برونشیت چیست؟ و چگونه آن را درمان کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - برونشیت حاد یک عفونت لوله‌های اصلی برونشی است که منجر به عفونت ریه‌ می‌شود. این بیماری معمولاً به دنبال ویروس سرماخوردگی یا آنفولانزا، هنگامی که سیستم ایمنی بدن ضعیف و ریه‌ها تحریک شده‌اند، ایجاد می‌شود. برای درمان برونشیت، ممکن است نیاز به استفاده از داروهای بدون نسخه و یا داروهای ضد درد، برای آرام کردن گلو داشته باشید. در ضمن استراحت زیاد، نوشیدن مایعات گرم، تسکین قفسه‌ی سینه با یک کمپرس گرم و تنفس بخار برای تسکین لوله‌های برونشی بسیار مفید است. اگر علائم شما بدتر یا طولانی‌تر از چند روز شد، به پزشک مراجعه کنید. اگر در تنفس مشکلی دارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید زیرا این ممکن است تهدید‌کننده‌ی زندگی باشد!

 

برونشیت با التهاب نایژه و نایژک، به دلیل عفونت یا تحریک‌کننده‌ی شیمیایی مشخص می‌شود. برونشیت ناشی از یک کاتالیزور باکتریایی، ویروسی یا شیمیایی است. در اینجا به برونشیت حاد شایع‌تر پرداخته می‌شود، زیرا برونشیت مزمن یک بیماری پزشکی جداگانه است که معمولاً به پزشکی حرفه ای نیاز دارد. برونشیت حاد یک بیماری بسیار شایع است که تقریباً در تمام موارد، در خانه با مراقبت، استراحت و زمان مناسب برطرف می‌شوند.

 

این بیماری به خودی خود از بین می‌رود و نیازی به درمان با آنتی بیوتیک‌ها نیست، هرچند ممکن است سرفه چند هفته پس از بهبود هنوز باقی بماند. درمان برونشیت حاد بر روی کاهش علائم و استراحت تمرکز دارد، تا بدن بتواند از خودش مراقبت کند و بهبود یابد.
•    هیچ آزمایش قطعی برای شناسایی برونشیت وجود ندارد. پزشکان معمولاً براساس علائمی که ارائه می‌دهید، برونشیت را تشخیص می‌دهند.
•    درمان و بهبودی از برونشیت حاد معمولاً در خانه اتفاق می‌افتد، مگر اینکه عفونت یا عوارض دیگری ایجاد شود.

 

افرادی که مبتلا به برونشیت حاد هستند، شروع بیماری‌شان معمولاً با سرفه همراه است. که در صورت عدم وجود شرایط دیگر مانند آسم، انسداد ریه‌ی مزمن، سینه‌پهلو یا سرماخوردگی، رخ می‌دهد. سرفه‌ی معمولی در برونشیت، ابتدا خشک و بدون خلط است. با پیشرفت برونشیت، سرفه‌ها خلط‌دار می‌شود. در اثر سرفه‌ی مداوم و شدید، ممکن است درد گلو و ریه نیز ایجاد شود.
علاوه بر این علائم، بیشتر افراد با علائم اضافی همراه هستند. علائمی همچون: دشواری در تنفس (تنگی نفس)، خس خس سینه، تب بالای ۳۸.۳ درجه‌ی سانتی‌گراد و خستگی.

 

علاوه بر علائم رایج، عواملی وجود دارد که احتمال خطر برونشیت را افزایش می‌دهند. این موارد شامل موارد زیر است: نوزادان بسیار کوچک یا افراد بسیار سالخورده، آلاینده‌های هوا، استعمال سیگار یا تنفس دود سیگار، تغییرات محیطی، سینوزیت مزمن، عفونت HIV، الکلیسم و رفلاکس معده.
•    در افراد سالم، برونشیت یک بیماری ساده است (یعنی بدن قادر است بدون هیچ درمان خاصی خود را بهبود بخشد). اکثر رهنمودهای پزشکی، آنتی‌بیوتیک را توصیه نمی‌کنند. اگر بیش از یک ماه، چندین علائم برونشیت را دارید، به پزشک مراجعه کنید.

در حالی که بدن شما در حال مبارزه با عفونت است، نوشیدن مایعات بسیار حیاتی است. نوشیدن مایعات گرم می‌تواند به تسکین گلو درد و کاهش خلط کمک کند. مایعات گرم زیر می‌توانند در رفع برونشیت کمک کنند:
•    آب گرم با لیمو و عسل؛ آب لیمو و عسل را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید. عسل گلو را آرام می‌کند و لیمو ویتامین C و سایر مواد مغذی را تأمین می‌کند.
•    بابونه، نعناع یا یک چای گیاهی دیگر؛ چای‌های گیاهی، به ویژه آن‌هایی که برای کمک به درمان گلودرد ایجاد می‌شوند، دو هدف آبرسانی به بدن و درمان علائم را دارند.
•    سوپ گرم؛ آبگوشت یا سوپ مرغ، مغذی و آرام‌بخش است. سوپ سیر یکی دیگر از گزینه‌های درمانی است که به درمان علائم برونشیت کمک می‌کند. کمی سیر را در روغن زیتون خرد کرده، مرغ یا سبزیجات را اضافه کنید و آن را گرم میل کنید.

 

غرغره آب نمک می‌تواند به آرامش غشاهای تحریک شده‌ی گلو کمک کند. یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید. آب را غرغره کنید و سپس آن را بیرون بریزید. این کار را چند بار در طول روز تکرار کنید. پس از غرغره، آب را بلع نکنید.

 

از آنجا که برونشیت یک عفونت در ریه‌ است، می‌تواند احساس خستگی شدید ایجاد کند. به بدن خود گوش دهید و استراحت کنید، به خصوص در چند روز اول عفونت که قفسه‌ی سینه احساس سنگینی می‌کند و نفس کشیدن دشوار است. ریه‌ها برای بهبودی به زمان نیاز دارند.
•    ورزش می‌تواند بیمار مبتلا به عفونت ریه را بدتر کند. در هنگام داشتن برونشیت از دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری و سایر تمریناتی که منجر به تنفس شدید می‌شود، خودداری کنید.

 

برونشیت باعث می‌شود که قفسه‌ی سینه احساس سنگینی و درد کند، به خصوص هنگامی که مرتباً سرفه می‌کنید. استفاده از گرما می‌تواند به کاهش فشار کمک کند. یکی از روش‌های زیر را برای گرم کردن قفسه‌ی سینه امتحان کنید:
•    یک بطری را با آب داغ پر کنید و آن را روی سینه خود بگذارید.
•    از کیسه‌ی آب گرم استفاده کنید. آن را روی لباس خود قرار دهید تا پوست‌تان بیش از حد گرم نشود.
•    خود را با یک پتو برقی بپوشانید.
•    یک حمام یا دوش گرم بگیرید.

هنگامی که ریه‌های شما تحریک می‌شود، هوای گرم و مرطوب به آبرسانی آن‌ها به نایژه‌ها کمک می‌کند. اگر اجازه دهید گلوی شما خشک شود، ممکن است ریه‌های شما تحریک شده و منجر به طولانی‌تر شدن عفونت شود. برای تنفس هوای مرطوب روش‌های زیر را امتحان کنید:
•    از دستگاه بخور استفاده کنید؛ دستگاه‌هایی هستند که منجر به افزایش رطوبت در محیط می‌شوند.
•    یک ظرف آب را روی اجاق گاز بجوشانید؛ بخار حاصل از آب جوش می‌تواند رطوبت اتاق را افزایش دهد.
•    برای تنفس از نبولایزر استفاده کنید.
•    یک ظرف آب روی رادیاتور یا بخاری قرار دهید؛ گرمای ناشی از رادیاتورو بخاری باعث می‌شود آب تبخیر، و هوا مرطوب شود.
•    حمام یا دوش بخار بگیرید؛ مطمئن شوید که در حمام بسته است تا بخار کافی ایجاد شود.

 

استنشاق دود در هنگام ابتلا به برونشیت، منجر به سرفه‌های دردناک می‌شود. همچنین می‌تواند روند بهبودی ریه‌های شما را به تأخیر اندازد. از استعمال سیگار یا تنفس دود سیگار خودداری کنید. از مواد تحریک‌کننده‌ی ریه‌ی زیر نیز خودداری کنید:
•    مناطقی که آلودگی بیش از حد دارند، مانند خیابان‌هایی که حجم ترافیکی بالایی دارند.
•    مناطقی با بوی شیمیایی قوی مانند کارخانه‌ها، سالن‌های کاشت مو و پمپ بنزین‌ها.

 

در هنگام ابتلا به برونشیت، عمل سرفه به خارج شدن عفونت از ریه‌ها کمک می‌کند. سرفه‌ی خلط‌‌دار یک علامت طبیعی است. از داروهای ضد سرفه بدون نسخه استفاده نکنید، زیرا ریه‌ها نیاز به دفع خلط‌های موجود دارد.
•    اگر سرفه ی شما بسیار دردناک یا پیوسته است، باید به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که بیماری بجز برونشیت نداشته باشید. اغلب اوقات سینه‌پهلو و برونشیت علائم مشابهی دارند. برای تمایز این دو، باید به پزشک مراجعه کرد.
•    هرگز بدون مشورت با پزشک داروی ضد سرفه مصرف نکنید.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی حاوی آسپیرین یا ایبوپروفن می‌توانند به تسکین درد ناشی از عفونت در قفسه‌ی سینه کمک کنند. حتماً بیش از دوز توصیه شده مصرف نکنید.

 

در صورت امکان از ضد سرفه خودداری کنید، اما می‌توانید داروهای درمان گلودرد را استفاده کنید.به دنبال داروهای حاوی بنزوکائین باشید که به تسکین بافت گلوی تحریک شده کمک می‌کند و معمولاً به شکل شربت و آب‌نبات وجود دارند. ازآب‌نبات‌های درمان سرفه‌ی طبیعی استفاده کنید. آب‌نبات سرفه، ساخته شده از مواد ساده مانند عسل و لیمو است. اگر نسبت به آن‌ها احساس رضایت دارید، می‌توانید آب‌نبات مخصوص به خود را بسازید:
•    نصف فنجان عسل و چند قطره عصاره‌ی نعناع یا روغن اکالیپتوس را درون یک ظرف کوچک بریزید.
•    ظرف را روی حرارت متوسط قرار دهید و مرتباً آن را هم بزنید تا جوش بیاید.
•    دمای عسل را با دماسنج کنترل کنید. هنگامی که به ۱۵۰ درجه‌ی سانتی‌گراد رسید، آن را از روی حرارت بردارید.
•    از قاشق استفاده کنید و قطره‌های عسل را روی یک سطح بریزید. صبر کنید تا قطره‌ها سفت شوند و سپس آنها را بمکید تا گلوی شما آرام شود.

 

در موارد برونشیت حاد که بیماری ادامه‌دار است، استفاده از داروهای طبیعی ممکن است مفید باشند. در چنین مواردی گیاهانی مانند ریحان مقدس، ریشه‌ی شیرین‌بیان و ... ممکن است به تسکین مجرای برونشی و روان‌سازی مخاط و بیرون راندن آن‌ها از ریه‌ کمک کند. گیاهانی مانند زنجبیل، فلفل سیاه و فلفل بلند هندی ممکن است به بهبود ایمنی بدن بیمار مبتلا به برونشیت مزمن، کمک کند
•    در مورد گیاهانی که مصرف می‌کنید، حتماً با پزشک‌تان مشورت کنید، زیرا این داروها می‌توانند با سایر داروها مانند آنتی بیوتیک‌ها تداخل داشته باشند.

بدن شما معمولاً بعد از گذشت یک هفته از برونشیت بهبود می‌یابد. اما مواردی وجود دارد که در آن ریه‌ها قادر به بیرون کشیدن عفونت نیستند. در صورت تجربه موارد زیر، به پزشک مراجعه کنید:
•    از قبل یک بیماری یا شرایطی دارید که بر تشدید برونشیت می‌تواند تأثیر بگذارد.
•    آنقدر سرفه می‌کنید که نمی‌توانید شب بخوابید.
•    همراه با سرفه خون مشاهده می‌کنید.
•    هنگام سرفه احساس ضعف می‌کنید.
•    سرفه می‌کنید، اما هیچ گونه مخاطی خارج نمی‌شود.
•    متوجه افزایش یا ضخامت خلط در سرفه می‌شوید.
•    سرفه بیش از یک هفته طول می‌کشد و به نظر نمی‌رسد که از بین برود.
•    بیش از دو روز تب دارید.
•    شما احساس سرگیجه می‌کنید و یا در دریافت اکسیژن کافی مشکل دارید.
•    تنگی نفس دارید.

 

اگر سرفه خشکی دارید و مانع از خواب در شب  و یا باعث درد شدید می‌شود، ممکن است پزشک شما یک داروی ضد سرفه بدون نسخه تجویز یا توصیه کند. سرفه‌ی مداوم در طولانی مدت می‌تواند به بدن شما آسیب برساند و پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که یک ضدسرفه برای سلامتی شما مفید باشد.
•    اگر سرفه‌ی شما مولد است و هنگام سرفه، خلط بیرون می‌آید، بنابراین سرفه بسیار مهم است. در این حالت داروی ضدسرفه مصرف نکنید.

برونشیت معمولاً در اثر ویروس ایجاد می‌شود، اما از آنجا که ریه‌ها را تحریک می‌کند، بدن را مستعد ابتلا به عفونت باکتریایی در همان زمان می‌کند. اگر پزشک تشخیص دهد که شما یک عفونت باکتریایی دارید، ممکن است یک آنتی بیوتیک به شما تجویز شود. آنتی بیوتیک‌ها به بهبود عفونت باکتریایی کمک می‌کنند، اما بیماری برونشیت را درمان نمی‌کنند.
•    سیگار کشیدن احتمال ابتلا به عفونت باکتریایی در ریه‌ها را افزایش می‌دهد.

 

برونشیت مزمن یک عفونت ریه است که در طی چند سال ادامه می‌یابد و علائمی دارد که با گذشت زمان گاهی فروکش می‌کند و گاهی تشدید می‌یابد. این بیماری معمولاً در اثر سیگار کشیدن یا استنشاق مداوم یک ماده‌ی تحریک‌کننده‌ی ریه، ایجاد می‌شود.
•    اگر برونشیت مزمن دارید، پزشک ممکن است برای کمک به باز کردن مجاری هوایی منقبض شده‌ی ریه، داروی مخصوص تجویز کند.
•    اگر بدن شما در انتقال اکسیژن به جریان خون شما مشکل دارد، پزشک ممکن است اکسیژن درمانی مانند استفاده از مخزن اکسیژن در خانه تجویز کند.
•    همچنین ممکن است از توانبخشی ریوی که یک برنامه ورزش تنفسی است که توسط یک درمانگر تسهیل می‌شود، بهره‌مند شوید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد