چطور علائم مالاریا را تشخیص دهیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - کارشناسان اتفاق نظر دارند که مالاریا توسط انگلی ایجاد می‌شود که از طریق گزش پشه‌های آلوده منتقل می‌شود. مالاریا بیشتر در محیط‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری رایج است، بنابراین اگر در آب و هوای معتدل زندگی می‌کنید بعید است که به آن مبتلا شوید. تحقیقات نشان می‌دهد که رایج‌ترین علائم مالاریا تب، لرز و علائمی شبیه به آنفولانزا است، اما در صورت عدم درمان ممکن است دچار برخی عوارض شوید. اگر مشکوک به مالاریا هستید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید درمان را شروع کنید.

 

یکی از علائم اصلی که در عفونت مالاریا بسیار شایع است، تب شدید، حداقل ۳۸.۹ درجه سانتیگراد است. این نیز یکی از اولین علائمی است که در اوایل هفت روز پس از گزش پشه آلوده ظاهر می‌شود(معمولاً بین ۱۰ تا  ۱۵روز دیده می‌شود). اغلب اوقات تب به طور تصادفی می‌آید و می‌رود. تصور می‌شود که این مربوط به انگل‌های مالاریا باشد که به طور موقت از کبد به خون پخش می‌شود.
•    حداقل پنج نوع انگل پلاسمودیوم وجود دارد که افراد را آلوده می‌کند، انگل پلاسمودیوم فالسیپاروم (عمدتا در آفریقا) و پلاسمودیوم ویواکس (عمدتا در آمریکای لاتین و آسیا) شایع‌ترین و کشنده‌ترین نوع انگل مالاریاست.
•    معمولاً علائم پس از گزش تا حدود دو هفته ظاهر نمی‌شوند .
•    تب و سایر علائم اولیه ممکن است خفیف باشد و علائم مانند عفونت‌های ویروسی کمتر جدی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا باشد.

علائم اصلی دیگر مالاریا لرزیدن شدید با تعریق‌های متناوب است. باز هم، لرزیدن یکی از علائم انواع مختلفی از عفونت‌ها است، اما معمولاً با مالاریا بیشتر و شدیدتر است. شدت لرز در مالاریا در حدی است که دندان‌ها را به هم می‌زنند و حتی مانع از خوابیدن می‌شود. وقتی لرز شدید دارید، ممکن است با تشنج اشتباه گرفته شود. لرز ناشی از مالاریا معمولاً با پوشش با پتو یا پوشیدن لباس گرمتر رفع نمی‌شود.
•    اگرچه علائم اولیه مالاریا معمولاً طی چند هفته پس از گزش پشه آلوده آغاز می‌شود، اما برخی از انواع انگل‌های مالاریا می‌توانند تا یک سال یا بیشتر در بدن خفته باشند.
•    علائم مالاریا در اثر گزش پشه‌های ماده آنوفل ایجاد می‌شود که انگل را به جریان خون میزبان تزریق می‌کند. انگلی‌ها سپس به کبد مهاجرت می‌کنند و در آنجا به مدت یک یا دو هفته در حالت خوابیده قرار می‌گیرند و قبل از ایجاد علائم.

 

علائم ثانویه و کمتر خاص مالاریا سردردهای متوسط تا شدید است که اغلب با دردهای خفیف عضلانی همراه است. این علائم ثانویه غالباً مدتی کوتاه پس از علائم اولیه فوق الذکر رخ می‌دهد، زیرا انگل به زمان بیشتری برای تکثیر در کبد و گسترش در بدن و در جریان خون نیاز دارد. سردرد و دردهای عضلانی نیز در اکثر عفونت‌ها و همچنین در اثر نیش حشرات و عنکبوت‌ها بسیار شایع است.
•    گزش پشه‌های ماده آنوفل خیلی برجسته نیست (یک برجستگی کوچک، قرمز و خارش‌دار است)، برخلاف گزش برخی دیگر از حشرات و عنکبوت‌ها که می‌تواند علائم مشابهی ایجاد کند.
•    سردردهای اولیه مالاریا به طور معمول ماهیتی کسل کننده دارند (مانند سردرد تنشی)، اما با شروع انگل‌ها به عفونت و از بین بردن گلبول‌های قرمز، می‌توانند شدیدتر شوند (بیشتر شبیه میگرن می‌شود).
•    درد شدید معمولاً بیشتر در عضلات پا و کمر دیده می‌شود، زیرا این ماهیچه‌ها بزرگتر، فعال‌تر و مقدار بیشتری از خون آلوده دریافت می‌کنند.

 

سایر علائم ثانویه غیر اختصاصی مالاریا، استفراغ و اسهال است که چندین بار در روز انجام می‌شود. آنها اغلب در ترکیب با یکدیگر رخ می‌دهند، که مشابه علائم اولیه مسمومیت غذایی و سایر عفونت‌های باکتریایی است. تفاوت اصلی این است که استفراغ یا اسهال ناشی از مسمومیت غذایی در طی چند روز از بین می‌رود، در حالی که در مالاریا بسته به درمان می‌تواند برای چند هفته باقی بماند.
•    برخلاف اسهال شدید و خونی، برخی از عفونت‌های باکتریایی به ویژه شیگلا، معمولاً در مالاریا خون یا گرفتگی شدید شکم دیده نمی‌شود.
•    هنگامی که علائم اولیه و ثانویه قابل توجه بود، انگل‌های ایجاد کننده مالاریا را می‌توان از طریق یک قطره خون آلوده در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.

 

اگر علائم اولیه و ثانویه در حال پیشرفت در فرد مبتلا طوری نیست که او را وادار به مراجعه به پزشک و معالجه نمی‌کند، پس از آن علائمی شروع می‌شود که بیانگر آسیب جدی به بدن است. هنگامی که این علائم پیشرفته مالاریا ظاهر می‌شود، خطر عوارض سلامتی و مرگ به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
•    گیجی، تشنج‌های متعدد، کما و اختلال عصبی که نشان دهنده تورم و آسیب مغزی است.
•    کم خونی شدید، خونریزی غیرطبیعی، تنفس سخت و ناراحتی تنفسی که نشان دهنده عفونت پیشرفته خون و درگیری ریه است.
•    زردی (پوست و چشم‌های مایل به زرد) شواهدی از آسیب و اختلال عملکرد کبد است.
•    نارسایی کلیه
•    نارسایی کبدی
•    شوک (فشار خون بسیار پایین)
•    طحال بزرگ شده

بزرگترین عامل خطر برای ابتلا به مالاریا، زندگی یا سفر به کشورهای گرمسیری است که در آنجا عفونت رایج است. پر خطرترین مناطق، کشورهای آفریقایی در جنوب صحرای بزرگ آفریقا، بیشتر شبه قاره آسیا، هائیتی، جزایر سلیمان و پاپوآ گینه‌نو است.
•    مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) تخمین می‌زنند که ۹۰درصد از کل مرگ و میر ناشی از مالاریا در آفریقا رخ می‌دهد، بخصوص در کودکان زیر پنج سال.

 

افرادی که دارای سیستم ایمنی نابالغ یا ضعیف هستند بیشتر مستعد ابتلا به انگل‌های پلاسمودیوم و ابتلا به مالاریا هستند. این گروه شامل نوزادان، کودکان زیر پنج سال، زنان باردار، افراد مسن و بیماران مبتلا به ایدز هستند. به همین ترتیب، اگر در این گروه هستید، به کشورهای پرخطر سفر نکنید ویا کودکان خردسال را با خود همراه نکنید.
•    سیستم ایمنی قوی می‌تواند با عفونت‌های مالاریا مقابله کند، به این معنی که اکثر افراد گزش پشه‌های آلوده یا به این بیماری مبتلا نمی‌شوند یا فقط علائم کوتاه مدت خفیف دارند.
•    مکمل‌هایی که می‌توانند سیستم ایمنی بدن شما را تقویت کنند عبارتند از: ویتامین‌های A، C و D، روی، سلنیوم، مخروط‌‌‌ سانان، عصاره برگ زیتون و ریشه گون. توجه داشته باشید که این موارد از مالاریا یا عواقب آن جلوگیری نمی‌کند.

 

انگل‌های پلاسمودیوم که باعث مالاریا می‌شوند در درجه اول نه تنها کبد، بلکه گلبول‌های قرمز خون را نیز آلوده می‌کنند. در نتیجه، افراد می‌توانند با دریافت خون آلوده، به مالاریا مبتلا شوند. روش‌های متداول ابتلا به بیماری از طریق خون آلوده شامل انتقال خون، سوزن‌های مشترک برای تزریق دارو و زایمان (از مادر آلوده به فرزند متولد نشده) است.
•    بیماران هموفیلی و افرادی که به دلیل جراحات، خون زیادی از دست می‌دهند در معرض خطر مالاریا در اثر انتقال خون هستند، به خصوص اگر در آفریقا یا آسیا زندگی کنند.
•    مالاریا به عنوان یک بیماری مقاربتی (بیماری مقاربتی) در نظر گرفته نمی‌شود.

 

برای جلوگیری از گزش پشه‌های آنوفل، از قرار گرفتن بیش از حد در محیط خارج خودداری کنید. لباس آستین بلند و شلوار بپوشید و تا آنجا که ممکن است پوست را بپوشانید. از مواد دفع حشرات استفاده کنید. در اتاقهایی با تهویه مطبوع بمانید. در داخل تختخواب‌های حاوی حشره‌کش (مانند پرمترین) بخوابید. علاوه بر این، در مورد مصرف داروهای ضد مالاریا با پزشک خود مشورت کنید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد