سیر تکامل هم‌زیستی انسان و پرندگان
مجله علمی ایلیاد – اگر تا به حال آب و غذا دادن به پرنده‌ای را تجربه کرده باشید، حس خوشایند آن‌را احساس کرده‌اید. به همین دلیل، مردم علاقه دارند تا با حمایت از حیات و زیستن پرندگان، آن‌ها را در اطراف محیط زندگی خود نگه دارند؛ چرا که از هم‌زیستی و تماشای پرندگان در اطراف خود لذت می‌برند. از طرفی مردمانی هم هستند که سعی بر دوری جستن از پرندگان دارند؛ چرا که گمان می‌کنند هم‌زیستی با پرندگان می‌تواند برای بهداشت محیط زندگی خود یا برای سلامتی زیست پرندگان، خطرناک است.
مطالعاتی بر روی تاثیر غذا دادن به پرندگان توسط انسان‌ها انجام شده است که پژوهش در این زمینه در کشور استرالیا بیش از دیگر کشورها بوده است. با این حال، هنوز هیچ روش مشخصی برای چگونگی آب و غذا دادن به پرندگان از طرف محققان ارائه نشده است.
تحقیقی در دانشگاه دیکن انجام شده است که دانشجویان این دانشگاه آن‌را مدیریت کرده‌اند. نتایج این پژوهش هم در چندین نشریه، از جمله Conversation و Australian Geographic منتشر شده است. در این تحقیق که سه هزار نفر داوطلب داشت، از داوطلبان خواسته شد تا پرندگانی که به محل‌های مشخص شده‌ی آب و غذا دادن به آن‌ها، می‌آیند را زیر نظر بگیرند.
نتایج اولیه‌ی این تحقیقات نشان می‌دهد که پرندگان در فصل زمستان از آب و غذایی که انسان‌ها در اختیارشان قرار می‌دهند، بیشتر استقبال می‌کنند. اما مشخص شد که نوع غذا در این مورد که چه پرندگانی به سمت محل‌های غذا دادن می‌آیند، تاثیر چشم‌گیری دارد. همچنین در این تحقیق، نوع پرندگان از هم تفکیک شدند و پیشنهاداتی برای روش و نوع غذاها برای هر دسته ارائه شده است.
گونه‌های دانه‌خوار
همان‌طور که از نام‌شان هم پیدا است، غذای این پرندگان دانه است. پرندگانی همچون طوطی‌ها، قمری‌ها، کوکاتوها، گنجشک‌ها و گونه‌های دیگر دانه‌خوار، از این دسته هستند. هنگامی که شما هم آب و هم غذا برای این پرندگان فرآهم می‌کنید، تعداد آن‌ها به شدت افزایش پیدا می‌کند. اما در زمان‌هایی که فقط غذا حاظر باشد، آن‌ها تمایل کمتری به آب نشان می‌دهند که دلیل آن هنوز مشخص نیست، اما می‌تواند دلیل آن نیاز کمتر پرندگان دانه‌خوار به آب باشد.
پرندگان شهدخوار
اکثر پرندگان شهدخوار جثه‌ای کوچک و وزن آن‌ها کمتر از ۲۰ گرم است؛ همانند مرغ‌های مگس‌خوار. علاقه‌ی این پرندگان به ظرف‌های آب موجود در بین درختان، بیشتر از گونه‌های دانه‌خوار است. اکثر وقت‌ها این پرندگان بین آب و غذا، آب را ترجیح می‌دهند. پرنده‌ی پوپی و طوطی شهدخوار، جز این گروه هستند، ولی جثه‌ای بزرگتر دارند و وزن این پرندگان هم بیش از ۲۰ گرم است. این پرندگان بر خلاف هم‌دسته‌های کوچکترشان، غذا را به آب بیشتر ترجیح می‌دهند. دلیل اصلی این رفتارشان، نیاز بیشتر آن‌ها به منابع پروتئینی است که از غذا تامین می‌شود.
گونه‌ی حشره‌خوارها
این پرندگان از حشره‌ها، کرم‌ها و بی‌مهرگان تغذیه می‌کنند. سرده‌ی پری‌گنجشک، دُم بادبزنی خاکستری و دُم چتری ویلی از معروف‌ترین پرنده‌های حشره‌خوار هستند که در گستره‌ی وسیعی از مناطق مختلف زمین زندگی می‌کنند. پرندگان حشره‌خوار باغ‌ها را می‌پسندند که غذا و آب در آن‌جا با هم فرآهم باشد. البته سرده‌ها بیشتر غذا را ترجیح می‌دهند و دُم بادبزنی‌ها و دُم چتری‌ها، آب را در اولویت خود دارند.
حال شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شود که چه نوع غذایی برای این گونه از پرندگان مناسب است؟ چه نوع دانه‌ای برای دانه‌خوارها و یا حتی چه نوع گوشتی برای نوعی سرده‌ی گوشت‌خوار به‌نام «کوکابورا» مناسب است؟
پاسخ این است؛ هنوز تحقیقات علمی نتوانسته‌اند نوع خاصی از غذا را برای گونه‌های دانه‌خوار و گوشت‌خوار بیابند و همچنان تحقیقاتی وسیع در این زمینه در جریان است.
اما آیا ممکن است، پرندگان از نظر تغذیه به انسان‌ها وابسته شوند؟
این مساله‌ای نگران‌کننده نیست، اما برخی از مردم نگران هستند که مبادا پرندگان برای تامین غذای خود بیش از حد وابسته‌ی انسان‌ها شوند و به مرور زمان آن گونه، تهیه‌ی غذا در طبیعت را فراموش کند. پرندگانی که در پیرامون محیط زندگی انسان‌ها هستند، گونه‌های سازگاری هستند که با حمایت‌ها و خطرات انسان‌ها سازگار شده‌اند. در یکی از این تحقیقات که بر روی پرندگان استرالیا مطالعه شد، مشخص شد که عمر گونه‌های موجود در استرالیا بیشتر از گونه‌های مشابه در اروپا است. همچنین مغز آن‌ها بزرگتر از وابستگان اروپایی‌شان است. نظریاتی وجود دارد که ادعا می‌کنند پرندگان استرالیایی برای اینکه بتوانند از پس شرایط متغیر استرالیا برآیند، تکامل پیشرفته‌تری داشته‌اند.
پرندگان استرالیا آموخته‌اند که می‌توانند بین مزارع و باغ‌های موجود در مناطق مختلف جابه‌جا شوند، کوچ فصلی کنند و یا قلمروی ثابتی داشته باشند و به اطراف آن سرکشی کنند. این رفتارها برای آن‌ها بسیار مفید بوده است؛ آن‌ها را خلاق کرده، رژیم‌های غذایی منعطفی دارند و به منابع غذایی بیشتری دسترسی دارند. البته پرندگانی هم هستند که غذا و محیط زندگی خاصی دارند و شرایط مطلوب‌شان با دیگر پرندگان متفاوت است. این پرندگان زیستگاه‌های محدودی دارند و همچنین خیلی از آن‌ها در معرض خطر هستند.
اکثر اطلاعات موجود در اختیار دانشمندان مربوط به فصل زمستان است که موجودی غذا برای پرندگان کم است؛ اما گروهی از دانشمندان قصد دارند فاز جدیدی از پژوهش‌ها را آغاز کنند که رفتار پرندگان را در فصل تابستان و گرم سال نیز بررسی کند و بتوان آسان‌تر در مورد زندگی مشترک با پرندگان در محیط‌های انسانی اظهار نظر کنند.
ترجمه: مجله علمی ایلیاد