گیاهان ممکن است قادر به دیدن ما باشند!
مجله علمی ایلیاد - موضوع توانایی گیاهان برای دیدن، در اوایل قرن بیستم نادیده گرفته شده است. اما محققان احتمال می‌دهند که این قضیه حقیقت دارد. این توانایی به این معنا است که شاید درختان و دیگر گیاهان تا ساده‌ترین میکروارگانیسم‌ها قادر به مشاهده‌ی ما هستند. به این ترتیب ممکن است، گیاهان دارای توان بینایی باشند و یا حتی چیزی شبیه به چشم داشته باشند.
بر اساس گزارش مجله‌ی Scientific American داشتن «چشم» برای گیاهان، چیز جدیدی نیست. «فرانسیس»، پسر چارلز داروین، در سال ۱۹۰۷ میلادی در فرضیه‌ایی اظهار داشت که ممکن است، برگ‌ها دارای ارگان‌هایی به صورت ترکیبی از چیزی شبیه به لنز و سلول‌های حساس به نور باشند. آزمایشات طراحی شده در اوایل قرن ۲۰ میلادی، وجود چنین ساختارهایی را تایید می‌کنند. امروزه این ساختارها ocelli نامیده می‌شوند و واقعاً وجود دارند.
فرضیه‌ی «توانایی دیدن گیاهان» از سر زبان‌ها افتاد. اما در چند سال گذشته، دوباره به صحنه بازگشته است. «فرانتیسک بالسکا» که یک زیست‌شناس سلولی‌گیاهی از دانشگاه فلورانس ایتالیا است، شواهد جدیدی برای آگاهی دیداری گیاهان ارائه داده است. تیم او در مقاله‌ای که در مجله‌ی Trends in Plant Science چاپ کرده است، ادعا کرده که شناخت درست سیانوباکتری‌های سینکوسیستیس، کلید حل این مساله است.
سیانوباکتری رفتاری شبیه به ocelli دارد و ارگانیسم‌های تک سلولی هستند که قادر به فوتوسنتز کردن، هستند. یکی از اعضای این تیم می‌گوید: «این سیانوباکتری‌ها از تمام سلول به عنوان یک لنز استفاده می‌کند تا تصویر منبع نور را بر غشای سلولی شبیه به شبکیه چشم حیوانات، متمرکز کنند. گرچه آنها هنوز از کاربرد این مکانیسم اطمینان ندارند، اما وجود آن به معنی احتمال وجود ساختاری مشابه اما تکامل یافته‌تر در گیاهان بزرگتر است. اگر ساختاری این چنینی در سطوح پایین تکاملی وجود داشته باشد، امکان دارد در سطوح بالاتر نیز موجود باشد.
مطالعات اخیر نشان می‌دهد، گیاهانی همچون کلم و آربیدوپیس از خانواده‌ی خردل، پروتئن‌هایی می‌سازند که در رشد چشم اولیه نقش دارند. چشم اولیه، چشمی بسیار ابتدایی است که در ارگانیسم‌های تک سلولی، همچون جلبک سبز دیده شده است. پژوهش‌های دیگری نیز در زمینه‌ی معرفی گیاهان دارای توانایی‌های دیداری خاص که ما هنوز قادربه درک آن نیستیم، وجود دارند. به طور مثال پژوهشی در سال ۲۰۱۴ میلادی، گیاهی بالا رونده به نام بوکولیا تریفولیالیت را مثال می‌زند که برگ‌هایش را هم‌شکل و هم‌رنگ با گیاه میزبان تغییرشکل و تغییررنگ می‌دهد.
نوشته: هان آنتونی تاگوام
ترجمه: مجله علمی ایلیاد