چگونه آمبولی ریه را تشخیص دهیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - آمبولی ریوی، انسداد ناگهانی عروق در ریه است. علت آن لخته شدن خون است که اغلب منشا آن رگ اندام تحتانی است. برای تشخیص آمبولی ریوی، شناختن علائم و نشانه‌های مشکوک و همچنین انجام آزمایشات و ارزیابی‌های تشخیصی کلیدی است. اگر شک دارید آمبولی ریوی (PE) دارید، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید یا بسته به شدت علائم با اورژانس تماس بگیرید.

 

اگر این علائم و نشانه‌ها را مشاهده کردید، مهم است که بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان به موقع کلیدی است. (درک این نکته نیز مهم است که نیمی از افراد مبتلا به آمبولی ریوی، بدون هیچ علامتی هستند.) علائمی که باید مراقب آنها باشد عبارتند از:
•    تنگی نفس ویا تنفس سریع
•    درد ناگهانی قفسه سینه (اغلب یک درد قفسه سینه موضعی تیز و موضعی است که با نفس کشیدن شدیدتر می‌شود)
•    ضربان قلب سریع
•    سرفه و  یا هموپتیزی (سرفه کردن خون)

 

ترومبوز سیاهرگی عمقی یا DVT، که به طور معمول در یکی از پاهای شما ایجاد می‌شود، اغلب پیش درآمد توسعه آمبولی ریوی است. به همین دلیل است که اگر علائم و نشانه‌های DVT (لخته شدن خون در پای شما) را مشاهده کردید، مهم این است که بلافاصله به دنبال درمان پزشکی باشید. روش درمانی برای DVT و PE یکسان نیستند، اما مشابه هستند، بنابراین اگر به دنبال درمان DVT خود باشید، این مشکل را درمان می‌کند و همچنین از ایجاد PE در آینده جلوگیری می‌کند. علائم و نشانه‌های DVT عبارتند از:
•    درد پا از ناحیه ساق پا یا پایین ران، اغلب در یک طرف، اما وجود DVT در هر دو پا نیز ممکن است.
•    تورم در ناحیه آسیب دیده، گاهی اوقات با احساس گرفتگی روی پا همراه است.
•    قرمزی پوست یا تغییر رنگ پوست در ناحیه آسیب دیده
•    گرما روی پوست ناحیه آسیب دیده

 

برخی از عوامل خطر ممکن است احتمال ابتلا به آمبولی ریه را افزایش دهد. علاوه بر شناخت علائم و نشانه‌ها، عوامل خطرزا نیز وجود دارد که شما را مستعد ابتلا به آمبولی ریوی می‌کند. این عوامل عبارتند از:
•    باردار بودن
•    مشکلات کلیوی
•    اضافه وزن یا چاقی
•    مبتلا به سرطان
•    بی‌حرکت بودن (یا از طریق جراحی، از کارافتادگی یا سایر شرایط منجر به بستری شدن)
•    نارسایی قلبی
•    سیگار کشیدن
•    داشتن سابقه قبلی لخته شدن خون
•    مصرف برخی از داروها (مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری و  یا سایر درمان‌های جایگزینی هورمون، اریتروپویتین، تالیدومید و تاموکسیفن)

اگر با علائم و نشانه‌هایی روبرو هستید که ممکن است نشان دهنده آمبولی ریه باشد، یکی از اولین کارهایی که پزشک هنگام ورود به اورژانس انجام می‌دهد، تجویز یک سری آزمایش خون است. یک آزمایش آزمایش خون به نام « D-dimer » وجود دارد که می‌تواند برای رد کردن آمبولی ریوی استفاده شود، اما نه برای کنترل آن. معنای این امر این است که، اگر D-dimer شما منفی باشد، می‌توانید مطمئن باشید که در واقع شما آمبولی ریوی ندارید. اگرچه مثبت باشد، احتمال آمبولی ریوی مشکوک است (اما قطعی نیست).
•    آزمایش D-dimerقطعات تخریب فیبرین را در خون اندازه‌گیری می‌کند. به عبارت دیگر، این اندازه‌گیری وجود فاکتورهای انعقادی در خون را نشان می دهد (لذا در بررسی لخته شدن خون بالقوه در ریه یا آمبولی ریوی مفید است.)
•    سایر آزمایشات خون نیز برای رد سایر بیماری‌های پزشکی که ممکن است مشابه آمبولی ریوی مانند حمله قلبی یا آریتمی قلبی وجود داشته باشد، انجام می‌شود.
•    به عنوان مثال، پزشک برای ارزیابی احتمال حمله قلبی، سطح تروپونین (آنزیمی مرتبط با قلب) شما را آزمایش می‌کند.

 

آزمایش دیگری که بلافاصله با ورود به اورژانس با علائم آمبولی ریه انجام می‌شود نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) است. شما همچنین ممکن است تحت نظارت مستمر قلب قرار بگیرید که در اصل نوار قلب به طور مداوم بر روی یک مانیتور ضبط شده است که پزشک می‌تواند برای مدت زمان خاصی آن را مشاهده کند.
•    نوار قلب (یا مانیتور قلب) ممکن است علائم مشخصی از آمبولی ریه را نشان دهد.
•    با این حال، نوار قلب کاملاً طبیعی (یا نوار قلب بدون هیچ اختلالی غیر از ضربان قلب سریعتر از حد معمول) نیز ممکن است نشان دهنده آمبولی ریه باشد، زیرا این وضعیت همیشه با علائم آشکار در ردیابی نوار قلب وجود ندارد. .
•    از ECG یا مانیتور قلب نیز می‌توان برای رد سایر موارد، مانند حمله قلبی استفاده کرد.

 

سی تی آنژیو اسکن یکی از موثرترین راه‌ها برای شناسایی و تشخیص آمبولی ریوی است. قبل از  سی‌تی آنژیو اسکن، یک رنگ به داخل رگ تزریق می‌شود. هدف از این کار این است که هنگام انجام سی‌تی آنژیو اسکن، به پزشک اجازه دهید جریان خون در عروق ریه شما را به وضوح تجسم کند.
•    به این ترتیب، اگر انسداد جریان خون در ریه‌های شما به دلیل آمبولی ریوی وجود داشته باشد، می‌توان محل و اندازه آمبولی را تشخیص داد.
•    تشخیص آمبولی ریوی از طریق سی تی آنژیو اسکن قابل تأیید است و پس از تشخیص می‌توان درمان را شروع کرد.

 

آزمایش تشخیصی دیگری که می‌تواند برای شناسایی آمبولی ریوی استفاده شود، اسکن  V / Q یا اسکن ریوی در پزشکی هسته‌ای است. این شبیه  سی‌تی آنژیو اسکن است، اما از آن بسیار کمتر استفاده می‌شود (این آزمایش تشخیصی رایج تری برای آمبولی ریوی در گذشته بوده است.) و به اندازه  سی‌تی آنژیو اسکن موثر نیست. اگر منع مصرف کنتراست IV مانند آلرژی یا مشکل کلیه وجود داشته باشد، ممکن است از اسکن V / Q استفاده شود.
•    آنچه در اسکن V / Q اتفاق می‌افتد این است که یک ماده رادیواکتیو به جریان خون شما تزریق می‌شود (که سپس به خون در ریه‌ها می‌رسد). تزریق  Q (پرفیوژن) است و پس از آن وقتی بیمار ردیاب رادیواکتیو دیگری را استنشاق می‌کند، قسمت V وارد می‌شود. سپس یک عکس گرفته می‌شود، که الگوی مواد رادیواکتیو بیمار را از طریق تزریق و استنشاق تشخیص می‌دهد.
•    مشابه اسکن CT آنژیو، اسکن V / Q می‌تواند محل و اندازه آمبولی ریه بالقوه را بر اساس جریان خون وجود نداشته یا مختل شده در ناحیه (های) خاص ریه را تشخیص دهد.

 

اگر سی تی آنژیو اسکن و یا اسکن V / Q برای تشخیص آمبولی ریوی کافی نباشد (یا رد ‌شود)، پزشک ممکن است آزمایش تشخیصی تهاجمی‌تری به نام آنژیوگرافی ریوی را توصیه کند. در این آزمایش، کاتتر (لوله) از طریق ورید ران (رگ در ناحیه کشاله ران) شما قرار داده می‌شود و به سمت رگ‌های خونی در ریه‌ها هدایت می‌شود. سپس ماده حاجب آزاد می‌شود، که طبق الگوی جریان خون از طریق ریه‌ها پخش می‌شود. سپس پزشک شما برای بررسی توزیع ماده حاجب و تشخیص آمبولی ریه (یا رد آن) با اشعه ایکس اقدام می‌کند.
•    از آنجا که آنژیوگرافی ریوی تهاجمی‌ترین آزمایش تشخیصی است، در صورت عدم نتیجه گیری سایر آزمایشات یا نتایج گیج کننده، به طور کلی به عنوان آخرین چاره استفاده می‌شود. اما با اینکه به طور معمول برای تشخیص استفاده نمی‌شود، ولی از آنجا که می‌توان فیلتر IVC را همزمان قرار داد یا در بعضی موارد لخته را استخراج کرد، می‌تواند گزینه خوبی باشد.

ستون اصلی درمان آمبولی ریوی داروهای ضد انعقاد خون (معروف به رقیق کننده خون) است. هدف از یک داروی ضد انعقاد خون حل شدن لخته فعلی نیست، بلکه هدف جلوگیری از تشکیل لخته‌های جدید است (و اجازه می‌دهد تا لخته‌های فعلی با مکانیسم‌های طبیعی بدن شما حل شود.)
•    یک داروی ضد انعقاد تزریقی اغلب برای پنج تا 10 روز اول درمان تجویز می‌شود و به دنبال آن داروهای ضد انعقادی خوراکی (به صورت قرص) به مدت سه تا شش ماه پس از آمبولی ریوی تجویز می‌شود. با این حال، در برخی موارد، داروی ضد انعقاد باید مادام العمر باشد.

 

اگر لخته (آمبولی ریوی) به اندازه کافی بزرگ باشد و علائم شدیدی ایجاد کند (مانند تنگی نفس شدید، درد قفسه سینه، یا حتی علائم شوک)، پزشک احتمالاً درمان با ترومبولیتیک را توصیه می‌کند. این زمانی است که داروی « از بین برنده لخته» برای حل فعال لخته تجویز می‌شود. سپس این امر با درمان ضد انعقادی پیگیری می‌شود.

 

در صورت داشتن دلایل مخالف برای منع مصرف داروهای رقیق کننده خون، ممکن است پزشک برای جلوگیری از تشکیل لخته‌ها در آینده، فیلتر لخته را به شما توصیه کند. این به طور معمول از طریق ورید ران (در کشاله ران) شما وارد می‌شود و تا ورید اجوف تحتانی شما (رگ خونی بزرگی که در قلب تغذیه می‌کند) هدایت می‌شود. دلایلی که در آن منع مصرف داروهای ضد انعقاد خون وجود دارد و باید فیلتر لخته استفاده شود،عبارتند از:
•    جراحی اخیر
•    سکته مغزی اخیر
•    خونریزی قابل توجه در ناحیه دیگری از بدن، مانند خونریزی اخیر GI

 

برای از بین بردن لخته خون از ورید یا سرخرگ ممکن است ترومبولیز به روش کاتتر انجام شود. در این روش، کاتتری به داخل رگ وارد می‌شود و از تصاویر برای یافتن لخته استفاده می‌شود. وقتی لخته پیدا شد، از دارو یا وسیله‌ای برای از بین بردن لخته استفاده می‌شود.
•    این روش حداقل تهاجمی است.
•    در حین انجام عمل آرام خواهید شد.
•    اگر از داروها برای از بین بردن لخته استفاده شود، ممکن است کاتتر تا ۷۲ ساعت در محل باقی بماند تا لخته تجزیه شود. هنگامی که لخته شکسته شد، کاتتر برداشته می‌شود و زخم بانداژ می‌شود.

 

اگر لخته به ویژه بزرگ و شدید باشد، ممکن است آمبولکتومی جراحی به عنوان «آخرین درمان» انجام شود. آنچه که در این جراحی انجام می‌شود، برداشتن لخته از ریه به روش جراحی برای رفع جریان خون در ریه‌ها و کاهش علائم و پریشانی بیمار است.

 

پس از تشخیص PE، پزشک شما می‌خواهد در وهله اول علت ایجاد آن را تعیین کند تا از تشکیل لخته‌های خون در آینده جلوگیری کند. علت ممکن است «یک بار مصرف» باشد، مانند ایجاد آمبولی ریه پس از جراحی که به دلیل بی‌حرکتی، شما را در معرض خطر قرار می‌دهد. یا اگر اخیراً در معرض عوامل خطرزا قرار نگرفته‌اید، پزشک ممکن است یک سری آزمایشات را برای ارزیابی اختلالات زمینه‌ای لخته شدن یا سایر شرایطی که ممکن است عامل تشکیل لخته خون شما باشد، انجام دهد.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد