چگونه از ابتلا به بیماری‌های کلیوی پیشگیری کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - مطالعات نشان می‌دهد که کلیه‌ها علاوه بر فیلتر کردن مواد زائد از بدن، فشار خون را نیز تنظیم می‌کنند، از استخوان‌ها محافظت می‌کنند و مواد معدنی و مایعات را در بدن متعادل نگه می‌دارند. متأسفانه، از هر سه فرد بزرگسال، یک نفر در معرض بیماری مزمن کلیه است. این بیماری اغلب در نتیجه یک بیماری دیگر (مانند دیابت یا بیماری قلبی) ایجاد می‌شود و در طی چندین ماه یا سال ایجاد می‌شود. کارشناسان خاطرنشان می‌کنند که برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری آسیب رساننده کلیه، می‌توان چندین کار از جمله رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی انجام داد.

 

ببینید چه مقدار سدیم در روز مصرف می‌کنید و آن را به ۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز محدود کنید. این مقدار سدیم برابر با حدود یک قاشق چای‌خوری نمک است. اگر بیش از حد سدیم بخورید، مایعات در بدن شما جمع شده و باعث تورم و تنگی نفس می‌شود. به جای نمک، گیاهان یا ادویه‌جات و ترشی‌جات را امتحان کنید. غذاهایی را که سرشار از سدیم هستند کاهش دهید. اینها عبارتند از:
•    سس‌ها
•    تنقلات نمکی
•    غذاهای پخته شده و گوشت‌های پخته شده مانند کالباس و سوسیس
•    غذاهای کنسرو شده و آماده

 

مطالعات نشان داده است که قند نقش مهمی در ایجاد چاقی و دیابت دارد، که هر دو می‌توانند منجر به بیماری مزمن کلیه شوند. برای کاهش مصرف قند، برچسب‌های غذا را بخوانید، زیرا بسیاری از غذاها، حتی اگر غذاهای شیرین محسوب نشوند، حاوی شکر هستند. به عنوان مثال، چاشنی‌ها، غلات صبحانه و نان‌های سفید سرشار از قند هستند.
•    به یاد داشته باشید که نوشابه‌های گازدار را کاهش دهید، زیرا این مواد حاوی مقادیر زیادی قند هستند. آنها همچنین مواد افزودنی فسفر آسیب‌رسان به کلیه دارند و هیچ ارزش غذایی ندارند.
•    توجه داشته باشید که شکر اضافه شده به اشکال مختلفی وجود دارد، در واقع، حداقل ۶۱ نام مختلف برای قند وجود دارد که می‌توانید در لیست مواد تشکیل دهنده پیدا کنید. اینها شامل ساکارز، شربت ذرت با فروکتوز بالا، مالت جو، دکستروز، مالتوز، شربت برنج، گلوکز، آب نیشکر و غیره است.

 

هنگامی که وعده‌های غذایی خود را تهیه می‌کنید، می‌توانید غلات سبوس‌دار، میوه‌ها و سبزیجاتی را انتخاب کنید که کمتر فرآوری شده باشند. غذاهای بسته‌بندی شده که فرآوری می‌شوند دارای مواد افزودنی زیادی همچون سدیم و فسفر هستند که برای کلیه شما مضر هستند. غالباً، افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه، تحت رژیم‌های غذایی برای کاهش فسفات قرار می‌گیرند. با این حال، شما نباید بدون نظر پزشک این کار را انجام دهید. به جای آن، باید سعی کنید ۵ وعده میوه و سبزیجات در روز بخورید.

 

محققان هنوز در حال مطالعه رابطه بین رژیم‌های غذایی با پروتئین بالا و بیماری مزمن کلیه هستند. اگرچه نباید از مصرف پروتئین‌ها یا حتی چربی‌ها اجتناب کنید، اما باید مقدار گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و چربی‌های اشباع شده‌ای را که می‌خورید، فقط به چند بار در هفته کاهش دهید. اگر به بیماری کلیوی مبتلا شوید، کلیه‌های شما بیشتر کار خواهند کرد تا مواد زائد ناشی از خوردن و هضم گوشت را تجزیه کنند. غذاهای سرشار از چربی‌های اشباع شده عبارتند از:
•    گوشت‌های فرآوری شده: گوشت غذاهای آماده، سوسیس و کالباس، گوشت‌های پخته شده
•    کره، چغندر، گوشت خوک
•    کرم رنگ
•    پنیرهای سفت
•    روغن نارگیل یا نخل

 

نباید کاملاً از مصرف چربی‌ها اجتناب کنید. چربی‌های اشباع نشده، مانند اسیدهای چرب اشباع نشده و اسیدهای چرب اشباع نشده غیر اشباع (که شامل اسیدهای چرب امگا۳ سالم است)، می‌توانند کلسترول شما را کاهش دهند. کاهش کلسترول می‌تواند خطر بیماری قلبی را که می‌تواند باعث بیماری کلیه شود، کاهش دهد. برای قرار دادن چربی‌های اشباع نشده در رژیم غذایی خود، مواد غذایی زیر را بخورید:
•    ماهی روغنی: ماهی آزاد، ماهی خال خالی، ساردین
•    آووکادو
•    آجیل و دانه‌ها
•    روغن‌ها: آفتابگردان، کلزا، زیتون

اضافه وزن یا چاقی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش دهد. شما باید برای کاهش وزن و کاهش فشار خون خود ورزش کنید، که هر دو احتمال ابتلا به بیماری کلیوی را کاهش می‌دهد. سعی کنید هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش متوسط داشته باشید.
•    مطالعات نشان داده است که افراد چاق دو برابر بیشتر در معرض بیماری مزمن کلیه قرار دارند. اگر شاخص توده بدن شما بیش از ۳۰ باشد، شما چاق محسوب می‌شوید.
•    تمرینات متوسط شامل پیاده روی، دوچرخه‌سواری و شنا است.

 

ممکن است فکر کنید سیگار کشیدن بیشترین آسیب را به ریه‌ها وارد می‌کند، اما  باعث بیماری قلبی نیز می‌شود. بیماری‌های قلبی، سکته‌های مغزی و قلبی باعث کار بیشتر کلیه‌ها می‌شود و می‌تواند باعث بیماری کلیه شود. خوشبختانه، ترک سیگار می‌تواند پیشرفت بیماری کلیه را کند کند.
•    اگر به سیگار اعتیاد دارید، با پزشک خود در مورد درمان‌های ترک سیگار صحبت کنید. پزشک شما ممکن است تکه‌های نیکوتین یا سایر روش‌های درمانی را توصیه کند.

 

هنگام نوشیدن الکل، فشار خون و سطح کلسترول افزایش می‌یابد. اینها می‌توانند منجر به فشار خون بالا شوند که می‌تواند باعث بیماری مزمن کلیه شود. اگر برای‌تان دشوار است لازم نیست نوشیدن الکل را به یکباره به طور کامل قطع کنید، اما باید به تدریج مصرف آن را کاهش دهید.

 

از آنجا که تشخیص بیماری کلیه تا پیشرفت بیماری دشوار است، باید برای معاینات منظم به پزشک مراجعه کنید. اگر سالم هستید، مستعد ابتلا به بیماری نیستید، اضافه وزن ندارید و بالای ۳۰ سال دارید، باید هر ۲ یا ۳ سال یکبار به پزشک مراجعه کنید. اگر سالم هستید و بین ۳۰ تا ۴۰ سال دارید، هر سال درمیان به پزشک مراجعه کنید. شما می‌توانید از سال ۵۰ شروع به چکاپ سالانه کنید، به شرطی که سالم باشید.
•    اگر قبلاً بیماری مزمن دیگری مانند فشار خون، دیابت یا بیماری قلبی در شما تشخیص داده شد، مهم است که برای مدیریت بیماری با پزشک خود همکاری کنید، زیرا این موارد می‌توانند باعث بیماری مزمن کلیه شوند.

 

داروهای ضد درد و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، در صورت مصرف طولانی مدت و در دوز زیاد، می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند. مصرف یک دوز بالا برای مدت زمان کوتاه می‌تواند به طور موقت عملکرد کلیه را کاهش دهد. در صورت مصرف آسپیرین، استامینوفن، ایبوپروفن، کتوپروفن یا ناپروکسن سدیم، دستورالعمل‌های دوز سازنده را دنبال کنید.
•    ایبوپروفن، آسپیرین و ناپروکسن در گروه مشابهی از داروها هستند، بنابراین مصرف همزمان ترکیبی از این داروها می‌تواند مشکلات کلیوی ایجاد کند.
•    محصولات استامینوفن (مانند تایلنول) از طریق کبد فیلتر می‌شوند نه از طریق کلیه، بنابراین این محصول برای افرادی که مشکلات کلیوی دارند (تا زمانی که کبد سالم داشته باشند) ترجیح داده می‌شود.
•    همیشه به پزشک خود بگویید چه داروهایی مصرف می‌کنید، زیرا برخی از داروهای تسکین دهنده درد، حتی داروهای بدون نسخه، می‌توانند با سایر داروها تداخل داشته باشند.

ممکن است علائم بیماری را بلافاصله متوجه نشوید، زیرا بیماری مزمن کلیه به زمان بیشتری نیاز دارد. به موارد زیر توجه کنید:
•    افزایش یا کاهش دفعات ادرار
•    خستگی
•    حالت تهوع
•    خارش و خشکی پوست در هر نقطه از بدن
•    وجود خون در ادرار یا ادرار تیره و کف‌دار
•    گرفتگی عضلات
•    پف یا تورم در اطراف چشم، پا و یا مچ پا
•    گیجی
•    مشکل در تنفس، تمرکز یا خوابیدن

 

اگرچه پیشگیری از بیماری کلیه باید برای همه مهم باشد، اما اگر شما مستعد ابتلا به بیماری هستید بسیار مهم است. اگر سابقه فشار خون، دیابت یا بیماری قلبی داشته باشید، فاکتور خطر شما بیشتر است. افراد بالای ۶۰ سال نیز در معرض خطر ابتلا به بیماری کلیوی هستند.
•    اگر سابقه خانوادگی بیماری کلیه دارید، ممکن است در معرض خطر برخی بیماری‌های کلیوی باشید که دارای یک جز ژنتیکی هستند.

 

از آنجا که بسیاری از علائم بیماری مزمن کلیه شبیه علائم ناشی از بیماری‌های دیگر است، در صورت مشاهده علائم لازم است که توسط پزشک معاینه شوید. پزشک می‌تواند ادرار و خون شما را از نظر عملکرد کلیه آزمایش کند. وی با استفاده از این اطلاعات بیماری کلیه را تشخیص داده یا تعیین می‌کند که آیا بیماری دیگری باعث ایجاد علائم شما شده است یا خیر.
•    با پزشک خود در مورد سابقه خانوادگی، داروهای مصرفی و نگرانی‌هایی که در مورد سلامت کلیه دارید، صحبت کنید.

 

اگر پزشک در شما بیماری مزمن کلیوی تشخیص دهد، به علت بیماری ایجاد شده تحت درمان قرار خواهید گرفت. به عنوان مثال، اگر عفونت باکتریایی علائم شما را ایجاد کند، آنتی بیوتیک دریافت خواهید کرد. اما، از آنجا که بیماری کلیوی مزمن است، پزشک شما فقط قادر به درمان عوارض است.
اگر بیماری کلیوی شما شدید باشد، ممکن است تحت دیالیز کلیه قرار بگیرید یا پیوند کلیه انجام دهید.
ممکن است پزشک برای مقابله با عوارض داروهایی را تجویز کند. به طور خاص، شما ممکن است به داروهایی برای درمان فشار خون بالا، درمان کم خونی، کاهش کلسترول، تسکین تورم و محافظت از استخوان‌ها نیاز داشته باشید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد