ماده‌ای مخدر در نیش ماهی کوچک ترسو
مجله علمی ایلیاد - بلنی‌های نیش‌دار، ماهی‌های کوچکی با دندان‌های بزرگ هستند؛ آنها به‌طور خاص دو دندان نیش بزرگ دارند که از فک پایینی آنها بیرون می‌زند. از آنجایی که ماهی‌های بلنی تنها حدود دو اینچ طول دارند، زهر موجود در این دندان‌ها از خود دندان‌ها ترسناک‌تر است. محققان در مجله‌ی Current Biology گزارش می‌دهند که زهر ماهی بلنی به احتمال زیاد موجب افت ناگهانی فشار خون در شکارچیان این حیوان، همچون ماهی هامور که بلنی‌ها آنها را نیش می‌زنند، می‌شود.
محققان با انجام بررسی‌های پروتئومیک روی زهر گرفته شده از ماهی بلنی، سه جزء سازنده‌ی آن را تشخیص دادند؛ نروپپتید که در زهر حلزون مخروطی یافت می‌شود، لیپاز مشابه آنچه که در زهر عقرب وجود دارد و پپتید ایپوئید که ماده‌ای مخدر است. به علاوه، هنگامی که آنها زهر ماهی بلنی را به موش‌های آزمایشگاهی تزریق کردند، به‌شکل غافلگیرکننده‌ای مشاهده کردند که موش‌ها هیچ نشانه‌ای از درد بروز ندادند. «برایان فرای» نویسنده‌ی همکار مقاله، از دانشگاه کوئینزلند می‌گوید: «اینکه زهر ماهی بلنی در موش‌ها دردی را تولید نکند، تا حدی غافلگیرکننده بود. ماهی‌ها با ستون فقرات پشتی سمی درد فوری و شدیدی تولید می‌کنند. بیشترین دردی که تا به حال تحمل کرده‌ام به جز زمانی که پشتم شکست، مربوط به زهر یک سفره ماهی گزنده است. سفره ماهی‌ها بسیار بی‌خطر به نظر می‌رسند. آنها نیش نمی‌زنند. آنها جهنم مطلق هستند.»
با این حال، به نظر می‌رسد زهر ماهی بلنی اثر بسیار متفاوتی روی قربانیانش دارد. از آنجایی که محققان از جوندگان برای این آزمایش درد اس.تفاده کردند، آنها نمی‌توانند به کل احتمال اینکه این سم در ماهی‌ها باعث درد شود را رد کنند؛ اما محتمل به نظر می‌رسد که اجزای نروپپتید و ایپوئید (ماده مخدر) ممکن است باعث افت ناگهانی فشار خون شوند و در نتیجه به احتمال زیاد مهاجمان بلنی را گیج و آشفته و در نتیجه ناتوان از دنبال کردن طعمه می‌سازند. فرای اظهار می‌دارد: «با کم کردن توانایی شکارچیان، بلنی‌ها فرصت فرار کردن را پیدا می‌کنند. با وجود این که احساس دردی تولید نمی‌شود، ایپوئیدها می‌توانند احساساتی شدید از حالت تهوع ناخوشایند و سرگیجه در پستانداران ایجاد کنند.»
گرفتن زهر این ماهی کوچک برای انجام آزمایشات شیمیایی به هیچ وجه کار آسانی نبود. زمانی که ماهی بلنی مهاجمی را نیش می‌زند، تنها مقدار اندکی زهر در آن تزریق می‌کند و این امر، کار جمع‌آوری مقدار کافی زهر برای آنالیزهای پروتئومیک را بسیار دشوار می‌سازد. محققان سرانجام برای گرفتن زهر ماهی بلنی به استفاده از روشی عجیب، اما به شدت کاربر رسیدند. آنها ماهی‌ها را از محفظه‌هایشان خارج می‌کردند، گوش پاک‌کنی را به شکلی مقابل آنها آویزان می‌کردند که بلنی‌ها به آنها نیش بزنند. سپس پس از بارگردادن ماهی‌ها به محفظه‌هایشان، گوش پاک‌کن‌ها را در محلولی که زهر را خارج می‌کرد، معلق می‌گذاشتند.
ماهی‌های بلنی نیش معمولی بدون نیش و دیگر ماهی‌های کوچک با تقلید کردن الگوها و رنگ‌های بلنی‌های نیش‌دار، از موفقیت این زهر به نفع خود استفاده می‌کنند. نویسنده‌ی همکار مقاله، «نیکولاس کیسول»، از مرکز پزشکی گرمسیری لیورپول می‌گوید: «ماهیان شکارچی آن ماهی‌ها را شکار نخواهند کرد، زیرا گمان می‌کنند آنها سمی هستند و به آنها صدمه می‌زنند؛ اما این حفاظ مهیا شده همچنین به برخی از این مقلدها اجازه می‌دهد که با گیر دادن به اندازه‌شان به‌عنوان یک شکارچی کوچک، به ماهی‌های غافل و بی‌خبر بسیار نزدیک شوند و از آنها تغذیه کنند. تمامی این تقلیدها و تمامی این تعاملات در سطح جامعه، سرانجام با سیستم زهری که برخی از این ماهی‌ها دارند شبیه سازی می‌شود.»
مطلب شگفت‌انگیز دیگر این مطالعه این بود که شواهد نشان می‌دهند که دندان‌های نیش ماهی بلنی پیش از خارج شدن زهر، بیرون می‌آید. کیسول اظهار می‌دارد: «این عمل بسیار عجیب است؛ زیرا اغلب آنچه که ما، به‌عنوان نمونه در مورد مارها، یافته‌ایم این است که پیش از آن که مکانیسم پیچیده‌ی فرستادن زهر خارج شود، نخست نوعی از ترشحات زهر خارج می‌شود.» سیر تکامل نخست با دادن دندان‌های بزرگ به این ماهی کوچک او را مورد حمایت قرار داد و سپس روشی برای افزایش دادن قدرت آنها با زهر یافت.
کیسول می‌گوید: «این ماهی‌های کوچک و متواضع، سیستم زهرآگینی به‌شدت پیشرفته دارند و آن سیستم زهر تاثیری اساسی روی ماهی‌ها و دیگر حیوانات جامعه‌اش دارد.» طبق گفته‌ی فرای، محققان این مطالعه را با عنوان «هیچ فرضیه‌ی بی‌نظیری، فقط شگفتی اساسی» مورد بررسی قرار دادند، اما آنها در نظر دارند که این مطالعه را با مقایسه و سنجش اجزای زهرهای انواع مختلف ماهی‌های بلنی دنبال کنند.
نوشته:
ترجمه: مینا آذری - مجله علمی ایلیاد