چطور نه بگوییم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد – گاهی وقت‌ها اصلاً اشکالی ندارد که نه بگوییم. دلایل زیادی وجود دارد که گاهی اوقات باید نه بگوییم و گاهی اوقات نگوییم. زمان‌هایی که باید به کسی یا کاری نه بگوییم و نمی‌گوییم، ممکن است دچار دردسرهای زیادی ‌شویم. مراحل زیر را بخوانید تا بفهمید چرا نه گفتن دشوار است، و چگونه می‌توانید بدون احساس گناه یاد بگیرید که این کار را انجام دهید.

 

بچه‌های دو ساله به دلیل اینکه به راحتی می‌توانند نه بگویند، مشهور هستند، زیرا آنها اخیراً فهمیدند که می‌توانند به چیزهایی که برای‌شان سرگرم کننده و هیجان انگیز نیست نه بگویند. بخاطر همین خصوصیت، بچه‌های  دو ساله خودخواه و بی‌فکر شناخته می‌شوند. با این حال، آنها به چیزی روی آورده‌اند: اشکالی ندارد که نه بگوییم. آنچه که بزرگسالان را از استفاده از این کلمه متمایز می‌کند این است که می‌توانیم یاد بگیریم چه موقع مناسب است نه بگوییم و چه موقع نیست.
•    وقتی احساس می‌کنید کاری که باید انجام دهید، کار درستی نیست، یا زمانی که کاری که از شما خواسته می‌شود تأثیری در کار یا عملکرد مدرسه شما تاثیر خواهد داشت، گفتن نه، نه تنها مشکلی ندارد بلکه بسیار هم ضروری است.
•    وقتی که زمان لازم برای انجام درخواست را ندارید، اشکالی ندارد. شاید دیگران درک نکنند که انجام چنین تعهدی چقدر دشوار خواهد بود.
•    گفتن نه به شرایطی که باعث ناراحتی شما ‌شود، کاملاً درست است. شما هرگز نباید راحتی شخصی خود را فدا کنید تا خواسته‌های هر کس دیگری را برآورده کنید.

دلایل بسیار مختلفی وجود دارد که ممکن است گفتن نه به دیگران را دشوار کند، اما موضوع مشترکی که همه درباره‌ی آن نگران هستند، این است که اگر نه بگویید نتیجه چه خواهد شد. طبیعی است که درمورد تصمیماتی که می‌گیرید نگران باشید، اما مهم است که دو چیز را درک کنید: اول اینکه نگرانی شما بعد از انتخاب شما نیز تغییر نخواهد کرد. دوم، نگرانی‌ها هرگز نباید باعث شود که کاری انجام دهید که به ضررتان باشد.
•    مهم نیست که دلیل ترس شما برای نه گفتن چیست، در واقع از اینکه بعد از نه گفتن چه خواهد افتاد، ناشی می‌شود. آیا مردم هنوز مثل قبل شما را دوست دارند؟ آیا با نه گفتن فرصت مهمی را از دست می‌دهید؟ آیا به نظر می‌رسد تنبل، بی‌استعداد یا بی‌کفایت هستید؟ این واقعیت را بپذیرید که نگرانی بدون توجه به نتیجه، هرگز به چیزی کمک نمی‌کند.

 

مانند یک قطعه در یک پازل، شما یک بخش مهم از چشم‌انداز اطراف خود هستید و بدون شما کامل نخواهد بود. مهم نیست که شما همیشه در کنار دوستان‌تان و در جمع هستید، یا اینکه در خانه می‌نشینید و تمام روز خود را از دیگران پنهان می‌کنید. واقعیت این است که مهم نیست شما چه کسی هستید، این حضور شما در چشم‌انداز اجتماعی مهم است. علاوه بر این، تصمیماتی که شما می‌گیرید بر آن چشم‌انداز تأثیر می‌گذارد. این بدان معناست که برای بهتر شدن، شما به خود و اطرافیان خود مدیون هستید که تصمیمات صادقانه‌ای بگیرند، چه آنها درک کنند چه نکنند.
•    نگرانی از اینکه وقتی می‌گویند نه، چه اتفاقی می‌افتد، علامت یک مشکل بزرگ است: نگرانی در مورد قدرت شما نسبت به اطرافیان. تایید کنید که بدون توجه به آنچه انجام می‌دهید یا می‌گویید، از آن قدرت استفاده می‌کنید.

 

اگرچه افراد از نظر شخصیت، عقاید و نگرش‌ها متفاوت هستند، ولی یک چیز در همه‌ی آنها مشترک است و آن حضور در چشم‌انداز اجتماعی پیرامون خود آن فرد است. این یک واقعیت تغییرناپذیر زندگی در جامعه بشری است. بنابراین، کنترل و هدایت حضور خود به گونه‌ای که بتواند به شما در خوشبختی کمک کند، واقعاً تنها انتخاب معقول و منطقی است. این طور به نظر نمی‌رسد که شما تأثیر بزرگی بر کسی داشته باشید ولی اگر نه بگویید، شما از قدرتی استفاده می‌کنید که همه اطرافیان نیز این قدرت را دارند ولی ممکن است ندانند که چگونه از آن استفاده کنند.

 

به خودی خود گفتن نه بی‌ادبانه، نشانه‌ی خساست یا بی‌تفاوتی نیست. وقتی که به صورت بی‌ادبانه یا بی‌تفاوتی به کسی نه می‌گوییم، دیگران این خصوصیات را به ما نسبت می‌دهند. هیچ دلیلی وجود ندارد که شما نتوانید خیلی محکم نه بگویید و همچنان دلپذیر و مودب باشید. بنابراین، هیچ دلیلی برای ترس از ایجاد احساس ضعف وجود ندارد، زیرا تا زمانی که به نحوه‌ی بیان آن توجه داشته باشید، می‌توانید نه بگویید.
•    به عبارت دیگر، هنگامی که شما بفهمید که واقعاً گفتن نه اشکالی ندارد، تنها چیزی که باقی می‌ماند این است که چگونه آن را مؤدبانه بگویند.

ابتدایی‌ترین روش نه گفتن بدون خراب کردن روز دیگران این است که به همراه یک توضیح کوتاه و مختصر و به صورت واضح بگویید «نه». برخلاف تصور عامه، اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید آن کار را انجام دهید، نیازی به دروغگویی یا بهانه‌تراشی نیست. به یاد داشته باشید که این حسی که الان دارید، حسی است که هر کسی ممکن است داشته باشد. حتی اگر احساس می‌کنید نمی‌خواهید درخواست کسی را بپذیرید، این تنها بهانه‌ای است که شما نیاز دارید. هیچ دلیل خاص، مشخص یا منطقی دیگری لازم نیست.
•    این روشی است که باید بیشتر اوقات از آن استفاده کنید. صداقت و قاطعیت شما در واقع باعث بهبود شهرت شما در طول زمان خواهد شد، نه اینکه به آن آسیب برساند. اگر در گذشته مشکلاتی با نه گفتن داشته‌اید، شگفت‌زده خواهید شد وقتی ببینید با گفتن نه به کسی، هیچ اتفاق خاصی نخواهد افتاد و کسی ناراحت نخواهد شد.

 

گاهی اوقات، شما مجبورید بگویید نه، اما این بدان معنی نیست که شما علاقه‌ای به انجام آن کار ندارید. به عنوان مثال، شما مجبورید تمام آخر هفته کار ‌کنید و از طرفی یکی از دوستان از شما خواسته است که به او در جابه‌جا شدن به یک آپارتمان جدید کمک کنید. اگر دوست دارید به او کنید اما نمی‌توانید، با شرایطی که می‌توانید مدیریت کنید، پیشنهاد دیگری ارائه دهید. مثلاً به او بگویید: «آخر هفته وقت ندارم، ولی می‌توانم در روزهای دیگر و در کارهای دیگر همچون چیدن خانه کمک کنم.»

 

در شرایطی که به شما کالایی فروخته می‌شود و یا خدماتی ارائه می‌شود، مهم است که پول و وقت خود را بدون اینکه فرد مقابل ناراحت شود، حفظ کنید. بسیار شفاف و محکم بگویید نه، ولی بگویید که آن را بررسی می‌کنید و اگر لازم شد بعداً امتحان می‌کنید. ممکن است هیچ‌گاه نخواهید آن خدمت را امتحان کنید و بنظر دروغ گفته باشید، اما این دروغی است که به کسی آسیب نمی‌رساند. به عنوان مثال، وقتی فروشنده اصرار به خرید چیزی می‌کند، به او بگویید: «در حال حاضر به چنین چیزی احتیاج ندارم، ولی اگر در آینده به آن احتیاج پیدا کردم حتماً از شما خواهم خرید.»
•    به هیچ وجه این یک روش مناسبی برای گفتن نه در شرایطی که شما در یک موقعیت تعیین کننده هستید نیست، مانند کارفرمایی که قصد استخدام کسی را دارد و نباید قول الکی به او بدهد.در چنین شرایطی، بهتر است از تکنیک ابتدایی گفتن قاطع نه استفاده کنید. امید دادن دروغین به هر کسی بسیار بیرحمانه است.

 

اگر شخصی می‌خواهد که شما مسئولیت بیشتری نسبت به توانایی‌تان داشته باشید، از فروتنی به نفع خود استفاده کنید. کاملاً درخواست آنها را رد کنید و توضیح دهید که به این دلیل این کار را انجام نمی‌دهید که می‌دانید شخص مناسبی برای انجام این کار نیستسد. این می‌تواند یک بهانه ساده و صادقانه ایجاد کند. همچنین می‌توانید از این ایده استفاده کنید که مهارت یا توانایی کافی برای انجام آن درخواست را ندارید.
•    اگر واقعاً نمی‌خواهید مسئولیت را به عهده بگیرید، این بهانه ساده و صادقانه را پیشنهاد کنید.
•    اگر این درخواست جالب به نظر می‌رسد، اما شما کاملاً مطمئن هستید که نمی‌توانید انجام دهید، روی عدم صلاحیت خود تمرکز کنید. فقط مطمئن باشید که خودتان را تحقیر نکنید، از این گذشته، شما نباید به دلیل عدم اطمینان از مهارت خود در یک کار خاص، احساس بی‌ارزش بودن کنید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد