چطور کولیت زخمی را تشخیص دهیم و آن را درمان کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - کولیت زخمی یا کولیت اولسروز (UC) یک بیماری التهابی است که باعث ایجاد زخم (زخم) در لایه داخلی روده بزرگ و راست روده می‌شود. این یکی از گروه بیماری‌هایی است که به طور کلی به عنوان بیماری التهابی روده یا IBD شناخته می‌شود. UC علائم کاملاً متمایزی دارد که باید مراقب آن باشید، و گرچه هیچ درمان شناخته شده‌ای وجود ندارد، اما درمان زودرس کلید ایجاد بهبودی طولانی مدت است.

 

شایع‌ترین علامت  UC وجود خون در مدفوع است. ممکن است به شکل خون قرمز تازه، مخلوطی با مخاط یا خطوط قرمز روی سطح مدفوع سفت باشد. مدفوع خونی نشان دهنده خونریزی در سیستم هضم است. اگر به رنگ قرمز روشن باشد، خونریزی از روده بزرگ یا راست روده را نشان می‌دهد.
•    خون ممکن است همراه با چرک (گلبول‌های سفید خون مرده) باشد.
•    خون در مدفوع نیز یکی از علائم رایج سرطان روده بزرگ و معده است.
•    خونی که شبیه قهوه خردشده به نظر می‌رسد از دستگاه گوارش فوقانی مانند معده یا روده کوچک ناشی می‌شود.

 

انواع مختلفی از مشکلات در سیستم هضم باعث اسهال می‌شوند، بنابراین خاص UC نیست، اما زمان آن مهم است. اسهال آبکی بعد از خوردن غذا یا شب نشان دهنده UC است. این اتفاق به این دلیل می‌افتد، زیرا روده‌ها برای جلوگیری از تشدید التهاب، به سرعت مواد مدفوع هضم شده را از منطقه زخم عبور می‌دهند.
•    اگرچه اسهال حاد (کوتاه مدت) معمولاً به سرعت از بین می‌رود، اسهال مزمن بیش از چند هفته، نشانه یک مشکل قابل توجه در دستگاه گوارش است.
•    اگر راست روده از UC متورم شود، روده‌ها روند هضم را کند می‌کنند تا از نگه داشتن مدفوع برای مدت طولانی از روده بزرگ جلوگیری شود. در نتیجه، یبوست می‌تواند پس از دوره‌های طولانی اسهال رخ دهد.
•    اسهال می‌تواند به سرعت منجر به کم آبی بدن شود، بنابراین روزانه با نوشیدن هشت لیوان آب تصفیه شده، بدن خود را به خوبی هیدراته نگه دارید.

 

همراه با گرفتگی ناشی از اسهال مزمن، نشانه دیگری از UC درد در پایین یا مرکز شکم است. درد ناشی از زخم شدن لایه‌های مخاطی روده بزرگ و روده است. به اندازه‌ای که در سایر نقاط روی پوست عصب محیطی وجود دارد در روده وجود ندارد، به همین دلیل، درد مبهم است و اغلب به عنوان احساس سوزش خفیف تا متوسط توصیف می‌شود.
•    این نوع درد بسیار متفاوت از درد ناشی از بیماری کرون یا آپاندیسیت است که معمولاً در سمت راست و پایین شکم احساس می‌شود.
•    سوزش درد شکم UC معمولاً با اجابت مزاج برطرف نمی‌شود.

 

در  UC، سیستم ایمنی بدن دائماً فعال شده و سعی در التیام زخم‌ها دارد و اسهال مزمن و شکم درد اغلب باعث حالت تهوع می‌شود. در نتیجه، افراد مبتلا به UC به طور معمول اشتهای خود را از دست می‌دهند، کمتر غذا می‌خورند و شروع به کاهش قابل توجهی وزن می‌کنند. افراد مبتلا به UC معمولاً برای کاهش تحریک زخم روده از غذا اجتناب می‌کنند، اگرچه معمولاً درد را خیلی بهتر نمی‌کند. این وضعیت شبیه مراحلی از سرطان به نام کاشکسی است.
•    وعده‌های غذایی کوچک و سالم را با مقدار زیادی محصول تازه، غلات سبوس‌دار و ماهی بدون چربی بخورید. از غذاهای فرآوری شده و تصفیه شده به ویژه انواع ادویه‌دار آنها و محصولات لبنی خودداری کنید.
•    با نخوردن، افراد مبتلا به UC بیشتر در معرض کمبودهای غذایی قرار دارند. به همین ترتیب، مکمل‌های مولتی ویتامین و مواد معدنی را در نظر بگیرید.
•    خستگی مزمن و تب خفیف از دیگر عواملی است که باعث UC می‌شود و باعث کاهش اشتها و کاهش وزن می‌شود.

در صورت مشاهده علائم روده‌ای فوق الذکر، هرچه زودتر با پزشک خود ملاقات کنید. پزشک شما به احتمال زیاد متخصص داخلی نیست، اما می‌تواند یک نمونه مدفوع گرفته و شما را برای آزمایش خون بفرستد تا در تأیید تشخیص UC کمک کند. سایر شرایطی که علائم مشابهی با UC ایجاد می‌کند عبارتند از: بیماری کرون، سندرم روده تحریک پذیر، بیماری سلیاک، سرطان روده بزرگ، عفونت روده (باکتریایی، قارچی، انگلی)، مسمومیت غذایی و آپاندیسیت.
•    وجود گلبول‌های قرمز و گلبول‌های سفید خون (به دلیل پاسخ ایمنی) در مدفوع می‌توانند نشان دهنده UC باشند. نمونه مدفوع همچنین می‌تواند سایر موارد، به ویژه عفونت‌های روده‌ای را رد کند.
•    آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی (نتیجه شایع UC به دلیل خونریزی داخلی و از دست دادن گلبول‌های قرمز و آهن) و عفونت‌های احتمالی انجام می‌شود.
•    آلبومین یا پروتئین کم در نمونه‌های خون، یک یافته رایج در بیماران با UC شدید است.

 

پزشک می‌تواند شما را به یک متخصص (متخصص گوارش) جهت گرفتن کولونوسکوپی ارجاع دهد، این معاینه‌ای است که به پزشک امکان می‌دهد کل روده بزرگ را با استفاده از یک لوله نازک، انعطاف پذیر و روشن با یک دوربین در انتها ببیند. در این روش دامنه تشخیص UC و تعیین میزان پیشرفت بیماری، قطعی است. زخم‌های عمیق پیوسته در سراسر مخاط روده بزرگ نشانگر UC است، در حالی که در بیماری کرون زخم‌های نا پیوسته و غیر مداوم مشخص است که می‌تواند در هرجای دستگاه مجاری دستگاه گوارش رخ دهد.
•    اگر پزشک به UC مشکوک باشد، یک نمونه بافتی (بیوپسی) از روده بزرگ و رکتوم بیمار می‌گیرد و آن را زیر میکروسکوپ برای نشانه‌های آشکار بررسی می‌کند.

 

همچنین پزشک یا متخصص گوارش می‌تواند آزمایشات تشخیصی دیگری را برای رد یا تایید UC انجام دهد، مانند سیگموئیدوسکوپی، اشعه ایکس شکم، سی تی اسکن، MRI  و یا کروموآندوسکوپی. با برنامه بیمه درمانی خود مشورت کنید تا مطمئن شوید این آزمایشات تحت برنامه شما قرار گرفته‌اند.
•    سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر، مانند مینی کولونوسکوپی است و فقط برای آخرین قسمت از روده بزرگ به نام سیگموئید استفاده می‌شود. اگر روده بزرگ ملتهب شده باشد، ممکن است پزشک فقط یک سیگموئیدوسکوپی برای رفع ناراحتی انجام دهد.
•    اگر علائم شما شدید باشد، ممکن است پزشک برای رد عوارض مانند کولون سوراخ شده، از اشعه ایکس شکم با ماده حاجب استفاده کند.
•    سی تی اسکن می‌تواند بین UC و سایر انواع IBD تمایز ایجاد کند و همچنین می‌تواند میزان التهاب و زخم روده بزرگ را تعیین کند.
•    یک کروموآندوسکوپی با استفاده از دامنه و رنگ پاشیده شده تغییرات غیر طبیعی بافت در روده بزرگ را برجسته می‌کند، زیرا خطر جدی مرتبط با UC سرطان روده بزرگ است.

در حالی که هیچ دارویی نمی‌تواند UC را درمان کند، اما بسیاری از آنها می‌توانند علائم را کاهش دهند و کیفیت زندگی فرد را بهبود ببخشند. داروهای ضد التهاب معمولاً اولین قدم در درمان UC و انواع دیگر IBD هستند.
•    سولفاسالازین یک آمینو سالیسیلات است که در مقابله با علائم التهابی UC موثر است، اما تمایل به ایجاد تعدادی از عوارض جانبی دارد.
•    از دیگر آمینو سالیسیلات‌ها می‌توان به مزالامین، بالسالازید و اولسالازین اشاره کرد. همه به صورت خوراکی و شیاف (مقعدی) در دسترس هستند.
•    ممکن است لازم باشد که یک انما مصرف کنید، که شامل ریختن داروی محلول در رکتوم با استفاده از یک بطری مخصوص شستشو است.
•    کورتیکواستروئیدها معمولاً فقط برای UC متوسط تا شدید استفاده می‌شوند که به سایر درمان‌های پزشکی پاسخ خوبی نمی‌دهند. به آنها فقط کوتاه مدت داده می‌شود، اما هنوز هم عوارض جانبی زیادی ایجاد می‌کند، از جمله: صورت پف کرده، کاهش پاسخ ایمنی، تعریق شبانه، بی‌خوابی و پوکی استخوان.

 

این داروهای قدرتمند، التهاب را کاهش داده و سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند، که در صورت ایجاد زخم در اثر پاسخ خود ایمنی مفید خواهد بود. این سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی معمولاً به صورت قرص مصرف می‌شوند. کورتیکواستروئیدها همچنین همراه با سرکوبگرهای سیستم ایمنی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل: آزاتیوپرین، مرکاپتوپورین، سیکلوسپورین، اینفلیکسیماب، آدلیومیماب، گلیموماب و ودولیزوماب هستند.
•    آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین بیشترین سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی برای UC و سایر انواع IBD هستند. با این حال، این داروها می‌توانند کبد و پانکراس شما را سخت کنند.
•    سیکلوسپورینمعمولاً مخصوص موارد UC است که به سایر داروها پاسخ خوبی نمی‌دهند. عوارض جانبی جدی با مصرف سیکلوسپورین نسبتاً شایع است.
•    اینفلیکسیماب، آدلیومیماب و گلیموماب به عنوان مهارکننده‌های آلفا شناخته می‌شوند و برای UC متوسط تا شدید توصیه می‌شوند. آنها با خنثی سازی پروتئین‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن کار می‌کنند.
•    ودولیزوماب جدیدترین داروی مورد تایید UC است. این کار با جلوگیری از رسیدن سلول‌های التهابی به محل زخم و بدتر کردن اوضاع انجام می‌شود.

 

اغلب جراحی می‌تواند UC را از بین ببرد یا درمان کند، اما این جراحی معمولاً به معنای برداشتن کل روده بزرگ و راست روده در روشی است که پروکتوکولکتومی نامیده می‌شود. در بسیاری از موارد، می‌توان روشی را نیز انجام داد (آناستوموز ایلئوآنال) که دیگر نیاز به پوشیدن کیسه جمع آوری مدفوع را حذف می‌کند. با این حال، در موارد دیگر، کیسه‌ای به شکاف شکم برای جمع شدن مدفوع متصل می‌شود.
•    بهبودی کامل از عمل پروکتوکلکتومی بین ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد.
•    بدون روده بزرگ، توانایی جذب مجدد آب و تولید ویتامین B12 از باکتری‌های مفید به شدت مختل می‌شود. عملکرد ایمنی نیز معمولاً کاهش می‌یابد.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد