چگونه بفهمیم که کیست تخمدان داریم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - اصطلاح کیست یک اصطلاح کلی است که به ساختار بسته یا کیسه‌ای شکل پرشده با مواد نیمه جامد، گاز یا مایع اشاره دارد. کیست‌ها میکروسکوپی هستند یا می‌توانند کاملاً بزرگ باشند. بسیاری از کیست‌های تخمدان در طی تخمک‌گذاری ماهانه رخ می‌دهند، علائم و نشانه‌هایی ندارند و اغلب بی‌ضرر هستند. بیاموزید که چگونه تشخیص دهید کیست تخمدان دارید و در صورت وجود آنها چه کاری باید انجام دهید.

 

یکی از شایع‌ترین علائم کیست تخمدان ناهنجاری‌ها یا مشکلات شکمی است. ممکن است بخاطر کیست دچار نفخ شکم یا تورم شوید. همچنین ممکن است نوعی فشار یا پربودن شکم را احساس کنید.
•    همچنین ممکن است افزایش وزن غیرقابل توضیح را تجربه کنید
•    همچنین ممکن است در زیر شکم یا سمت چپ شکم احساس درد کنید. به ندرت ممکن است در هر دو طرف راست و چپ درد وجود داشته باشد. درد ممکن است متناقض باشد و بیاید و برود. ممکن است درد شدید یا ملایم باشد.

 

برخی از علائم کمتر متداول کیست تخمدان ممکن است برخی از مشکلات در مورد دفع طبیعی در سیستم گوارش باشد. ممکن است در ادرار کردن دچار مشکل شوید، یا همیشه احساس فشار روی مثانه خود داشته باشید. این می‌تواند باعث افزایش تکرر ادرار یا مشکل در تخلیه کامل مثانه شود. همچنین ممکن است در انجام حرکت روده دچار مشکل شوید.
•    در صورت پارگی کیست، درد می‌تواند ناگهانی و شدید باشد که ممکن است باعث تهوع و استفراغ شود.

 

سایر علائم غیرمتداول کیست تخمدان ممکن است شامل ناراحتی جنسی باشد. ممکن است در حین مقاربت جنسی احساس درد کنید. همچنین ممکن است در ناحیه لگن یا در قسمت تحتانی کمر و ران احساس درد کنید. همچنین ممکن است سینه شما نسبت به حد نرمال حساس شده باشد.
•    همچنین ممکن است در طول دوره قاعدگی درد زیادی را تجربه کرده یا خونریزی غیر طبیعی را در دوره‌ی عادی تجربه کنید.

 

تعدادی از عوامل خطر احتمالی وجود دارد که ممکن است منجر به کیست تخمدان شود. اگر هرکدام از این شرایط برای شما اعمال شود و علائم را تجربه کرده باشید، ممکن است کیست تخمدان باعث درد یا ناراحتی شما شود. عوامل خطر شامل موارد زیر است:
•    سابقه کیست‌های قبلی
•    چرخه قاعدگی نامنظم
•    شروع قاعدگی جوانتر از 12 سال است
•    ناباروری یا سابقه درمان ناباروری
•    عملکرد تیروئید کم است
•    درمان با تاموکسیفن برای سرطان پستان
•    سیگار کشیدن و استفاده از محصولات دخانی
•    شرایط التهابی مزمن

در طول چرخه بعد از پریودی، یک یا هر دو تخمدان یک زن، یک تخمک آزاد می‌کند. کیست به دلیل مشکلات هورمونی یا عدم تعادل، انسداد جریان مایعات، عفونت، شرایط تولید التهاب مزمن مانند اندومتریوز، شرایط ارثی، بارداری، سن و تعدادی از دلایل دیگر ممکن است در تخمدان شکل بگیرد.
•    کیست تخمدان در سال‌های تولید مثل در خانم‌ها کاملاً شایع است و بیشتر آنها علامتی ندارند. به اینها کیست عملکردی گفته می‌شود. بیشتر اوقات کیست تخمدان عملکردی بدون درمان برطرف می‌شود.
•    کیست تخمدان بعد از یائسگی کمتر دیده می‌شود و هر زن یائسه‌ای که دارای کیست است را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان قرار می‌دهد.

 

کیست‌های عملکردی یا کیست فولیکول هستند که در ناحیه تخمدان جایی که تخمک‌ها رشد می‌کنند ایجاد می‌شود، یا کیست لوتئوم کورپوس هستند و پس از آزاد شدن تخمک، در آنچه که از یک فولیکول خالی باقی مانده است ایجاد می‌شوند. اینها بخش‌های طبیعی از عملکرد تخمدان‌ها است. بیشتر کیست‌های فولیکول بدون درد بوده و طی یک تا سه ماه از بین می‌روند.
•    کیست لوتئوم کورپوس معمولاً طی چند هفته از بین می‌رود، اما می‌تواند بزرگ شود، پیچ خورده شود، خونریزی کند و باعث درد شود. کیست لوتئوم می‌تواند ناشی از داروهایی مانند کلومیفن باشد که در درمان باروری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

انواع دیگری از کیست تخمدان وجود دارد که غیرعملکردی هستند. این بدان معنی است که آنها به عملکرد طبیعی تخمدان ارتباط ندارند. این کیست‌ها ممکن است بدون درد باشند یا باعث درد شوند. آنها عبارتند از:
•    آندومتریوما: این کیست‌ها عموماً با بیماری به نام آندومتریوز ارتباط دارند که در آن بافت رحم در خارج از رحم رشد می‌کند.
•    کیست درموئید: اینها از سلول‌های جنینی تشکیل می‌شود، نه از جنین. اینها معمولاً بدون درد هستند.
•    سیستادنوما: این کیست‌ها می‌توانند بزرگ و پر از مایع آبکی باشند.
•    در سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) تعداد زیادی کیست تشکیل می‌شود. این وضعیت بسیار متفاوت از داشتن یک کیست تخمدان است.

اگر می‌دانید کیست تخمدان دارید و درد ناگهانی شکم یا درد همراه با حالت تهوع، استفراغ و تب را تجربه می‌کنید، با پزشک خود تماس بگیرید یا سریعاً به اورژانس مراجعه کنید. اگر دچار سرمازدگی، پوستی چسبنده یا هرگونه تنفس سریع یا سرگیجه هستید، با پزشک خود تماس بگیرید یا سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.
•    اگر یائسه هستید و به کیست تخمدان مبتلا هستید، باید بدانید که این مسئله خطر بیشتری را برای ابتلا به سرطان تخمدان به همراه دارد. شما باید سونوگرافی و آزمایش خون انجام دهید.
•    معاینه لگن را انجام دهید؛ علائم کیست تخمدان تشخیصی نیست. برای اینکه بدانید کیست تخمدان دارید، پزشک معاینه لگن را انجام می‌دهد. پزشک شما ممکن است تورمی را احساس کند که با کیست تخمدان سازگار باشد.
•    بسته به علائم دیگر، پزشک ممکن است بخواهد آزمایش‌های بیشتری را برای اندازه‌گیری سطح هورمون و همچنین رد سایر شرایط ممکن انجام دهد.

 

آزمایش بارداری احتمالاً توسط پزشک شما نیز سفارش داده می‌شود. اگر باردار هستید، ممکن است مبتلا به کیست لوتئوم کورپوس باشید. این نوع کیست با آزاد شدن تخمک ایجاد می‌شود و فولیکول با مایعات پر می‌شود.
•    همچنین ممکن است پزشک بخواهد احتمال حاملگی خارج از رحم را رد کند. حاملگی خارج رحم با کاشت جنین در جایی غیر از رحم اتفاق می‌افتد.

 

اگر پزشک تشخیص دهد که شما کیست دارید، به احتمال زیاد شما نیاز به انجام آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی دارید. از این آزمایشات تصویربرداری برای یافتن و توصیف کیست تخمدان استفاده می‌شود.
•    آزمایشات تصویربرداری به پزشک  کمک می‌کند تا اندازه، شکل و محل دقیق کیست را تعیین کند. همچنین به پزشک کمک می‌کند تا نوع کیست را تشخیص دهد.

 

برای اکثر خانم‌ها، تا زمانی که علائم قابل کنترل باشد، انتظار مراقبتی توصیه می‌شود. به یاد داشته باشید، بیشتر کیست‌های تخمدان به خودی خود ناپدید می‌شوند. برای برخی از خانم‌ها، استفاده از هورمون‌ها به صورت قرص‌های ضدبارداری ممکن است توصیه شود. حدود پنج تا ۱۰٪ از زنان ممکن است برای برداشتن کیست به عمل جراحی نیاز داشته باشند.
•    کیست‌های کوچک پیچیده را می‌توان از لاپاراسکوپی جدا کرد. در لاپاراسکوپی، پزشک برش کوچکی از شکم ایجاد کرده و کیست را از طریق بریدگی در پوست برطرف می‌کند.
•    برای کیست‌های شدیدتر، بزرگ و یا بالقوه سرطانی، ممکن است تحت لاپاراتومی قرار بگیرید. برش بزرگتر در شکم ایجاد می‌شود و ممکن است کل کیست یا تخمدان برداشته شود.

استعمال سیگار خطر ابتلا به کیست تخمدان و همچنین خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها مانند سرطان را افزایش می‌دهد. اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید.

 

اضافه وزن می‌تواند در خطر ابتلا به شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نقش داشته باشد، که خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش می‌دهد.  اگر اضافه وزن دارید، پس برای رسیدن به وزن سالم، تلاش کنید.
•    برای زنانی که PCOS دارند، از دست دادن فقط ۱۰٪ از وزن می‌تواند مشکل را برطرف کند.
•    کالری مصرفی خود را محدود کنید تا بیشتر از آنچه می‌خورید، بسوزانید.
•    میوه و سبزیجات بیشتری بخورید.
•    حداقل ۳۰ دقیقه و پنج روز در هفته ورزش کنید.

قرص‌های ضدبارداری معمولاً به عنوان روشی برای جلوگیری از کیست تخمدان توصیه می‌شوند. قرص‌های ضدبارداری ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را نیز کاهش دهد. اگر می‌خواهید از قرص‌های جلوگیری برای پیشگیری از بارداری و درمان کیست استفاده کنید با پزشک خود مشورت کنید. فقط بخاطر داشته باشید که قرص‌های ضدبارداری عوارض جانبی دیگری نیز دارند.
•    جلوگیری از بارداری با سرکوب عملکرد تخمدان و جلوگیری از تخمک‌گذاری عمل می‌کند. که به جز قرص روش‌های دیگری نیز وجود دارد.

 

برخی از داروهایی که باعث تخمک‌گذاری می‌شوند نیز ممکن است خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهند، اما اطمینان حاصل کنید که قبل از قطع هر گونه دارو با پزشک خود صحبت کنید. اگر کلیمیفن (داروی باروری) مصرف می‌کنید، در معرض خطر ابتلا به کیست تخمدان قرار دارید.

مجله‌ی آموزش ایلیاد