نجات بوی گمشده‌ی گل‌های رُز
مجله علمی ایلیاد - این روزها بسیار سخت‌تر است بایستی و گل‌های رُز را بو کنی. این موضوع فقط به‌خاطر گیج‌کننده بودن زندگی مدرن نیست. به‌خاطر وجود نسل‌هایی از گل رُز که فقط به‌خاطر ظاهر تولید می‌شوند، بوی رُزها از بین رفته است. حال گروهی از دانشمندان ژنتیک می‌گویند ژنی را یافته‌اند که در بوی رُزها مؤثر است و این یافته ممکن است به تولید کننده‌های رُز کمک کند تا بتوانند مجدداً رُزهای خوشبو تولید کنند.
بوی در حال نابودی رُزها!
وقتی که گل رُزی را بو می‌کنید در واقع در حال استنشاق صدها ترکیب شیمیایی هستید که با یکدیگر ترکیب شده و ایجاد بویی خوب کرده‌اند. بیشتر این ترکیبات خوشبو، الکل‌هایی به‌نام «مونوترپین» هستند. تعداد زیادی از رُزهای مدرن به اندازه‌ای که اجداد آن‌ها مونوترپین تولید می‌کرده‌اند این ماده را تولید نمی‌کنند. طبیعت عموماً به رُزها فشار وارد می‌کند تا بوی مطبوعی داشته باشند و بتوانند موجودات گرده‌افشان را جذب کنند، ولی تولیدکننده‌های رُز داستان را عوض کرده‌اند.
«فیلیپه هوگوئنی»، متخصص ژنتیک و نویسنده‌ی همکار این مقاله می‌گوید: «تولیدکننده‌های رُز بر روی مهم‌ترین مشخصه‌ی تجاری تمرکز کرده‌اند. رُزهای امروزی با توجه به ظاهر زیبای‌شان و قابلیت تازه ماندن به مدت زیاد، تولید می‌شوند. از آنجا که رُزها محصولات تجاری هستند، مقاومت آن‌ها در برابر بیماری‌ها و زنده ماندن آن‌ها حین حمل و نقل نیز بسیار مهم تلقی می‌شود. بو در اولویت تولیدکنندگان نیست؛ بنابراین این قابلیت در طول فرآیند تولید از دست رفته است.»
آنزیمی با هر نام دیگر!
اکنون تعداد زیادی از تولید کنندگان رُز خواستار بازگرداندن بو به گل‌های‌شان هستند، به‌خصوص آن‌هایی که گل را به مغازه‌های گل‌فروشی می‌فروشند. برای این کار تولیدکنندگان باید ژنتیک موجود پشت پرده‌ی بوی رُز را درک کنند. برای تعدادی از ترکیبات کم اهمیت‌تر در بوی رُز، دانشمندان هم‌اکنون پاسخ را می‌دانند؛ ولی آنان هنوز پایه‌های ژنتیکی مونوترپین را که مسئول ۷۰ درصد بوی گیاهان است، نمی‌دانند.
برای پیدا کردن پاسخ این پرسش، محققین به ایستادن و بو کردن رُز قانع نشده‌اند، آن‌ها ژنوم رُز را مورد مطالعه قرار دادند. به‌خصوص آن‌ها ژنوم رُز پاپا میلند، پُربوترین رُز جهان را با رُز بی‌بوی راگ میلند مقایسه کردند تا بتوانند تفاوت‌هایی که ممکن است مسئول بو باشد را بیابند. آن‌ها دریافتند که بیشترین تفاوت در ژنی به‌نام «RhNUDX1» وجود دارد. سپس آن‌ها ۱۰ گونه‌ی متفاوت دیگر از رُزها را بررسی کردند و حدس خود را تأیید کردند؛ رُزهایی که به میزان زیاد دارای این ژن هستند، تولید مونوترپین بیشتری می‌کنند و بوی قوی‌تری دارند.
بنا به گزارش محققین، مشخص شده است که رُزها از آنزیم RhNUDX1 برای ساختن مونوترپینی به‌نام «گارانیول» استفاده می‌کنند که ترکیب اصلی روغن رُز است.
رُزها را دوباره بو کنید! هوگوئنی و همکارانش امیدوار هستند که کشف آن‌ها ممکن است به برگرداندن بو به رُزها کمک کند. از آنجا که رُزهای بدون بو نیز دارای ژن RhNUDX1 هستند، ولی این ژن در آن‌ها خاموش است، تولیدکنندگان رُز ممکن است بتوانند این ژن را فعال کنند و رُزهای خوشبوتری تولید کنند.
به‌نظر نمی‌رسد این کار با ظاهر زیبا و طول عمر زیاد رُزها منافاتی داشته باشد. محققین هیچ‌گونه ارتباط ژنتیکی بین بو و طول عمر زیاد در رُزهای مورد مطالعه نیافته‌اند.
تولید کنندگان همچنین می‌توانند روش‌های آینده‌نگرانه‌ای را نیز امتحان کنند. هوگوئنی گفت که آن‌ها توانسته‌اند رُزها را به‌صورت ژنتیکی بهبود بخشند، ژن آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهند تا بوی قوی‌تری تولید کنند؛ هر چند که ممکن است این تغییرات در برخی از بازارها مانند اروپا مورد پذیرش واقع نشود. از نظر تئوری شاید بتوان روزی ژن کشف شده را به میکروبی که به‌صورت ژنتیکی بهبود یافته تزریق کرد تا بتواند برای عطر و لوازم آرایشی روغن رُز تولید کند. این کار برای زمان حال فقط یک ایده است.
نوشته: ک. اِن. اسمیت
ترجمه: امید محمدی - مجله علمی ایلیاد