زنبورهای عسل خنگ‌تر، کارگرهای بهتر
مجله علمی ایلیاد - فقط به این خاطر که شما باهوش‌ترین زنبور درون کندو هستید، نمی‌توان گفت شما بهترین کارگر نیز هستید. در واقع وقتی که بحث بر سر جمع کردن گرده باشد، خنگ‌ها بهتر هستند. تحقیقات جدیدی توسط مرکز سلطنتی در لندن و دانشگاه گوئلف کانادا بر روی توانایی یادگیری زنبورهای عسل در کنار عملکرد آن‌ها در زمینه‌ی جستجو به دنبال گرده‌ها و همکاری با کلونی زنبورها، انجام شده است. این مقاله در مجله‌ی Scientific Reports چاپ شده است. نتایج تحقیقات نشان داده است که زنبورهایی که کندتر یاد می‌گیرند به‌نسبت زنبورهایی که قادر به یادگیری سریع بوده‌اند، تا مسیرهای طولانی‌تری به دنبال گرده می‌روند. همچنین بین این دو گروه زنبورها، تفاوتی در نرخ جستجوی گرده وجود نداشته است؛ بدین معنی که زنبورهای باهوش‌تر زمان کمتری را به جستجو اختصاص داده‌اند و به طور کل در جستجو ضعیف‌تر بوده‌اند.
دکتر «لیزا اوانز»، دانشمند و محقق غذا و گیاه مرکز سلطنتی لندن می‌گوید: «این مطالعه، اولین شواهد را در زمینه‌ی مسائل مربوط به یادگیری در حیات وحش به دست می‌دهد. نتایج به دست آمده توسط ما شگفت‌آور است؛ زیرا ما معمولاً بالا بودن قدرت یادگیری و توانایی ادراکی را با بهبود عملکرد بدن متناسب می‌دانسته‌ایم؛ چرا که این مورد برای حیات گروه یا فردی بسیار مفید به نظر می‌رسد.» محققین ۸۵ زنبور را از ۵ دسته‌ی مختلف مورد مطالعه قرار داده‌اند و آن‌ها را تحت آزمون عملکرد یادگیری چشمی قرار داده‌اند؛ بدین صورت آزمایش کرده‌اند که آیا زنبورها می‌فهمند کدام رنگ گل حاوی گرده‌ی بیشتری است؟ تکنولوژی شناسایی فرکانس رادیویی برای ردیابی سرعت یادگیری زنبورها و پیدا کردن گل پرگرده و همچنین میزان گرده‌ای که هر زنبور برداشته است، مورد استفاده قرار گرفته است.
وقتی میزان گرده‌ی برداشت شده مورد بررسی قرار می‌گیرد، نتایج نشان می‌دهد که زنبورهای خنگ‌تر در جمع کردن گرده بسیار بهتر عمل کرده‌اند. این نتیجه دقیقاً در نقطه‌ی مقابل ذهنیات ما است؛ ما فکر می‌کردیم توانایی یادگیری برای موفقیت بسیار اهمیت دارد. در مطالعه‌ای دیگر که در سال ۲۰۰۸ انجام شده است، نتایجی برعکس این نتایج به‌دست آمد و نشان داد زنبورهایی که توانایی یادگیری بهتری دارند، عملکرد بهتری دارند و مسیر گل‌هایی که گرده‌ی بیشتری داشته‌اند را بهتر به خاطر سپرده‌اند. به هر حال این مطالعه، نتایج مطالعه‌ی سال ۲۰۰۸ را زیر سوال می‌برد؛ به این دلیل که این مطالعه عملکرد جستجوی گرده توسط همان زنبورهایی که یادگیری آن‌ها ارزیابی شده است را مورد مطالعه قرار می‌دهد، در صورتی که در مطالعه‌ی قبلی از زنبورهای مختلف استفاده شده است. گروه محققین این مطالعه می‌گویند که این موضوع می‌تواند روی نتایج تأثیرگذار باشد؛ چرا که عملکرد زنبور عسل بسیار به مرحله‌ی توسعه‌ای دسته‌ی آن‌ها و همچنین مرحله‌ی تولید مثل کارگرها بستگی دارد.
محققین برای یافته‌های خود توضیحات احتمالی نیز ارائه داده‌اند: «تولید و نگهداری بافت‌های عصبی از لحاظ سوخت و ساز بدن بسیار پرهزینه است. جستجو برای گرده، نیاز به انرژی دارد و یادگیری نیز نیاز به انرژی دارد. به همین دلیل زنبورهایی که یادگیری سریعی دارند، انرژی کمتری برایشان باقی مانده است که به دنبال گرده بروند.»
نوشته: تام هال
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد