چرا مرجان‌ها پلاستیک می‌خورند؟
مجله علمی ایلیاد - پلاستیک اقیانوسی خطری جدی به‌شمار می‌آید، چرا که به ماهی‌ها آسیب وارد کرده و پرنده‌های دریایی را از پای در می‌آورد. لاک‌پشت‌ها مواد پلاستیکی را می‌بلعند، زیرا آن‌ها مواد مازاد شناور را با ستاره‌ی دریایی اشتباه می‌گیرند. چگونگی وارد آمدن آسیب به جاندران کوچک ساکن اقیانوس‌ها مثل پلانکتون‌ها و مرجان‌ها هنوز زیاد مشخص نیست.
«الکساندر سیمور»، تحلیل‌گر سیستم اطلاعات جغرافیایی و محقق علوم دریایی در دانشگاه دوک کارولینای شمالی، گفت: «زیست‌شناسان برای سال‌ها این‌طور فرض می‌کردند که اکثر جانداران دریایی به صورت تصادفی پلاستیک می‌خورند. این‌طور به نظر می‌رسد که موجودات آبزی آن‌قدر گرسنه هستند که نمی‌توانند از مواد مازاد و نامناسب اجتناب کنند.» تعدادی از مطالعات دلیل بحث‌برانگیز دیگری ارائه می‌کنند. شاید انسان‌ها پلاستیک‌هایی را تولید کرده‌اند که اشتهاآور هستند!
«آستین آلن»، دانشجوی دکترای علوم دریایی دانشگاه دوک، بیان کرد: «پلاستیک‌ها شاید ذاتاً خوش طعم باشند.» «دانیل ریشوف» اکولوژیست دریایی دانشگاه دوک به‌همراه سایر محققان اعلام کردند که مرجان‌ها طوری نسبت به مواد میکروپلاستیکی واکنش نشان می‌دهند که گویی غذا هستند. مطالعه آزمایشگاهی دو بخشی به شرح زیر است؛ ابتدا با دست به مرجان غذا داده می‌شود و در مخزن‌های آلوده به ذرات پلاستیکی رشد داده می‌شود. در طول آزمایش‌های غذادهی، دانشمندان ذره‌ای پلاستیکی یا شن را برداشتند و آن‌را در نزدیکی پولیپ مرجانی قرار دادند. در صورتی که شن به دهان حیوانات نزدیک شد، آن‌ها از موهای ریزی که بدن‌شان را پوشش می‌دهد، برای پاک کردن خودشان استفاده کردند.
اما وقتی تکه‌ای پلاستیکی در نزدیکی مرجان‌ها قرار گرفت، آن‌ها وارد عمل شدند و اسلحه‌های سلولی نیزه مانندی به‌نام «سنیدوبلاست» شلیک کردند که طی آن، یک سری خار سمی به سمت قطعه‌ی پلاستیکی پرتاب می‌شود. مرجان‌ها این قطعه را به سمت دهان خود کشیدند و سپس مواد زباله‌ای را بلعیدند.
محققان موادی از قبیل پلی استیرن، پلی وینیل کلرید و شش نوع پلاستیک دیگر پیشنهاد کردند. بیش از ۸۰ درصد مواد پلاستیکی خورده شد. اما یک پولیپ مرجانی فقط یک‌بار در مجموع ۱۰ آزمایش، شن خورد. بیشتر مواقع مرجان‌ها مواد پلاستیکی بلعیده شده را در عرض ۶ ساعت به بیرون از دهان پرت کردند. اما در ۸ درصد آزمایش‌ها، مواد پلاستیکی در درون پولیپ‌های مرجان گیر کرد. مرجان‌ها با قوه‌ی بینایی اقدام به شکار نمی‌کنند، زیرا فاقد چشم هستند و مواد غذایی‌شان را به کمک حسگرهای شیمیایی انتخاب می‌کنند. این استراتژی با به‌کارگیری حس بویایی که حیوانات را به سمت شئی‌ای نزدیک کرده یا از آن دور می‌کند، فرق دارد.
«متیو ساووکا»، محقق فوق دکتری در بخش اتمسفری و اقیانوسی ملی مرکز علوم ماهیان که در این مطالعه نقشی نداشت، خاطرنشان کرد: «حیوانات زمانی تصمیم می‌گیرند چیزی را بخورند یا پس بزنند که آن‌را بچشند.»
دانشمندان دانشگاه دوک سعی کردند تا پروفایل شیمیایی پلاستیک را با کشیدن پوسته‌ای میکروبی بر روی مواد پلاستیکی، تغییر دهند. آن‌ها این چنین فرض می‌کنند که مرجان‌ها چنین چیزی را ترجیح می‌دهند. دانشمندان از این یافته متعجب شدند که مرجان‌ها پلاستیک خام را ترجیح دادند. در آزمایش‌های آکواریومی، مرجان‌ها مواد تمیز را خیلی زود بلعیدند. به گفته‌ی محققان، این نوع اولویت‌بندی نشان می‌دهد که پلاستیک کارخانه‌ای از نوعی ماده‌ی جذاب برای حیوانات برخوردار است.
آقای سیمور افزود: «حداقل برخی از صدها ماده‌ی افزودنی به‌عنوان محرک بیگانه‌خواری عمل می‌کنند و پلاستیک‌ها را به ماده‌ای خوش‌طعم تبدیل می‌سازند. محققان انتظار نداشتند که مرجان‌ها پلاستیک را ترجیح دهند. ما در سال ۲۰۱۶ متوجه شدیم که پرنده‌های دریایی به پلاستیک بدبوی پوشش داده شده با باکتری جذب می‌شدند. اخیراً هم گزارش شد که برخی گونه‌های ماهی در اطراف پلاستیک‌های بدبو تجمع می‌یابند. ما باید در زمینه‌ی طعم مواد پلاستیکی به‌عنوان الگو، تفکر کنیم.»
در مطالعات بسیار اندکی تعامل میان مواد ریز پلاستیکی و مرجان‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. اما تحقیقات اخیر بینش ما را نسبت به این رابطه افزایش می‌دهد. محققان دانشگاه دوک نسبت به این مسئله محتاط بودند که رابطه‌ی میان مواد پلاستیکی و مرجان‌ها می‌تواند در دریا متفاوت باشد.
اگرچه مطالعات ابتدایی نشان می‌داد که مرجان‌های وحشی پلاستیک می‌خورند، اما مطالعه‌ی جدید هیچ‌گونه شواهد و قرائنی ارائه نمی‌کند که مرجان‌ها قطعات پلاستیکی را به مواد غذایی ترجیح می‌دهند. هیچ جای سوال نیست که مواد پلاستیکی به اقیانوس‌ها راه یافته‌اند و حتی دورترین نقطه‌ی اقیانوس‌ها از دست انسان در امان نمانده است. زیردریایی‌های رباتیک یک‌سری بسته‌های پلاستیکی را در گودال ماریانا شناسایی کرده‌اند. سیمور و همکارانش می‌گویند که امیدوار هستند مطالعات‌شان بتواند دلایل جذابیت مواد پلاستیکی را برای مرجان‌ها شناسایی کند. باید در این زمینه اقدام کرد و مواد مضر را از میان برد.
نوشته: بن گوارینو
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد