چگونه می‌توان تفاوت بین سیارات و ستاره‌ها را متوجه شد؟
مشاهده‌ی تفاوت‌های ظاهری
مجله‌ی آموزش ایلیاد - آسمان شب پر از نور است که بیشتر آنها توسط اجرام آسمانی مانند ستاره‌ها و سیارات ایجاد می‌شوند. اگر نمی‌توانید تشخیص دهید که جرم پرنوری که در آسمان می‌بینید، یک ستاره یا سیاره است، اگر می‌خواهید بیاموزید که چگونه ویژگی‌های جسمی این دو جرم آسمانی را از هم تشخیص دهید و بهترین زمان مشاهده آنها چه زمانی است، پس بهتر است مطلب زیر را بخوانید.
مشاهده‌ی تفاوت‌های ظاهری
بررسی کنید که آیا جرم چشمک می‌زند یا خیر
یکی از ساده‌ترین راه‌های تمایز بین ستاره‌ها و سیارات در آسمان شب، این است که ببینیم آیا این نور این شیء نورانی ثابت است یا چشمک می‌زند. اگر آسمان صاف باشد و آلودگی نوری وجود نداشته باشد و اگر به مدت طولانی آسمان را تماشا کنید، معمولاً می‌توان با چشم غیرمسلح تشخیص داد.
- ستاره‌ها چشمک می‌زنند و می‌درخشند، اما سیارات چشمک نمی‌زنند، بلکه روشنایی و ظاهر کلی آنها در آسمان شب ثابت می‌مانند.
- هر جسمی که چشمک بزند یا لرزان باشد به احتمال زیاد یک ستاره است. با این حال، در صورت حرکت سریع در آسمان شب نیز می‌تواند یک هواپیما باشد.
به نحوه‌ی حرکت اجرام در آسمان دقت کنید
اجرام آسمانی در آسمان شب ثابت نیستند. همه اجرام آسمانی حرکت می‌کنند، اما نحوه‌ی حرکت آن اجرام می‌تواند نشانه‌ای از ستاره یا سیاره بودن آن جرم باشد.
- سیارات از شرق طلوع می‌کنند و در غرب غروب می‌کنند. مسیر حرکت آنها در آسمان مشابه خورشید و ماه است.
- ستاره‌ها در آسمان شب حرکت می‌کنند، اما بالا نمی‌روند. در عوض، آنها در یک الگوی دایره‌ای حول ستاره‌ی قطبی(شمال) می‌چرخند.
- اگر به نظر می‌رسد جرم آسمانی که می‌بینید در یک خط کم و بیش مستقیم در آسمان شب حرکت می‌کند، به احتمال زیاد یک سیاره است.
- ماهواره‌ها نیز در آسمان شب حرکت می‌کنند، اما خیلی سریعتر از سیارات حرکت می‌کنند. حرکت یک سیاره برای عبور از آسمان شب ممکن است ساعت‌ها طول بکشد، در حالی که یک ماهواره می‌تواند در عرض چند دقیقه از بالای سر عبور کند.
دایره‌البروج را بررسی کنید
سیارات همیشه در امتداد یک کمربند خیالی به نام دایره‌البروج در آسمان شب یافت می‌شوند. این کمربند در واقع یک شیء قابل مشاهده نیست، اما یافتن آن به شما کمک می‌کند تا مکانی که در آن اجرام آسمانی جمع می‌شوند را پیدا کنید. با اینکه ممکن است ستاره‌ها نیز در امتداد این کمربند نامرئی ظاهر شوند، اما می‌توان آنها را تشخیص داد.
- از میان اجرام آسمانی در دایره‌البروج، عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل به طور قابل توجهی روشن‌تر از ستارگان اطراف هستند. این به دلیل نزدیکی آنها به خورشید است، زیرا درخشش آنها فقط به دلیل انعکاس نور خورشید است.
- آسان‌ترین راه برای یافتن دایره‌البروج توجه به مکان و مسیر خورشید و ماه در آسمان نسبت به موقعیت شما در زمین است. مسیر حرکت خورشید بسیار نزدیک به مسیر حرکت سیارات در دایره‌البروج است.
به رنگ جرم توجه کنید
به رنگ جرم توجه کنید
همه سیارات رنگی نیستند. اما، به نظر می‌رسد بسیاری از پرنورترین سیارات آسمان شب نوعی رنگ دارند. این می‌تواند به تمایز سیارات از ستارگان کمک کند. در حالی که برخی از افراد با دید فوق‌العاده خوب ممکن است بتوانند رنگ آنها را تشخیص دهند، این رنگ معمولاً در محدوده سفید مایل به آبی تا سفید مایل به زرد قرار می‌گیرد. برای اکثر مردم، ستاره‌ها با چشم غیرمسلح سفید رنگ به نظر می‌رسند.
- عطارد به طور معمول به رنگ خاکستری یا تا حدودی قهوه‌ای است.
- زهره به رنگ زرد کمرنگ ظاهر می‌شود.
- مریخ معمولاً در جایی بین صورتی کمرنگ و قرمز روشن ظاهر می‌شود.
- مشتری به رنگ نارنجی با نوارهای سفید ظاهر می‌شود.
- زحل به طور معمول طلایی کم رنگ به نظر می‌رسد.
- اورانوس و نپتون به رنگ آبی کم رنگ به نظر می‌رسند. با این حال، آنها معمولاً با چشم غیر مسلح قابل رویت نیستند.
روشنایی نسبی را با هم مقایسه کنید
در حالی که سیارات و ستاره‌ها هر دو آسمان شب را روشن می‌کنند، سیارات به طور معمول بسیار روشن‌تر از بسیاری از ستاره‌ها ظاهر می‌شوند. ستاره‌شناسان میزان روشنایی نسبی اجرام آسمانی را با استفاده از مقیاس قدر نجومی اندازه‌گیری می‌کنند، و بیشتر سیارات در محدوده‌ای قرار می‌گیرند که به راحتی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند.
- سیارات منعکس کننده نور خورشید هستند که نسبتاً نزدیک به زمین است. برعکس، ستاره‌ها نور خود را ساطع می‌کنند و بسیار دور هستند.
- در حالی که ممکن است برخی از ستاره‌ها بسیار روشن‌تر و بزرگتر از خورشید باشند، اما چون این ستاره‌ها نسبت سیارات منظومه شمسی بسیار دورتر از زمین هستند، لذا این سیارات به طور معمول روشن‌تر بنظر می‌رسند.
رصد اجرام آسمانی
رصد اجرام آسمانی
از راهنمای ستاره‌ها و سیارات استفاده کنید
اگر دید در شب‌تان ضعیف است یا در مورد یافتن مکان اجرام آسمانی دچار مشکل هستید، یک نمودار یا راهنما می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که در کجای آسمان جستجو کنید. می‌توانید این نمودارها یا راهنماها را از کتابفروشی‌ها خریداری کنید، به صورت رایگان دانلود کنید و یا یک برنامه‌ی راهنما را در تلفن هوشمند خود نصب کنید.
از یک تلسکوپ یا دوربین شکاری خوب استفاده کنید
اگر با چشم غیر مسلح نمی‌توانید به خوبی رصد کنید، ممکن است بخواهید از تلسکوپ یا دوربین شکاری استفاده کنید. این ابزارها اشیاء قابل مشاهده را واضح‌تر می‌کنند و حتی می‌توانید اجرامی که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند را ببینید.
- بسیاری از منجمان توصیه می‌کنند که ابتدا با استفاده از چشم غیرمسلح با آسمان و اجرام آن آشنا شوید، سپس دوربین شکاری را امتحان کنید و در آخر از تلسکوپ استفاده کنید. این کار باعث می‌شود با اجسام قابل مشاهده و جای آنها در آسمان شب بهتر آشنا شوید.
شناسایی عوامل محدود کننده‌ی دید
شناسایی عوامل محدود کننده‌ی دید
اختفاها را بررسی کنید
اختفا به حالتی گفته می‌شود که ماه از بین زمین و یک ستاره یا سیاره مشخص عبور می‌کند و مانع از دیدن آن جرم آسمانی می‌شود. این پدیده‌ها تا حدودی مرتباً اتفاق می‌افتد و زمان وقوع آنها قابل پیش‌بینی است.
- این پدیده‌ها ممکن است فقط از بعضی از نقاط روی زمین قابل مشاهده باشد. از قبل بررسی کنید تا ببینید که آیا وقوع اختفا پیش‌بینی شده است و آیا روی میزان دید شما تأثیر قابل توجهی خواهد داشت یا خیر.
- می‌توانید با جستجوی آنلاین در سایت‌ها و مجلات علمی یا پرسیدن از منجمین، از وقوع این پدیده‌ها اطلاعات کسب کنید.
فاز ماه را مشخص کنید
نور منعکس‌شده از ماه می‌تواند توانایی شما در دیدن ستارگان و سیارات را کم کند. اگر فاز ماه نزدیک به ماه کامل باشد، ممکن است مشاهده‌ی اجرام آسمانی دشوار باشد. به همین دلیل، بهتر است قبل از رفتن برای رصد آسمان شب، فاز فعلی ماه را بررسی کنید.
- اگر در مورد فاز فعلی ماه مطمئن نیستید، می‌توانید به طور رایگان از اینترنت چک کنید یا تقویم قمری را بررسی کنید.
شرایط مناسب برای رصد را پیدا کنید
تمایز بین ستاره‌ها و سیارات و داشتن یک رصد عالی تنها در صورتی امکان‌پذیر است که آسمان شب به خوبی قابل مشاهده باشد. توانایی شما در دیدن اجرام آسمانی چه با چشم غیر مسلح و چه با ابزار رصدی، می‌تواند توسط عوامل مختلفی محدود شود.
- آلودگی نوری یکی از بزرگترین عوامل محدود کننده دید آسمان شب است. اگر در یک منطقه شهری یا در نزدیکی آن زندگی می‌کنید، احتمالاً برای افزایش دید نیاز به سفر به منطقه روستایی با آلودگی نوری کمتری دارید.
- پوشش ابر و پوشش قابل توجه برف می‌تواند بر دید آسمان شب تأثیر بگذارد. اگر آسمان ابری است و یا اگر زمین به طور قابل توجهی از برف پوشیده شده است، ممکن است رصد آسمان را سخت کند.
از دیگر عوامل محدود کننده خودداری کنید
بسیاری از عوامل دیگر نیز می‌توانند روی دید آسمان شب تأثیر بگذارند، از جمله برخی از مواردی که ممکن است خودتان باعث آن باشید. به عنوان مثال، میزان مصرف الکل، مصرف نیکوتین و گشاد شدن مردمک چشم در هنگام مشاهده، همگی می‌توانند در توانایی شما در رصد اجرام آسمانی تأثیر بگذارند. این عوامل همگی بر توانایی چشمان شما برای تطبیق با تاریکی و شناسایی ستارگان و سیارات در آسمان شب تأثیر می‌گذارند.
مجله‌ی آموزش ایلیاد