فرگشتی مهم، برای بقاء در اعماق دریا
فرگشتی مهم، برای بقاء در اعماق دریا
مجله علمی ایلیاد - برخی از ماهی‌های اعماق دریا دید رنگی بسیار حساسی کسب کرده‌اند که می‌تواند به آن‌ها در تشخیص شکار و شکارچی در اعماق تاریک دریا کمک کند. دید رنگی در مهره‌داران معمولاً از طریق فعل و انفعالات رنگدانه‌های نوری مختلف در سلول‌های مخروطی موجود در شبکیه‌ی چشم به‌دست می‌آید.
هر کدام از این رنگدانه‌های نوری به طول موج خاصی از نور واکنش می‌دهند. در انسان‌ها این طول موج‌ها در بازه‌ی رنگ‌های قرمز، سبز و آبی طیف نور است. دید رنگی فقط در نور روز امکان‌پذیر است؛ مهره‌داران در تاریکی فقط چند ذره‌ی نور موجود را با سلول‌های میله‌ای حساس خود می‌بینند. این سلول‌ها دارای فقط یک نوع از رنگدانه‌های نوری هستند و به همین دلیل همه‌ی مهره‌داران در تاریکی کور رنگی دارند.
دکتر «فابیو کورتزی» از دانشگاه بازل سوئیس، می‌گوید: «مهره‌داران از دو نوع سلول گیرنده‌ی نور استفاده می‌کنند؛ میله‌ای و مخروطی. سلول‌های مخروطی در زمان وجود نور و سلول‌های میله‌ای در زمان کمبود نور استفاده می‌شوند. هر دوی این سلول‌ها دارای پروتئین‌های حساس به نور با نام «اوپسین» هستند که نور با طول‌موج‌های خاص را جذب می‌کنند. دید رنگی در مهره‌داران به این دلیل است که سلول‌های مخروطی از حدود ۴ اوپسین مختلف استفاده می‌کنند و به همین خاطر به بازه‌ی وسیعی از رنگ‌ها حساس هستند. ۹۹درصد از مهره‌داران دارای یک نوع پروتئین اوپسین هستند و به همین خاطر اکثر آن‌ها در تاریکی کور رنگ هستند.»
دکتر «فنی دبوسرولز» از استرالیا و مرکز تحقیقات دریای سیاه عربستان، می‌گوید: «ماهی‌هایی که در اعماق ۲۰۰ تا ۱،۵۰۰ متری دریا زندگی می‌کنند نیز از این قضیه مستثنی نیستند. آب در این اعماق اکثر نورهای بیرونی را فیلتر می‌کند. دریا در آن اعماق تک‌رنگ است و اکثر ماهی‌ها فقط نور آبی را می‌بینند؛ ولی ما استثنای جالبی را کشف کردیم.»
دانشمندان ژنوم ۱۰۱ ماهی را از اعماق دریا بررسی کرده و دریافتند که ۱۳ گونه‌ی آن‌ها بیش از یک ژن اوپسین میله‌ای دارند. برخی از آن‌ها ۵ تا ۶ ژن و برخی حتی ۱۸ و ۳۸ ژن داشتند. آنالیز توالی ژنی و آزمایش‌های مربوط به بررسی عملکرد اوپسین‌های میله‌ای، نشان می‌دهد که این ماهی‌ها قادر هستند بازه‌ی وسیعی از طول‌موج‌های نور را دریافت کنند و احتمالاً رنگ‌های زیادی را می‌بینند. این توانایی احتمالاً به‌عنوان یک سلاح برای ادامه‌ی حیات تکامل‌یافته است. زنده ماندن در اعماق دریا مستلزم تشخیص سریع شکار از شکارچی است.
نتایج یافته‌های این محققین در مجله‌ی Science به چاپ رسیده است.
نوشته: SciNews.com
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد