چرا بال برخی از پروانه‌ها شفاف است؟
چرا بال برخی از پروانه‌ها شفاف است؟
مجله علمی ایلیاد - بسیاری از حیوانات برای دفاع از خود در برابر تهدیدات موجود در طبیعت، تاکتیک‌های مختلفی را در خود تکامل داده‌اند؛ ولی حیواناتی مانند پروانه پا را یک قدم فراتر گذاشته‌اند؛ آن‌ها بال‌های شفافی دارند که باعث می‌شوند برای شکارچیان تا حدودی نامرئی باشند.
تیمی از محققین دانشگاه کالیفرنیا در مقاله‌ای که در مجله‌ی Journal of Experimental Biology منتشر کرده‌اند، این موضوع را در یکی از گونه‌های پروانه‌ها به نام «گره‌تا اوتو» بررسی کرده‌اند تا راز این تکنولوژی را کشف کنند.
اگرچه ساختارهای شفاف در حیوانات غیرمعمول نیستند، ولی این ساختارها معمولاً در حیوانات آبزی یافت می‌شوند و روی خشکی چنین ساختارهایی را نمی‌توان در حیوانات دید. پرسش اینجا است که پروانه‌ها چگونه به چنین تکنولوژی پیشرفته‌ای دست یافته‌اند؟
بال‌های پروانه معمولاً به خاطر الگوی رنگارنگ، داشتن همپوشانی با یکدیگر و اندازه‌ی بزرگ آن‌ها معروف است. این بال‌ها طول موج‌های مختلفی از نور را منعکس یا جذب می‌کنند و به این وسیله نورهای مختلفی تولید می‌کنند. هر چند تعدد رنگ در بال پروانه مورد مطالعات جدی قرار گرفته است، ولی تا کنون شفاف بودن بال برخی از این پروانه‌ها تحت بررسی قرار نگرفته بود.
نویسنده‌ی اول این مقاله در ابتدا برای دانشجویان خود این سوال را مطرح کرد که آن‌ها دلیل شفاف بودن بال‌ها را پیدا کنند و سپس خود وی به مطالعه‌ی جدی روی این موضوع پرداخت. وی با همراهی گروهی از دانشجویان در ابتدا با میکروسکوپ‌های مختلف از بال پروانه‌ها عکسبرداری کردند. آن‌ها با کشف دلایل شفاف بودن بال پروانه‌ها، توانسته‌اند پاسخ مناسبی برای پرسش مطرح شده پیدا کنند.
محققین از میکروسکوپ الکترونی استفاده کردند و توانستند روند شکل‌گیری بال‌های شفاف در پروانه‌ی گره‌تا اوتو از ابتدای زندگی تا بلوغ را با جزئیات فراوان مطالعه کنند. آن‌ها دریافتند که شکل‌گیری بال‌های شفاف با بال‌های غیرشفاف کاملاً متفاوت است و تعداد سلول‌ها در جاهایی از بال که در آینده شفاف خواهند شد، بسیار کمتر از دیگر جاهای بال است. در واقع شکل سلول‌های این مناطق نیز متفاوت از مناطق دیگر بال است.
محققین توانستند نانوساختارهایی را بر روی بال این پروانه‌ها شناسایی کنند که برخورد نور به خود را منعکس نمی‌کنند، بلکه اجازه می‌دهند نور بدون تغییر عبور کند. به این ترتیب، شفافیت در بال‌ها به‌وجود می‌آید. در صنعت ساخت ظروف شیشه‌ای پوشش‌هایی اختراع شده است که با اضافه کردن آن بر روی ظروف باعث می‌شود ظرف زیباتر به نظر برسد، ولی پروانه‌ها میلیون‌ها سال پیش این تکنولوژی را در اختیار داشته‌اند.
محققین اذعان دارند که نانوساختارهای درونی بال‌ها تنها بخشی از ماجرا هستند و نانوستون‌های هیدروکربنی موجود در سطح بال‌ها نیز نقش مهمی در خصوصیات ضدانعکاسی بال پروانه دارند. این نانوستون‌ها حالت لزجی بر روی بال پروانه ایجاد می‌کنند و اگر این لایه از روی بال پروانه جدا شود، تا میزان زیادی از شفافیت بال کاسته می‌شود.
اگر بتوان اطلاعات بیشتری در مورد نانوساختارها و نانوستون‌های بال پروانه کسب کرد، شاید بتوان از آن برای کاربردهای انسانی نیز بهره برد.