چطور کم‌ خونی کودکمان را برطرف کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - اگر گمان می‌کنید فرزند شما کم‌خونی دارد، قبل از شروع درمان، از پزشک تشخیص صحیح بگیرید. کم‌خونی می‌تواند موقت یا مزمن، خفیف یا تهدیدکننده زندگی باشد. کم‌خونی علل زیادی دارد و درمان آن به علت کم‌خونی بستگی دارد. پس از تشخیص کم‌خونی در فرزندتان، اقدامات بسیاری وجود دارد که می‌توانید برای جبران کمبود آهن و جلوگیری از عوارض آن انجام دهید.

 

با پزشک متخصص اطفال خود مشورت کنید تا بفهمید چقدر مواد‌غذایی غنی از آهن برای تغذیه کودک‌تان لازم است. بجز در حالتی که کودک‌تان گیاهخوار باشد، وعده‌های غذایی سرشار از گوشت قرمز، گوشت مرغ، ماهی تن و سالمون تهیه کنید. توفو و تخم‌مرغ  نیز غنی از آهن هستند و هر دو ماده بسیار متنوعی هستند. غلات غنی شده، لوبیا و نخود فرنگی خشک و صبحانه‌های غنی شده با غلات سرشار از آهن هستند.
•    گوجه فرنگی، سبزیجات برگ سبز، سبزیجات زرد و سیب زمینی با پوست همه آهن را تأمین می‌کنند.
•    میوه‌های خشک شده مانند کشمش را به کودک خود بدهید (اگر او بیش از چهار سال باشد که خطر خفگی نداشته باشد).
•    به کودک خود مکمل آهن ندهید، مگر اینکه پزشک یکی از آنها را تجویز کند.

 

شیر گاو در جذب آهن اختلال ایجاد می‌کند و می‌تواند باعث خونریزی داخلی خفیف در کودکان نوپا شود. شیر مادر، آهن زیادی دارد، به خصوص اگر ویتامین‌های دوران بارداری مصرف می‌کنید. اگر از شیرخشک استفاده می‌کنید، از شیرخشک غنی شده با آهن استفاده کنید. شیر گاو را در رژیم غذایی کودک خود به کمتر از ۶۸۰ تا ۹۱۰ گرم در روز محدود کنید. به هیچ وجه شیر گاو به نوزادان زیر یک سال ندهید.
•    درمان غیرلبنیاتی غنی از آهن را تهیه کنید. به عنوان مثال، اگر فرزند شما عاشق پودینگ است، یک پودینگ شکلاتی توفو درست کنید.
•    اگر کودک شما عاشق دسرهای خامه‌ای است، به جای آن از تخم‌مرغ استفاده کنید.

 

نوشیدن قهوه یا چای با وعده‌غذایی مانع از جذب آهن در کودک می‌شود. ویتامین C می‌تواند جذب آهن را افزایش دهد، بنابراین به جای آن یک لیوان آب پرتقال پیشنهاد دهید. نوشیدنی‌های غنی شده آهن یا آب میوه‌های سبز را به کودک خود بدهید.

 

ممکن است کودک شما زودتر از کودکان دیگر خسته شود. در هنگام بازی کردن مراقب باشید و اگر متوجه شدید کودک شما نشانه‌های خستگی را نشان می‌دهد، فعالیت‌های او را کاهش دهید. این موضوع را با معلم، پرستار و مربی کودک خود در میان بگذارید. به همه مراقبان و والدین دوستان فرزندتان نیز بگویید.
•    وسایل هنری، کتاب‌ها و اسباب‌بازی‌ها را در دسترس کودک قرار دهید تا کودک بتواند بدون تحرک بیش از حد، با دوستان خود بازی کند.
•    اگر طحال فرزند شما بزرگ شده است، به او اجازه ندهید که در ورزش‌های تماسی شرکت کند.
•    کودکانی که به طور مرتب ورزش می‌کنند ممکن است به منابع آهن اضافی نیاز داشته باشند، زیرا ممکن است مقداری آهن از طریق عرق از دست بدهند.

 

اگر کودک‌تان به مهد یا مدرسه می‌رود، تنها در صورتی که مدرسه غذاهای کم لبنی یا لبنیات غنی از آهن را در اختیار فرزند شما قرار دهد، اجازه دهید که از غذای مدرسه بخورد، در غیر اینصورت خودتان برای فرزندتان ناهار بگذارید. حتی اگر مدرسه وعده‌های غذایی مناسب کودک شما را تأمین می‌کند، سعی کنید میان وعده‌های غنی از آهن مانند کشمش را برای او بگذارید. هنگام تهیه غذا از کودک خود بخواهید که در پختن غذا به شما کمک کند، با این کار نه تنها با غذاهایی که برای او مفید است آشنا می‌‌شود، بلکه به او کمک می‌کنید تا به جای اینکه تحت تأثیر کارهای پزشکی قرار بگیرد، از خوردن غذای سالم احساس هیجان کند.

برخی از کودکان با کم خونی خفیف ممکن است علامتی نداشته باشند، اما علائم شایع کم‌خونی متوسط یا شدید شامل موارد زیر است:
•    پوست و لب‌های کم رنگ
•    خستگی، ضعف، تحریک پذیری
•    سرگیجه یا حالت تهوع
•    ضربان قلب سریع
•    برخی از کودکان مبتلا به کم خونی همچنین ممکن است دچار زردی، طحال بزرگ شده یا مشکلات رشدی یا رفتاری شوند.

کم‌خونی می‌تواند موقتی یا مزمن باشد و ناشی از طیف گسترده‌ای از دلایل باشد. قبل از شروع درمان در خانه، فرزند خود را نزد پزشک ببرید تا تحت معاینه قرار گیرد. با اینکه یکی از علل شایع کم خونی، کمبود آهن است، اما ممکن است دلایل دیگری داشته باشد. برخی از اشکال کم خونی می‌توانند در صورت عدم تشخیص بیماری، فرزند شما را به خطر بیاندازند.
•    کم‌خونی می‌تواند شرایط اساسی جدی را نشان دهد که ممکن است نیاز به توجه فوری داشته باشد.
•    ابتدا پزشک، فرزند شما را تحت معاینه بدنی قرار می‌دهد. پزشک قلب و ریه‌های فرزند شما را معاینه می‌کند. او همچنین ممکن است شکم را به دلیل علائم بزرگ شدن کبد یا طحال بررسی کند.
•    کودک خود را برای آزمایش خون آماده کنید. نمونه خون برای شمارش کامل خون (CBC)، سطح گلبول‌های قرمز و هموگلوبین موجود در خون فرزند شما آزمایش می‌شود. پزشک ممکن است میزان آهن و ذخایر آهن موجود در خون فرزند شما را بررسی کند.
•    اندازه و شکل سلول‌های خونی کودک نیز آزمایش می‌شود. کم‌خونی فقر آهن، باعث می‌شود گلبول‌های قرمز کوچک و رنگ پریده شوند.
•    پزشک فرزند شما ممکن است معاینات پیگیری را انجام دهد تا خونریزی داخلی یا حتی ناهنجاری‌های مغز استخوان را پیگیری کند.

 

اگر فرزند شما کم‌خونی فقر آهن داشته باشد، پزشک متخصص اطفال احتمالاً دارویی تجویز می‌کند که کمبود آهن بدن را دوباره جبران ‌کند. اگر کودک شما نوزاد است پزشک قطره آهن برای کمبود آهن کودک تجویز می‌کند . اگر فرزند شما کم‌خونی ویتامین دارد، ممکن است برای کودک مصرف مکمل‌های اسید فولیک و ویتامین B تجویز کند.
•    اگر فرزند بالغ شما، کم خونی ناشی از قاعدگی‌های سنگین یا نامنظم داشته باشد، پزشک ممکن است درمان هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری را تجویز کند.
•    اگر کم خونی ناشی از عفونت باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
•    اگر بدن کودک شما به اندازه کافی سلول خون ایجاد نمی‌کند، ممکن است به او داروهایی داده شود که مغز استخوان را تحریک کند.
•    اگر فرزند شما کم‌خونی سلول داسی دارد، ممکن است برای محافظت از عفونت‌، روزانه دو بار پنی‌سیلین مصرف شود. علاوه بر این، کودکانی که کم‌خونی سلول داسی دارند، نیاز به نظارت دقیق دارند و اغلب درمان‌های دیگری از جمله مکمل‌های اسید فولیک نیز انجام می‌شود.
•    اگر به نظر می‌رسد داروهای فعلی فرزند شما باعث کم خونی می‌شوند، ممکن است شما مجبور شوید با پزشک خود یک برنامه درمانی جدید تهیه کنید.

 

بجز اینکه پزشک مکمل‌های آهن یا ویتامین را به فرزند شما تجویز کند، به هیچ وجه خودتان بدون نظارت پزشک به فرزندتان مکمل ندهید. مکمل‌های آهن، بیشتر از مقدار تجویز شده، به فرزند خود ندهید. اگر کودک شما بیش از حد از آن استفاده کند، آهن می‌تواند سمی باشد.

 

کودکان مبتلا به کم‌خونی شدید یا مزمن ممکن است نیاز به تزریق منظم خون داشته باشند. اگر فرزند شما دارای سلول خون داسی شکل، آپلاستیک یا کم خونی همولیتیک است، در مورد دریافت خون از پزشک سوال کنید. خون می‌تواند از طریق یک بانک یا از یک عضو خانواده یا دوست غیر کم‌خون، به کودک اهدا شود.

 

اگر فرزند شما کم‌خونی سلول داسی شکل، کم‌خونی آپلاستیک یا تالاسمی داشته باشد، پزشک شما ممکن است پیوند مغز استخوان را توصیه کند. برای پیوند مغز استخوان، سلول‌های مغز استخوان از یک اهداکننده به کودک شما تزریق می‌شود. سلول‌ها از جریان خون فرزند شما به مغز استخوان او می‌روند و پس از رسیدن، سلول‌های جدید تولید می‌کنند.

 

اگر کودک شما کمبود آهن داشته باشد، ممکن است دچار خونریزی داخلی شود که ممکن است نیاز به جراحی برای متوقف کردن داشته باشد. اگر فرزند شما تالاسمی یا کم‌خونی همولیتیک دارد، ممکن است جراحی برای خارج کردن طحال او مفید باشد. این همیشه اتفاق نمی‌افتد، اما در موارد شدید ممکن است پزشک توصیه کند.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد