سیاه‌چاله‌ای که قاتل کهکشان‌هاست

مجله علمی ایلیاد - نقش یک سیاه‌چاله‌ی فعال در مرگ یک کهکشان توسط ستاره‌شناسان دانشگاه بیرمنگام در نشست ستاره‌شناسی ملی «RAS» در لنکستر، گزارش شده است. سیاه‌چاله‌ی پُر‌جرم در مرکز کهکشان «JO201» در حال بیرون دادن گاز به فضا است و متوقف کردن شکل‌گیری ستاره در این کهکشان را تسریع می‌کند و به این شکل کهکشان را می‌کُشد. کهکشان‌های ستاره‌ی‌دریایی اجسام جالبی هستند، زیرا یک فرآیند انتقال شدید را تجربه می‌کنند؛ آن‌ها با سرعتی فراتر از سرعت صوت به مرکز یک خوشه‌ی کهکشانی فرو می‌روند. نیروهای کشش بیرونی باعث خارج شدن گازهای موجود در این کهکشان‌ها می‌شود.

سرنوشت کهکشان JO201 به‌عنوان بخشی از مطالعه‌ی ۱۱۴ کهکشان ستاره‌ی‌دریایی با همکاری «GASP» برملا شد. این همکاری یک گروه بین‌المللی بوده است که سرپرستی آن‌را دکتر «بیانکا پوجیانتی» بر عهده داشته است.  برای درک ساختار این کهکشان‌ها به‌صورت سه‌بعدی و همچنین تخمین مقیاس زمانی انتقال آن‌ها، مدل‌هایی وجود دارد که می‌توان با واقعیت مجازی نیز از آن‌ها استفاده کرد. مطالعه‌ی انجام شده نشان می‌دهد که JO201 در ابتدا یک کهکشان مارپیچ بزرگ بوده است و در خوشه‌ی بسیار بزرگ «Abell 85» به مدت حدود یک میلیارد سال فراتر از سرعت صوت در حال فرو رفتن بوده است. در مدل مورد بررسی، همچنان که کهکشان ستاره‌ی‌دریایی به جلو حرکت می‌کند، رشته‌های آن شروع به کوتاه شدن می‌کنند ولی طبق تخمین‌های گروه محققین هنوز هم طول این رشته‌ها سه برابر قطر کهکشان راه‌شیری است.

«بلهوس» از محققین این مطالعه، می‌گوید: «ثبات یک کهکشان توسط شکل‌گیری ستاره‌های جدید از گازها حفظ می‌شود، بنابراین درک اینکه چگونه جریان‌های گازی به درون و خارج از کهکشان حرکت می‌کنند، کمک می‌کند که تکامل آن‌را پیش‌بینی کنیم. کهکشان JO201 در حال از دست دادن موجودی گاز خود است و بنابراین نرخ ستاره‌زایی در آن رو به کاهش است.»

تبدیل کهکشان JO201 به کهکشان ستاره‌ی‌دریایی باعث افزایش کوتاه مدت ستاره‌زایی در آن شد، ولی به هر حال در چند صد میلیون سال گذشته سیاه‌چاله‌ی مرکزی باعث شده که فضای خالی بزرگی در اطراف مرکز دیسک کهکشان ایجاد شود. گروه محققین اعتقاد دارند که کشیده شدن گازهای کهکشان به درون بخش‌های مرکزی آن و پرتاب کردن آن‌ها به بیرون توسط سیاه‌چاله باعث ایجاد فضای خالی در آن‌جا شده است.

بلهوس می‌گوید: «در واقع دو رخداد متناقض در زمینه‌ی کاهش و افزایش نرخ ستاره‌زایی در حال انجام در کهکشان‌های ستاره‌ی‌دریایی است. در مورد JO201 سیاه‌چاله‌ی مرکزی برانگیخته می‌شود و گازهای موجود در کهکشان را به بیرون پرتاب می‌کند و کهکشان را رو به زوال می‌برد. مطالعه‌ی این کهکشان می‌تواند دید ما را در مورد فرآیندهای پیچیده‌ای که کهکشان‌ها تجربه می‌کنند، بهتر کند.»