چگونه کودک خجالتی را اجتماعی کنیم‌؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - کمرویی در کودکان بسیار متداول است و نباید از آن به عنوان یک ویژگی منفی یاد کرد. اگر فرزند شما برای تعامل و معاشرت با سایر کودکان و بزرگسالان، به ویژه افرادی که او نمی‌شناسد، مشکل دارد، این به این معنا نیست که او مشکل بزگی دارد یا دچار نوعی نقص است. شما می‌توانید با آموختن مهارت‌های اجتماعی به کودک، به او کمک کنید تا با خجالتش مقابله کند. این کار را انجام دهید تا احساس راحتی در تعامل با دیگران داشته باشد، اعتماد به نفس را در او ایجاد کنید تا خجالتش را کامل کنار بگذارد.

 

روزانه به مدت چند دقیقه با فرزندتان، برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی، به صورت یک بازی موقعیت‌های اجتماعی مختلف را نقش آفرینی کنید. نقش فرد جدیدی را بازی کنید و به او آموزش دهید که چگونه به کسی سلام کند و با او ارتباط برقرار کند. می‌توانید از همسر و سایر افراد خانواده بخواهید که در این بازی شرکت کنند. هرچه کودک با افراد بیشتری در تعامل باشد، مهارت‌های اجتماعی بیشتری می‌آموزد.

 

به آنچه فرزندتان می‌گوید توجه کنید. یکی از دلایلی که کودکان خجالتی تمایل دارند از مکالمه خودداری کنند، ترس از مسخره شدن است. وقتی فرزند شما در مورد چیزی صحبت می‌کند، توجه کامل خود را به او بدهید. از قضاوت بی‌مورد یا خندیدن به آنها خودداری کنید. آنها باید احساس درک و پذیرش کنند و بدانند که دیگران به آنها اهمیت می‌دهند.
•    کودک را تشویق کنید و مکالمه را با پرسیدن از او شروع کند، مثلاً بپرسید «امروز در مدرسه چه کار کردید؟» ممکن است او در مورد امتحان ریاضی، آزمایشگاه شیمی و یا زنگ ورزش برای شما صحبت کند. به صحبت‌هایش گوش دهید و تماس چشمی با او برقرار کنید.
•    وقتی صحبت کردن او تمام شد، آنچه را که او به شما گفته است را خلاصه کنید و بازگو کنید. سپس از او بپرسید که آیا به درستی گوش کرده‌اید یا خیر. اگر او بله می‌گوید، می‌توانید در مورد سخنانش اظهار نظر کنید و اگر توصیه‌ای دارید، ارائه دهید.
•    در پایان، شما در مورد روز خود با فرزندتان حرف بزنید. بگذارید او نیز گفته‌های شما را خلاصه کند و حرف‌های او را تایید کنید. با این کار او از شما الگوبرداری می‌کند و نحوه‌ی چگونه گوش دادن را می‌آموزد.

 

کلمات مهارت اجتماعی، اصطلاحاتی است که کودک می‌تواند از آن‌ها برای ورود به موقعیت‌های مختلف استفاده کند. عباراتی مانند «آیا من می‌توانم بازی کنم؟» یا «آیا می‌شود به شما بپیوندم؟». اجازه دهید تا کودک به روشی دوستانه وارد مکالمه شود و به او بیاموزید که در مکالمه از این اصطلاحات استفاده کند.
•    اصطلاحات دیگر مانند «سلام، خداحافظ، خواهش می‌کنم و متشکرم » نیز اصطلاحات مفیدی برای موقعیت‌های اجتماعی است که ممکن است کودک با آن روبرو شود.

 

برای فرزند‌تان یک الگو باشید. این به معنا است که با دیگران رفتار صمیمی داشته باشید و در برخور با افراد جدید راحت باشید، سلام کنید و با آنها ارتباط چشمی برقرار کنید. با این کار، ترس کودک از حاضر شدن در مکان‌هایی که غریبه‌ها وجود دارند، کم می‌شود. هرچند که باید به او یاد دهید که در مورد افراد جدید احتیاط کنند، ولی باید به او بیاموزید که می‌تواند با افراد جدید وارد مکالمه شوند.

به جای شرمنده کردن فرزندتان بخاطر کمرویی، باید نقش حمایتی داشته باشید. این بدان معناست که از نیازهای اجتماعی او آگاه باشید و به گونه‌ای پاسخگو باشید. انجام این کار بسیار مؤثرتر از تلاش برای مجبور کردن او به معاشرت بیشتر خواهد بود.  وقتی کودک در یک موقعیت اجتماعی قرار می‌گیرد، مثل زمانی که با کودکان دیگر در حال بازی کردن است یا با سایر بزرگسالان در سر میز شام قرار دارند، به فرزندتان توجه داشته باشید و زبان بدن او را یادداشت کنید. آیا او از تماس چشمی اجتناب می‌کند؟ آیا به نظر می‌رسد که او در ارتباط با دیگران بی‌توجه یا پریشان است؟ در این شرایط یک دقیقه در اطراف باشید تا اوضاع را ارزیابی کنید. با برقراری ارتباط چشمی با او یا لبخند زدن، به او دلگرمی دهید. او را در معاشرت با دیگران هول نکنید.

 

بسیاری از کودکان خجالتی وقتی که مجبورند سخنرانی بزرگی ارائه دهند یا عملکردی را در مقابل دیگران انجام دهند دچار اضطراب و استرس می‌شوند. به او کمک کنید تا سخنرانیش را تمرین کند و به او قوت قلب بدهید. پس از این که احساس راحتی پیدا کرد، سایر اعضای خانواده را دعوت کنید، یک جمع کوچک تشکیل دهید و او را ترغیب کنید که سخنرانی‌اش را اجرا کند. این یک روش عالی برای کمک به فرزند شما در غلبه بر ترس است. از اعضای خانواده پیشاپیش بخواهید که به اشتباهات او نخندند و به جای آن او را دلگرم کنند.

 

با گفتگو در مورد هر اجتماعات بزرگ با خانواده یا دوستان خود چند روز قبل از وقوع، از کودک خجالتی خود حمایت کنید. به این ترتیب، می‌توانید درباره‌ی اینکه چه کسی در آنجا حضور دارد و چه کسی می‌تواند در این رویداد صحبت کند، صحبت کنید.
•    به عنوان مثال، اگر شما برای مادربزرگ خود مهمانی غافلگیرانه می‌گیرید، به او بگویید که قرار است پنجاه نفر در خانه حضور داشته باشند و نام افرادی را که ممکن است در آنجا با او راحت باشد را ذکر کنید. شما همچنین می‌توانید به او بگویید که کیک و هدیه وجود خواهد داشت تا بداند در روز مهمانی انتظار چه چیزی را دارد.

 

دادن یک وظیفه به فرزند، در هنگام حضور در یک گروه بزرگ، می‌تواند به او کمک کند تا اعصاب خود را ثابت نگه دارد و فشار کمتری برای برقراری معاشرت به خود احساس کند. این وظیفه‌ها می‌تواند شامل گرفتن کت‌ دیگران در هنگام ورود یا راهنمایی دیگران به اتاق ناهارخوری باشد. شما همچنین می‌توانید او را تشویق کنید که قبل از صرف شام برای چیدن سفره کمک کند. این نوع کارها به او کمک می‌کنند تا در یک گروه بزرگ متمرکز بماند و احساس راحتی کند.

بیشتر کودکان خجالتی، وقتی که در جمع کودکان دیگر هستند، ترجیح می‌دهند تنها بازی کنند. شما می‌توانید یک برنامه‌ی هفتگی یا ماهانه برای بازی با کودکان دیگر برنامه‌ریزی کنید تا بتواند به طور مداوم معاشرت کند. شما همچنین می‌توانید پیشنهاد دهید که او با یک دوست نزدیک به یک باشگاه یا یک کلاس بپیوندد تا راحت‌تر در گروه‌ها حاضر شود

 

بعضی از کودکان خجالتی در اطراف کودکانی که از آنها کوچکتر هستند، کمتر خجالت می‌کشند. فرزند خجالتی خود را تشویق کنید تا با فرزندان کوچکتر در خانواده یا خواهر و برادرهای کوچکتر در خانه بازی کنند. همچنین می‌توانید به آن‌ها بگویید که شما به عنوان یک فرد بزرگتر، باید مواظب او باشید تا احساس اعتمادبه‌نفس را در آنها تقویت کنید.

ایجاد عزت‌نفس در فرزند، به او کمک می‌کند احساس پذیرش و ارزشمندی کند، این امر به او کمک می‌کند تا احساس راحتی کند. وقتی متوجه شدید او مهارت‌های اجتماعی سالم را تجربه می‌کند و با دیگران به شیوه‌‌ی درستی در تعامل است، او را تحسین کنید.
•    مثلاً وقتی در یک مهمانی خانوادگی او را در مکالمه با یکی از اعضای خانواده دیدید با او بگویید، «عمه به من ‌گفت، که چقدر از صحبت کردن با شما لذت می‌برد.»

 

فرزندتان را در راستای پروش استعدادها و رسیدن به علایقش تشویق کنید. اگر به نظر می‌رسد از آب لذت می‌برد، او را به شنا ببرید و یا اگر به نقاشی علاقه دارد او را به نقاشی کردن تشویق کنید. پیدا کردن چیزی که کودک به آن علاقه دارد و در آن احساس راحتی و مهارت می‌کند، باعث می‌شود احساس خجالت کمتری داشته باشد و به تقویت اعتماد به نفس در او کمک می‌کند.
•    اگر فرزند شما در تلاش است تا اشتیاق یا سرگرمی را که ممکن است از آن لذت ببرد شناسایی کند، می‌توانید با پیشنهاد مهارت‌ها و سرگرمی‌هایی که فکر می‌کنید فرزندتان در آن می‌تواند موفق باشد، به او کمک کنید. این پیشنهاد می‌تواند تماشای بازی‌های بسکتبال در تلویزیون یا پخت غذا در خانه باشد. بعد از آن می‌توانید پیشنهاد کنید که سعی کند بسکتبال بازی کند یا به کلاس آشپزی برود.
•    همچنین می‌توانید با کودک خود صحبت کنید و ببینید چه چیزی را بیشتر از همه دوست دارد یا چه مهارتی را دوست دارد یاد بگیرد. بدین ترتیب می‌توانید سرگرمی یا مهارتی که کودک می‌تواند یاد بگیرد را پیدا کنید.

 

مجله ی آموزش ایلیاد