اختفا ستاره‌ای اقمار سیاره‌ی مشتری
اختفا ستاره‌ای اقمار سیاره‌ی مشتری
مجله علمی ایلیاد - در سال ۲۰۱۷، «برونو مورگادو» ستاره‌شناس رصدخانه‌ی ملی برزیل به همراه همکارانش، توانستند قمر اروپا را در مرکز کهکشان راه‌شیری در حالی رصد کنند که از رسیدن نور یکی از ستاره‌ها در این ناحیه‌ی چگال از کهکشان به تلسکوپ رصدخانه جلوگیری می‌کرد. به این حالت «اختفا ستاره‌ای-قمری» گفته می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که یک جسم خارجی مانند سیاره، قمر، حلقه و یا سیارک از رسیدن نور یک ستاره به ناظر زمینی جلوگیری کند.
دلیل اصلی رصد اختفا ستاره‌ای این است که می‌توان به کمک آن سیستم‌های حلقه‌ای و اتمسفر آن‌ها را در خارج از منظومه‌ی شمسی مشاهده کرد. این اندازه‌گیری‌ها را می‌توان از روی زمین نیز انجام داد؛ چیزی که گروه دکتر مورگادو نیز از آن برای مطالعه‌ی قمر اروپا بهره جسته‌اند. وی می‌گوید: «ما از داده‌های ماموریت گایا از نقطه‌ی رصدخانه‌ی آمریکای جنوبی استفاده کردیم و قمر اروپا در تاریخ ۳۱ مارس سال ۲۰۱۷ جلوی نور یک ستاره‌ی درخشان را در پشت خود گرفته بود. این فرصت بسیار مناسبی برای مطالعه‌ی اروپا بود.»
داده‌های گایا نشان دادند که این رخداد در سراسر آمریکای جنوبی قابل مشاهده است. سه بار رصد در برزیل و شیلی دانشمندان را قادر ساخت به اطلاعات مهمی از این رخداد دست یابند. رصدهای انجام شده نشان دادند که قطر قمر اروپا ۱۵۶۱.۲ کیلومتر است؛ موقعیت آن در فضا و نسبت به مشتری را با دقت محاسبه کرد و همچنین شکل واقعی این قمر را مشخص کرد. این قمر بیشتر از اینکه کروی باشد بیضوی است. دکتر مورگادو می‌گوید: «احتمال اینکه اینگونه اختفاها را در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ ببینیم بسیار زیاد است؛ زیرا مشتری در حال گذار از مکانی است که کهکشان‌های متعددی در پشت آن قرار می‌گیرند و اروپا می‌تواند جلوی نور بسیاری از ستاره‌ها را بگیرد. به این ترتیب می‌توانیم شکل سه بعدی همه‌ی قمرهای مشتری را به‌دست بیاوریم.»
دانشمندان پیش‌بینی اختفاهای بعدی توسط قمر اروپا را در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ انجام داده‌اند. این رخدادها توسط تلسکوپ‌های آماتوری نیز قابل مشاهده هستند. این موقعیت جذاب برای رصد قمرهای سیاره‌ی مشتری تا سال ۲۰۳۱ دیگر تکرار نمی‌شود. دکتر «تیمو پروستی» از دانشمندان پروژه‌ی گایا، می‌گوید: «اختفا ستاره‌ای برای مطالعه‌ی قمرهای موجود در منظومه‌ی شمسی مفید است و می‌توان از داده‌های آن در ماموریت‌های آینده به این دنیاهای جدید استفاده کرد.»
نتایج این تحقیقات در مجله‌ی Astronomy & Astrophysics چاپ شده است.
ترجمه: امید محمدی – مجله علمی ایلیاد
منبع: سای‌نیوز