مروری بر تشریفات دادگاه ها

►انواع دادرسی

−دادرسی عادی:دادرسی است که از طریق تبادل لوایح صورت میگیرد از هیچ یک از طرفین دعوا دعوت نمیشه مگر به ضرورت .
−دادرسی اختصاری: دادرسی که بر پایه اظهارات شفاهی طرفین و با حضور در جلسه دادرسی با تعیین وقت قبلی صورت میگیرد.
−دادرسی فوری:نوعی رسیدگی که بدون ورود در ماهیت دعوا وحذف تشریفات دادرسی که دران اصل اس در واقع نوعی اقدام احتیاطی برای حفظ حقوق .م ۳۱۰تا۳۲۵
−دادرسی بدون تشریفات خاص:با توجه به وضعیت خاصی که دارند قانونگذار بعضی از مقررات وتشریفات رادران لحاظ نمیکند.م۱۵۸تا ۱۷۷
−دادرسی با تشریفات خاص:دادرسی که دارای تشریفات ویژه و خاصی است مثل جرایم مطبوعاتی وجرایم سیاسی.

−جلسه دادرسی عادی:جلسه ایی که برای رسیدگی به دعوا با تعیین وقت قبلی ودعوت اصحاب دعوا یا وکلای انها تشکیل میشود.م۶۴
−جلسه دادرسی خارج از نوبت:جلسه ایی که بدون توجه به دفتر اوقات دادگاه تعیین میشود بنابراین نزدیک تر از وقتی است که دفتر اوقات تعیین میکند.م ۲۹،۲۷،۱۷۷،۳۰۶،۳۹۰

−طرفین دعوا میتوانند شخصا در جلسه دادرسی حضور یابند.
−طرفین دعوا میتوانند به جلسه دادرسی لایحه ارسال نمایند.
−طرفین دعوا میتوانند وکیل خود را به جلسه دادرسی بفرستند.

−رسیدگی به صلاحیت دادگاه .م۱۷
−حل اختلاف صلاحیت دادگاه تجدید نظر استان و دیوان عالی کشور.م۲۹
−جلسه ایی که بعد از صدور قرار تاخیر رسیدگی تشکیل میگردد جلسه خارج از نوبت میباشد.م ۹۶
−رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی ،ممانعت از حق و مزاحمت.م۱۷۷
−رسیدگی به دعاوی عدم اطلاع محکوم علیه ازمفاد رای وصدور قرار قبول یا رد دادخواست واخواهی.تبصره۱ م ۳۰۶
−رسیدگی به پرونده فرجام خواه در دیوان عالی کشور به تشخیص رئیس دیوان عالی کشور .م۳۹۰
−رسیدگی به دعاوی خسارت ناشی از تصادف رانندگی
−رسیدگی به درخواست دادرسی فوری.م ۳۹۰
−رسیدگی به درخواست صدور قرار تامین خواسته.
−رسیدگی به دعوای خلع ید متصرف از ملک موقوفه.
−دعوای الزام موجر وتعمیرات اساسی عین مستاجره.
−دعوای فسخ اجاره به علت عدم انجام تعمیرات توسط موجر.
−درخواست الزام مستاجر به رفع ممانعت از تعمیرات اساسی مورد اجاره.
−درخواست تجویز تعمیرات توسط مستاجر.
−دعوای صدور حکم به وصل اب ،برق ،گاز ،تلفن در عین مستاجره.
−دعوای مطالبه وجه چک.
−دعوای ابطال و بی اعتباری چک.
−دعوای استرداد چک.
−دعوای ضرروزیان ناشی از صدور چک بلامحل.
−دعوای ابطال ظهر نویسی چک.
−رسیدگی به درخواست تخلیه.
−دعوای مطالبه خسارت ناشی ازقلع مستحدثات.
−مطالبه بهای حقوق مکتسبه در ملک موقوفه.
−تجدید جلسه دادرسی به علت غیر مربوط به طرفین.

−حضور متصدی دادگاه(قضاوت)                                                           

−کامل بودن دادخواست.م۶۶
−حضور اصحاب دعوا یا وکلاویا نماینده قانونی انها .م ۹۳و۹۴
−احراز ابلاغ صحیح وقت به طرفین دعوا یا وکلای انها.
−احراز رعایت فاصله بین ابلاغ وقت و روز جلسه دادرسی.م ۶۴

−ایرادات.م ۸۴
−تغییر در خواسته:کم کردن خواسته ،افزایش خواسته ،تغییر در نحوه دعوا،تغییر درنحوه خواسته.م۹۸
−جلب شخص ثالث.م۱۳۵
−استرداد دادخواست.بند الف م۱۰۷
−استرداد دعوا.بند ب م۱۰۷
−تعرض به اصالت سندخوانده.م۲۱۷
−ایراد به رد دادرس .م۹۱
−اعلام وجود دعوای مرتبط.م۱۰۳

−ایرادات و ایراد دعوای واهی.م ۱۰۹،۱۱۰
−طرح دعوای متقابل.م۱۴۱
−جلب شخص ثالث.م۱۳۵
−اعتراض به بهای خواسته.م۶۳
−تعرض به اصالت سند خواهان .م ۹۶،۲۱۷
−اعلام وجود دعوای مرتبط.م۱۰۳

−ایرادات و اعتراضات باید تا پایان اولین جلسه دادرسی به عمل اید مگر اینکه سبب ایراد بعدا به وجود اید .م۸۷
−افزایش خواسته یا تغییر درنحوه دعوا یا تغییر خواسته.م۹۸
−رسیدگی به اعتراض قرار تامین خواسته باید در اولین جلسه دادرسی به عمل اید.م۱۱۶
−استرداد دادخواست تا پایان اولین جلسه دادرسی .بند الف م ۱۰۷
−جلب شخص ثالث توسط هریک از اصحاب دعوا.م ۱۳۵
−محکوم علیه غیابی ضمن اعتراض به حکم ،دادخواست جلب ثالث را باید تا پایان اولین جلسه رسیدگی به اعتراض تقدیم دادگاه نماید.م۱۳۶
−دادخواست دعوای متقابل از سوی خوانده.م۱۴۳

۱_تجدید جلسه به علل مربوط به ادله:−رسیدگی به ادعای جعل واصالت سند.م۲۱۷،۲۱۹،۲۲۰
−استناد به اسناد خارج از دادگاه.م ۲۰۹،۲۱۰،۲۱۲،۲۲۵
−استناد به پرونده حقوقی وکیفری .م۲۱۴
−تمسک به گواهی .م۲۲۹
−تحقیق محلی و معاینه محل.
−استنکاف.
−ارائه دلیل جدید.
۲_ادای توضیح از خواهان.م۹۵

۳_تجدید جلسه به علت افزایش خواسته یا تغییر در نحوه دعوا یا تغییر نحوه خواسته .م ۹۸
۴_چنانچه به جهات قانونی جلسه دیگری برای رسیدگی لازم باشد.م۱۰۴

►موارد تاخیر جلسه دادرسی
۱_اقامه دعوای طاری
−دعوای متقابل
−دعوای اضافی
−جلب شخص ثالث 
−ورود ثالث
−درصورت وصول اعتراض طاری ثالث
−درصورت مطرح بودن پرونده در دیوان و وصول دادخواست اعاده دادرسی طاری
۲_علل منتسب به وکیل
−نیاز به توضیح از وکیل 
−عذرناشی از وکیل
۳_علل منتسب به اصیل :درصورت وجود دلایل مندرج در ماده۱۰۶
۴_درخواست اصحاب دعوا :درصورتیکه اصحاب دعوا متفقا تاخیر جلسه را درخواست نمایند.
۵_به علت عدم حضور گواه در موعد مقرر جلسه دادرسی به تاخیر می افتد.
۶_درصورتیکه جلسه دادرسی برای استماع توضیحات کارشناس تشکیل شود وکارشناس حاضر نشود.
۷_درصورت تغییر شعبه دادگاه وتشکیل جلسه در محل جدید واعلام ابلاغ به اصحاب دعوا جلسه دادرسی به تاخیر می افتد.

►موارد عدم تاخیر دادرسی
−فوت یا استعفاءیا عزل وکیل.
−تعلیق یا بازداشت وکیل یا ممنوع شدن از وکالت .
−درصورت توقیف یکی از اصحاب دعوا .
−درصورت زندانی شدن یکی از اصحاب دعوا.
−درصورتیکه یکی از اصحاب دعوا به ماموریت دولتی برود.
−درصورت مسافرت یکی از اصحاب دعوا.
−عدم حضور وکیلی که وکیل در توکیل است.
−درصورت ابلاغ موارد مندرج درشماره ۱و۲فوق الاشاره به موکل با ذکر دلیل.

►درجلسه دادرسی به دلایلی رسیدگی میشود که:
−صحت ان دلایل مورد اختلاف طرفین باشد.
−این اختلاف موثر در تصمیم نهایی باشد.

►موارد درج عین اظهارات در صورت مجلس م۱۰۲
−زمانیکه بیان یکی از انان مشتمل بر اقرار باشد.
−زمانیکه یکی از اصحاب دعوا بخواهد از اظهارات طرف دیگر استفاده کند.
−در صورتیکه دادگاه به جهتی درج عبارات را لازم بداند.

►موارد زوال دادرسی
−استرداد دادخواست:درصورتیکه خواهان دادخواست خود را استرداد نماید دعوا زایل میشود.بند الف م۱۰۷
−استرداد دعوا:درصورت استرداد دعوای خواهان قبل از ختم دادرسی ،موجب زوال دادرسی است.بند ب م ۱۰۷
−تسلیم شدن  خوانده به ادعای خواهان 
−سازش.م ۱۷۸،۱۸۲،۱۸۳،۱۸۶،۴۸۳

►موارد توقیف دادرسی
−هرگاه یکی از اصحاب دعوا فوت کند یا محجور شود یا سمت یکی از انها که به موجب ان داخل دادرسی شده زایل گردد.م ۱۰۵
−توقیف دادرسی ناشی از اناطه.م ۱۹
−توقیف دادرسی به دلیل عدم تهیه وسایل اجرای قرار .م۲۵۹
−توقیف دادرسی به دلیل عدم دادن تامین از طرف خواهان .م۱۰۹
−هرگاه نسبت به رای داور اعتراض یا درخواست تصحیح ان رای شده باشد.م۴۸۷
−هرگاه داور ضمن رسیدگی مسایلی را کشف نماید که مربوط به وقوع جرم بوده ودر رای داور موثر باشد وتفکیک جهات مدنی از جزایی ممکن نباشد دادرسی توقیف میشود .م ۴۷۸
−دعوا مربوط به نکاح یا طلاق یانسب باشدو رفع اختلاف متوقف بررسیدگی به اصل نکاح یا طلاق یانسب باشد رسیدگی داوران تا صدور حکم نهایی از دادگاه صلاحیتدار نسبت به امر جزایی یا نکاح یا طلاق یا نسب متوقف میگردد.م۴۷۸
−امتناع مدعی تبعه خارج از دادن تامین در طرف مهلت مقرر در قرار دادگاه .قسمت اول م۱۴۷
−امتناع خواهان یا تجدید نظر خواه تبعه خارج از سپردن مقدار تامین مازاد بر تامین قبلی به تشخیص دادگاه .م۱۴۸

►اثار حقوقی قرار توقیف دادرسی
−این قرار دربعضی موارد موجب تغییر طرف یا طرفین دعوا میگردد .
−این قرار موجب خروج پرونده از دادگاه بدون ورود به ماهیت گردد.
−این قرار از قرارهایی است که قائم به اصحاب دعوا است.
−این قرار دادرسی را از حالت استمرار به حالت وقفه تبدیل مینماید.