چرا فقط دایناسورها منقرض شدند؟

حدود ۶۶ میلیون سال پیش، پس از برخورد شهاب‌سنگی بزرگ به زمین بسیاری از جانداران موجود روی زمین منقرض شدند که از آنها می‌توان به همه انواع دایناسورهای غیرپرنده، خزندگان دریایی نظیر موساسورها و نیز برخی گونه‌های پرنده همچون پتروسورها اشاره کرد، اما نکته مهم اینجاست که تاثیرات ناشی از این برخورد بزرگ بر همه زیست بوم‌ها یکسان نبود.

 

برای نمونه بسیاری از گونه های دریایی منقرض شدند، حال آن که این میزان در میان گونه های آبزی موجود در آب های شیرین بسیار کمتر بود. برخی مطالعات نشان می دهد که سه چهارم گونه های گیاهی و جانوری روی خشکی در برخورد شهاب سنگی بزرگ به زمین منقرض شدند، اما این میزان در زیست بوم دریایی حدود ۵۰ درصد و در زیست بوم آب های شیرین بین ۱۰ تا ۲۲ درصد بود. برای نمونه حدود ۱۰ درصد از گروه های اصلی ماهیان استخوان دار منقرض شدند، حال آن که هر شش گروه اصلی لاک پشت ها از انقراض جان سالم به در بردند.

 

دانشمندان برای درک دلیل این تفاوت فاحش، به بررسی دو دوره مختلف بعد از برخورد شهاب سنگ پرداختند؛ دوره اول که کوتاه تر بود، دمای هوا پس از برخورد بشدت افزایش یافت، اما دوره دوم به خاطر سرمای شدیدی که به خاطر به وجود آمدن گرد و غبار شدید و در نتیجه مسدود شدن مسیر نور خورشید شکل گرفته بود، ایجاد شد.

 

نرسیدن نور خورشید و کاهش چشمگیر دما، سبب ایجاد سه تغییر مختلف در زندگی موجودات زیست بوم های دریایی و آب شیرین شد. نخست آن که به خاطر امکان پذیر نبودن پدیده فتوسنتز، زنجیره غذایی این موجودات از هم پاشید. کاهش حجم اکسیژن محلول در آب و نیز کاهش دما، دومین و سومین تغییر ایجاد شده بود، اما پژوهشگران در این پژوهش دریافتند که موجودات حاضر در زیست بوم های آب شیرین به چند دلیل از این مشکلات تاثیر کمتری را متحمل شدند. پیش از این مشخص شده بود که پس از برخورد شهاب سنگ به زمین، نور خورشید تا چند ماه به زمین نرسید. این مساله برای بسیاری از گیاهان و میکروارگانیزم ها که فتوسنتز انجام می دادند، مرگبار بود. بررسی ها نشان داده که همه موجوداتی که وزنی کمتر از ۱۰۰ گرم و طولی کمتر از ۱۰ سانتی متر داشتند، بین سه تا شش ماه پس از برخورد شهاب سنگ و به خاطر نرسیدن نور خورشید تلف شدند، اما در این میان یک استثنا هم وجود داشت و آن هم گونه هایی بود که به خاطر زندگی در محیط هایی با شرایط سخت و سرمای زیاد، خود را با این شرایط دشوار انطباق داده بودند.

 

برای نمونه اجداد پستانداران کنونی، فقط به این دلیل که هنگام برخورد شهاب سنگ و گرمای شدید ناشی از آن و نیز دوره سرمای شدید، در میان غارها و شکاف های عمیق زندگی می کردند، از این حادثه جان سالم به در بردند. این امر شباهت زیادی به سازگاری بسیاری از گونه های جانداری که در دریاچه ها یا رودهای سرزمین هایی با ارتفاع زیاد زندگی می کردند، با شرایط سخت محیط خود دارند. این موجودات می توانند در آب با دمای بسیار پایین و روزها و هفته ها تاریکی به زندگی خود ادامه دهند.

 

در نهایت این که پس از کاهش شدید دما پس از برخورد شهاب سنگ بزرگ، دمای آب در زیست بوم های آب شیرین تا حدی از این تغییر مصون ماند. شاید اصلی ترین دلیل این امر، تامین آب این زیست بوم ها از منابع آبی زیرزمینی باشد که دمای آنها مستقل از دمای سطح زمین است.