چگونه ریفلاکس ادراری را در کودکان تشخیص دهیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - ریفلاکس وزیکورورترال (VUR) که معمولاً به عنوان ریفلاکس ادراری شناخته می‌شود، جریان غیرطبیعی ادرار به عقب از مثانه به سمت کلیه‌ها است. ریفلاکس ادراری معمولاً در نوزادان و کودکان تشخیص داده می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب کلیوی ناشی از عفونت ادراری که کلیه‌ها را درگیر می‌کند، شود. در مورد عفونت‌های ادراری و VUR بیاموزید تا بتوانید کودک خود را تحت درمان قرار دهید.

 

عفونت ادراری علامت شایع ریفلاکس ادراری است، بنابراین اگر کودک شما عفونت ادراری دارد، باید آزمایش وی را برای VUR بررسی کنید.
•    در نوزادان و کودکان نوپا با ریفلاکس ادراری، علائم عفونت ادراری شامل تب غیر قابل توضیح، اسهال، استفراغ، کمبود اشتها و تحریک پذیری است. همچنین ممکن است تکرر ادرار در مقادیر کم، وجود خون در ادرار یا ادرار کدر و با بوی شدید را مشاهده کنید.
•    اگر کودک شما کمتر از ۳ ماه دارد و دمای رکتوم ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد یا بالاتر دارد، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر کودک شما سه ماه یا بیشتر است و تب ۳۸.۹ درجه سانتیگراد یا بالاتر دارد، با پزشک خود تماس بگیرید.
•    کودکان بزرگتر ممکن است علائم مشابهی را تجربه کنند، اما می‌توانند چندین علائم دیگر نیز نشان دهند. این موارد عبارتند از: تمایل شدید و مداوم به دفع ادرار، احساس سوزش هنگام دفع ادرار و تردید در ادرار یا نگه داشتن ادرار برای جلوگیری از احساس سوزش.
•    به سایر شکایات کمتر مشخص کودکان بزرگتر گوش فرا دهید. این موارد می‌تواند شامل رفتن بیشتر به دستشویی و احساس درد و سوزش هنگام گفتن ادرار.

 

بچه‌های بزرگتر با ریفلاکس ادراری (و همچنین سایر UTI ها) ممکن است درد کلیه را تجربه کنند. درد کلیه به عنوان یک درد در دو طرف کمر، درست در زیر دنده‌های تحتانی احساس می‌شود.

 

ادرار ناکارآمد علامت ریفلاکس ادراری جدی‌تر است. این می‌تواند مثانه بیش فعال، تمایل به نگه داشتن ادرار یا عدم توانایی در آزاد سازی کامل جریان ادرار (به ویژه در پسران) باشد. کودک شما ممکن است از یبوست شدید (نگه داشتن مدفوع) نیز رنج ببرد.

 

این موارد ممکن است شامل دفع ادرار اغلب یا ناگهانی، مدت زمان طولانی بین مراجعه به توالت، خیس شدن لباس زیر در طول روز باشد. همچنین ممکن است کودک شما درد در آلت تناسلی خود و یبوست (در هفته کمتر از دو بار اجابت مزاج و در صورت بروز دردناک، بزرگ یا سخت باشد) داشته باشد. همچنین شب ادراری یا بی‌اختیاری مدفوع ( عدم توانایی در نگه داشتن مدفوع در روده بزرگ و راست روده) داشته باشد.

 

یک نوع VUR در اثر انسداد در مثانه ایجاد می‌شود. در بعضی موارد این نتیجه جراحی یا جراحت است. این عارضه در کودکان دارای نقایص مادرزادی نخاع مانند اسپینا بیفیدا نیز رایج است.

 

VUR می‌تواند یک بیماری ژنتیکی باشد، بنابراین اگر والدین در گذشته به آن مبتلا بودند، فرزندان آنها می‌توانند به آن مبتلا شوند. اگر مادر در گذشته VUR داشت، نیمی از فرزندان او نیز ممکن است VUR داشته باشند. به همین ترتیب، اگر یک کودک به آن مبتلا باشد، خواهران و برادران آنها، به ویژه خواهر و برادرهای کوچکتر ممکن است مبتلا شوند. این احتمال حدود ۳۲٪ برای خواهر و برادرهای کوچکتر است و تقریباً ۱۰۰٪ برای دوقلوهای یکسان است.

اگر به VUR مشکوک هستید یا فقط مدرکی برای UTI دارید،  برای گرفتن آزمایش تشخیصی و بهترین گزینه‌های درمانی به پزشک مراجعه کنید. هنگام مراجعه به پزشک، باید اطلاعاتی آماده داشته باشید که به او کمک کند شرایط را بهتر درک کند. نوشتن این اطلاعات قبل از مراجعه به پزشک روش خوبی است. اطلاعاتی که باید داشته باشید شامل موارد زیر است:
•    علائم و نشانه‌های کودک شما و مدت زمان آن چیست.
•    سابقه پزشکی کودک شما، از جمله مشکلات سلامتی اخیر و اطلاعات عمومی.
•    سابقه پزشکی خانوادگی شما، به خصوص اینکه آیا یکی از بستگان نزدیک کودک (والدین و خواهر و برادر) دارای VUR بوده‌اند.
•    هر دارویی که فرزند شما در حال حاضر از آن استفاده می‌کند، چه با نسخه و چه بدون نسخه و همچنین میزان مصرف وی.
•    سوالاتی که ممکن است از دکتر داشته باشید.
•    هنگامی که در قرار ملاقات هستید، از پرسیدن سوالاتی که برای شما پیش می‌آید ترس نداشته باشید. شما می‌خواهید برای کودک خود درمان مناسب را پیدا کنید، بنابراین برای یادگیری وضعیت فرزندتان و اینکه چه گزینه‌هایی دارید، همه تلاش خود را انجام دهید.

 

در سونوگرافی از صدا با فرکانس بسیار بالا (آلتراسوند) برای تولید تصاویر استفاده می‌شود که از قرار گرفتن در معرض اشعه جلوگیری می‌کند. سونوگرافی به تنهایی قادر به شناسایی وجود ریفلاکس ادرار نخواهد بود. اما، هر گونه آسیب به مثانه و کلیه‌ها ناشی از ریفلاکس شدیدتر یا هرگونه مشکلات آناتومیکی که ممکن است با ریفلاکس همراه باشد را نشان می‌دهد.
•    این روش بدون درد و ایمن است، اما اگر کودک شما همکاری نکند، انجام آن دشوار است.
•    در کودکان مبتلا به ریفلاکس ادراری، سونوگرافی ممکن است کلیه‌های متورم، آسیب‌دیده یا غیرمعمول کوچک را نشان دهد.
•    اگر پزشک می‌خواهد مثانه را مشاهده کند، مهم است که تا حد ممکن پر باشد. این مسئله در مورد نوزادان و کودکان بسیار کوچک ممکن است دشوار باشد. آخرین بار ادرار کردن فرزندتان را به تکنسین‌ها اطلاع دهید. اگر مدتی باشد، پزشک می‌تواند ابتدا قسمت مثانه مطالعه را قبل از ادرار کردن کودک انجام دهد. از کودکان بزرگتر معمولاً بعد از بخش اول مطالعه، ادرار خواسته می‌شود و پس از آن تصاویر اضافی می‌گیرند.

 

دو آزمایش رایج و قابل اطمینان برای ریفلاکس، استفاده از کاتتر است که در آن یک لوله انعطاف پذیر نازک در مثانه فرو می‌شود. کودک به پشت تخت معاینه می‌خوابد. پزشک به آرامی با یک صابون مخصوص اطراف دهانه مجرای ادرار را تمیز می‌کند تا باکتری‌ها به حداقل برسد. به دنبال این، یک لوله نازک به آرامی از مجرای ادرار به داخل مثانه منتقل می‌شود. وقتی لوله کاملاً در مثانه باشد، ادرار شروع به تخلیه می‌کند. لوله با نوار محکم شده و روش انتخاب شده انجام می‌شود.
•    از آنجا که این لوله به دهانه مجرای ادرار (جایی که ادرار از بدن خارج می‌شود) وارد می‌شود، ممکن است کودک شما مضطرب یا خجالت زده شود. در صورت حضور والدین در این روش، می‌تواند اطمینان خاطر ایجاد کند. یک متخصص کودک نیز ممکن است برای حواس پرتی و کمک به آرامش کودک شما حضور داشته باشد.
•    هنگام قرار دادن کاتتر مثانه، اگر کودک به اندازه کافی بزرگ باشد، موارد زیادی وجود دارد که می‌تواند انجام دهد تا بتواند لوله را به راحتی عبور دهد. دختران باید پاها را در حالت قورباغه یا پروانه قرار دهند و زانوها را خم کرده و پاها را لمس کنند. پسران باید دراز کشیده و پاهای خود را صاف بگذارند.

 

بعد از قرار دادن کاتتر مثانه، ممکن است پزشک با استفاده از VCUG آزمایش رفلاکس ادرار را آزمایش کند. پزشک، مثانه را با محلول پر می‌کند که به نظر می‌رسد شفاف است (مانند آب) اما با استفاده از اشعه ایکس قابل مشاهده است. پس از پر شدن مثانه، از کودک خواسته می‌شود که ادرار کند (در حالی که هنوز روی تخت معاینه دراز کشیده است) و لوله خارج می‌شود. در طی پر شدن و تخلیه مثانه، تصاویر اشعه ایکس متعدد گرفته می‌شود. از این تصاویر برای تعیین اینکه آیا مایعات در مثانه به سمت کلیه برمی‌گردد استفاده می‌شود.
•    وقتی هر عکس گرفته می‌شود، کودک شما باید چند لحظه بی‌حرکت بماند.

 

از طرف دیگر، پزشک شما ممکن است آزمایش رفلاکس ادرار را با استفاده از RNC انجام دهد. پزشک مثانه را با محلول پر می‌کند که حاوی مقدار بسیار کمی از یک ماده رادیواکتیو است. این روش به جای استفاده از دستگاه اشعه ایکس، از دوربینی استفاده می‌کند که مقدار کمی از تابش را تشخیص می‌دهد. در پایان آزمایش، مثانه تخلیه می‌شود، کاتتر برداشته می‌شود و تصویر نهایی گرفته می‌شود. محل اشعه به پزشک شما کمک می‌کند تا تشخیص دهد مایعات از مثانه به سمت کلیه‌ها برگشت می‌کند یا خیر.
•    دوربین بسیار بزرگ است و روی کودک معلق است، نزدیک شکم است، اما آن را لمس نمی‌کند. در حالی که دوربین تشعشع ساطع شده را تشخیص می‌دهد، کودک شما باید برای چند دقیقه ساکن بماند.

 

نظرات در مورد بهترین روش‌های درمان VUR متفاوت است. اینها به فرزند شما و میزان رنج او بستگی دارد. این موارد می‌تواند از دوزهای کم آنتی بیوتیک تا جراحی متغیر باشد و به عوامل مختلفی که مختص کودک شماست بستگی دارد. آموزش مثانه توسط یک متخصص پزشکی اغلب برای کودکان مبتلا به ریفلاکس ادرار مفید است.
•    بیشتر موارد خفیف به خودی خود برطرف می‌شوند، بنابراین پزشک ممکن است توصیه کند که هیچ کاری جز کنترل عفونت‌های ادراری انجام ندهید. پزشک شما ممکن است آزمایش‌های پیگیری را انجام دهد تا مطمئن شود به موقع از بین می‌رود یا مشکلی ایجاد نمی‌کند.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد