آیا گیاهان دارای آگاهی هستند؟
آیا گیاهان دارای آگاهی هستند؟
مجله علمی ایلیاد - طی مقاله‌ای که در مجله‌ی Trends in Plant Science چاپ شده است، پروفسور «لینکولن تایز» و همکارانش برخلاف نظریات گذشته نشان داده‌اند که گیاهان از قوه‌ی آگاهی برخوردار نیستند. این موضوع که آیا گیاهان نیز مانند حیوانات دارای مشخصه‌های روانی مانند ادراک، شناخت، احساسات و توانایی احساس درد هستند یا خیر از سال ۲۰۰۶ که عصب‌شناسی زیستی گیاهان پا به عرصه‌ی حضور گذاشته است، مورد بحث و مجادله بوده است.
در سال ۲۰۱۶، «تاد فینبرگ» به‌عنوان متخصص علوم اعصاب و «جان مالات» به‌عنوان یک زیست‌شناس تکاملی یک بررسی گسترده در نوشته‌های موجود در زمینه‌های ریخت‌شناسی، روانشناسی اعصاب، رفتار و همچنین تکامل انجام دادند تا معیارهایی برای وجود آگاهی در گیاهان پیدا کنند. تنها حیواناتی که این معیارها را داشتند مهره‌داران، حشرات و سرپایان بودند.
پروفسور تایز می‌گوید: «فینبرگ و مالات به این نتیجه رسیدند که تنها دسته‌ای از حیوانات دارای ساختار مغزی مورد نیاز برای داشتن آگاهی هستند. بنابراین اگر حیواناتی وجود دارند که از قوه‌ی ادراک برخوردار نیستند، پس می‌توان مطمئن شد که گیاهان که هیچ‌گونه نورونی ندارند نیز از قوه‌ی ادراک برخوردار نیستند.»
معتقدین به قوه‌ی ادراک گیاهان، سیگنال‌های الکتریکی موجود در گیاهان را با سیستم‌های عصبی موجود در حیوانات مشابه می‌دانند. پروفسور تایز و همکارانش می‌گویند که این افراد فکر می‌کنند پیچیدگی مغز در حد یک تکه اسفنج است. بر خلاف نظریه‌ی این معتقدین، مدل فینبرگ-مالات در مورد ادراک توضیح می‌دهد که سطح خاصی از پیچیدگی ساختاری مغز باید وجود داشته باشد تا بتوان از قوه‌ی ادراک برخوردار بود.
گیاهان از سیگنال‌های الکتریکی به دو صورت استفاده می‌کنند؛ تنظیم توزیع مولکول‌های باردار در بین غشاها و ارسال پیام‌هایی در فواصل طولانی درون گیاه. برای حالت اول می‌توان این مثال را آورد که برگ گیاه خمیده می‌شود، زیرا جابه‌جایی مولکول‌های باردار موجب جابه‌جایی آب به بیرون از سلول‌ها می‌شود و باعث تغییر شکل برگ می‌شود و در مورد دوم می‌توان این مثال را آورد که خوردن یک برگ گیاه توسط حشره باعث ایجاد لایه‌های دفاعی در برگ‌های دوردست می‌شود. هر دوی این واکنش‌ها این‌طور به ذهن متبادر می‌شوند که گیاه به اطراف خود واکنش نشان می‌دهد، ولی پروفسور تایز و همکارانش تاکید می‌کنند که این پاسخ‌ها به صورت ژنتیک رمزگشایی می‌شوند و در طول نسل‌های متناوب ایجاد شده‌اند.
محققین امیدوار هستند که تحقیقات بیشتر پاسخ سوالات مختلف موجود در این زمینه را پیدا کند.