کشف یک سیاره‌ی فراخورشیدی ممنوعه

مجله علمی ایلیاد - تیمی از ستاره‌شناسان توانسته‌اند منظومه‌ی جدیدی را کشف کنند که در آن یک سیاره‌ی گازی غول پیکر حول یک ستاره‌ی کوتوله‌ی قرمز در حال دوران است. این یافته، ایده‌های قدیمی در مورد شکل‌گیری سیاره‌ها را با چالش مواجه می‌کند. نتایج این کشف جدید را مجله‌ی The Astronomical Journal منتشر کرده است.

کوتوله‌های M که از خورشید کوچک‌تر و سردترند، مرسوم‌ترین ستاره‌ها در کهکشان راه‌شیری هستند. از آنجا که اندازه‌ی این ستاره‌ها کوچک است، گرمای آن‌ها نیز تقریباً نصف خورشید است و رنگ آن‌ها نیز به قرمز می‌زند. درخشندگی این ستاره‌ها نیز کم است، ولی عمر آن‌ها خیلی طولانی است. هر چند کوتوله‌های قرمز نسبت به ستاره‌های بزرگ‌تر میزبان سیاره‌های زیادی هستند، ولی تاریخچه‌ی شکل‌گیری آن‌ها نشان می‌دهد که قاعدتاً نباید بتوانند میزبان سیاره‌های گازی عظیم باشند.

سیاره‌ای که اخیراً کشف شده، «TOI 5205b» نامگذاری شده است و تقریباً به اندازه‌ی مشتری است، در حالی که ستاره‌ی میزبان آن تنها ۵ برابر مشتری حجم دارد و این موضوع واقعاً شگفت‌انگیز است. در گذشته سیاره‌های گازی دیگری در اطراف ستاره‌های کوتوله‌ی M با عمر طولانی کشف شده‌اند، ولی کشف سیاره‌ی گازی در اطراف ستاره‌ای مانند «TOI 5205» واقعاً شگفت‌آور بوده است. در این سیستم، زمانی که سیاره‌ی گازی از مقابل ستاره‌ی میزبان عبور می‌کند، جلوی تابش ۷ درصد نور آن‌را می‌گیرد و این مورد تا کنون در هیچ منظومه‌ی دیگری مشاهده نشده است.

سیاره‌ها درون دیسک‌های گردان حول ستاره‌ها که حاوی گاز و گرد و خاک هستند، شکل می‌گیرند. در یکی از مرسوم‌ترین تئوری‌هایی که برای شکل‌گیری سیاره‌های گازی وجود دارد، باید حداقل ۱۰ برابر جرم زمین ماده‌ی سنگی کنار هم جمع شوند تا هسته‌ی سنگی سیاره‌ی گازی را تشکیل دهند و سپس حجم عظیمی از گاز از نواحی اطراف به سمت هسته‌ی مرکزی بیایند و سیاره‌ی عظیم گازی را تشکیل دهند. بازه‌ی زمانی که این اتفاقات در آن رخ می‌دهد نیز برای شکل‌گیری سیاره‌ی گازی از اهمیت بالایی برخوردار است.

کشف TOI 5205b دانسته‌های ستاره‌شناسان در مورد شکل‌گیری سیاره‌های گازی را زیر و رو می‌کند. در وهله‌ی اول، منظومه‌ی میزبان این سیاره دارای مواد سنگی کافی برای هسته‌ی اولیه‌ی این سیاره نبوده است. در وهله‌ی دوم نیز گاز مورد نیاز برای شکل‌گیری سیاره‌ی گازی مورد نظر وجود ندارد. بر این اساس می‌توان گفت که اصلاً این سیاره نباید وجود داشته باشد، ولی واقعیت این است که این سیاره‌ی ممنوعه وجود دارد.