این پنجگانه دارای ارتباط فیزیکی با یکدیگر هستند و یکی از آن‌ها جدا است. فاصله‌ی کهکشان جدا افتاده از این گروه تا زمین ۴۰ میلیون سال نوری است در صورتی که فاصله‌ی چهار کهکشان دیگر از زمین ۲۹۰ میلیون سال نوری است.

سحابی کارینا در فاصله‌ی ۷،۵۰۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی کارینا قرار دارد. این سحابی در سال ۱۷۵۰ توسط ستاره‌شناس فرانسوی «نیکلاس لوئیس دلاکایله» شناسایی شده است. قطر آن حدود ۳۰۰ سال نوری است و یکی از بزرگ‌ترین مناطق ستاره‌زایی در کهکشان راه‌شیری محسوب می‌شود و در آسمان شب به راحتی قابل مشاهده است.