چگونه علائم آنسفالیت ژاپنی را تشخیص دهیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - آنسفالیت ژاپنی نوعی عفونت ویروسی مغزی، و التهاب است که از طریق گزش پشه، به ویژه در مناطق روستایی در برخی نقاط آسیا گسترش می‌یابد. پشه‌ها حیوانات و پرندگان آلوده را نیش می‌زنند، سپس پشه‌ها بیماری را هنگام نیش زدن به افراد منتقل می‌کنند. عفونت ویروسی نمی‌تواند مستقیماً از فردی به فرد دیگر منتقل شود. بیشتر افراد آلوده فقط علائم خفیفی دارند که شبیه به علائم آنفولانزا است، اگرچه تعداد کمی از موارد نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارند، اما تشخیص علائم آنسفالیت ژاپنی ممکن است مشکل باشد و در صورت تغییر ناگهانی و وخیم‌تر شرایط افراد آلوده (معمولاً بچه‌ها) باید مراقب باشید.

 

اکثر افرادی که به آنسفالیت ژاپنی مبتلا هستند یا علائمی ندارند و یا علائم خفیف و کوتاه مدت مانند علائم آنفولانزا ایجاد می‌کنند. علائمی همچون تب خفیف تا متوسط ، خستگی، سردرد و گاهی استفراغ. به همین ترتیب، شناسایی بیشتر موارد انسفالیت ژاپنی بسیار دشوار است، زیرا یا علائمی ایجاد نمی‌کند و یا شبیه به بیشتر عفونت‌های خفیف دیگر است.
•    تخمین زده شده است که کمتر از ۱٪ از افراد آلوده به ویروس آنسفالیت ژاپنی (JEV) علائم قابل توجهی پیدا می‌کنند.
•    در افرادی که علائم ایجاد می‌کنند، دوره کمون (مدت زمان ابتلا به عفونت اولیه تا علائم بیماری) معمولاً بین پنج تا ۱۵ روز است.

 

اگرچه بیشتر عفونت‌های JEV علائم خفیف یا بدون علائم ایجاد می‌کنند، اما از هر ۲۵۰ مورد ۱ مورد منجر به بیماری شدید می‌شود که اغلب با تب شدید شروع می‌شود.  تب شدید یک مکانیسم دفاعی توسط بدن شما برای کاهش یا متوقف کردن تولید ویروسهای مهاجم (یا باکتریها) است، اما هنگامی که در بزرگسالان بیش از ۳۹.۴ درجه سانتیگراد یا ۳۸.۳ درجه سانتیگراد شوند در کودکان، خطر آسیب مغزی وجود دارد. تب بالا و افزایش التهاب در مغز ناشی از JEV علائم جدی و تهدید کننده دیگری را ایجاد می‌کند.
•    هنگامی که علائم قابل توجهی با انسفالیت ژاپنی ایجاد می‌شود، معمولاً در کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، احتمال مرگ حدود ۳۰٪ است.
•    موارد خفیف انسفالیت ژاپنی می‌تواند درجه حرارت را تا دو درجه افزایش دهد، اما موارد شدید آن را پنج درجه یا بیشتر افزایش می‌دهد.

 

مانند سایر انواع عفونت‌ها که بر روی مغز و یا نخاع تأثیر می‌گذارند (مانند مننژیت)، گردن سفت می‌تواند با انسفالیت ژاپنی ایجاد شود که در آن گردن ناگهان احساس سفتی می‌کند و حرکت از همه جهات دشوار است، اما ایجاد آن معمولا تیر می‌کشد، با خم شدن گردن (تلاش برای لمس چانه به قفسه سینه) شلیک یا درد الکتریکی مانند احساس می‌شود.
•    هنگامی که نخاع ملتهب می‌شود، عضلات نزدیک به ستون فقرات که برای محافظت از ستون فقزات است، بسیار سفت می‌شوند. به همین ترتیب، لمس عضلات گردن سخت خواهد بود و احساس می‌کنید که در حال اسپاسم هستند.
•    سفتی گردن که در اثر انسفالیت ژاپنی، مننژیت یا سایر عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود، با استفاده از دارو، ماساژ یا کایروپراکتیک برطرف نمی‌شود.

 

اثر دیگری که در اثر التهاب مغزی و تب شدید ایجاد می‌شود، تغییرات ذهنی است، از جمله گمراهی، گیجی، مشکل در تمرکز و حتی عدم توانایی در صحبت کردن. تغییرات رفتاری غالباً با هم مرتبط هستند و شامل تحریک پذیری ویا کنترل بد خوی، و همچنین تمایل به تنها بودن و پرهیز از تماس اجتماعی است.
•    علائم جدی تر آنسفالیت ژاپنی، پس از شروع، معمولاً فقط چند روز طول می‌کشد تا قابل توجه و جدی شوند.
•    تغییرات ذهنی و رفتاری مرتبط با عفونت شدید JEV می‌تواند سکته مغزی یا بیماری آلزایمر را تقلید کند. فرد از فردی سالم و با عملکرد بد به زوال روحی و جسمی تبدیل خواهد شد.
•    درک علائم و نشانه‌ها و درمان سریع آن برای بهبود شانس زنده ماندن ضروری است.

 

هنگامی که انسفالیت ژاپنی با افزایش تورم و دمای بالا بدتر می‌شود، سلول‌های عصبی مغز آسیب می‌بینند و از بین می‌روند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، علائم عصبی آشکار می‌شود، مانند لرزش غیرقابل کنترل اعضای بدن (لرزش)، ضعف عضلانی یا فلج، مشکل در راه رفتن و درک چیزها و کاهش هماهنگی (ظاهری ناشیانه).
•    ضعف و فلج عضله معمولاً از اندام‌ها (دست‌ها و پاها) شروع می‌شود و به تدریج در اطراف بدن گسترش می‌یابد، اما صورت نیز می‌تواند در ابتدا تحت تأثیر قرار گیرد.
•    از بین کسانی که از یک حمله شدید آنسفالیت ژاپنی جان سالم به در می‌برند (که حدود ۷۰٪ موارد است)، حدود ۱/۴ از آنها دچار مشکلات عصبی و عصبی و رفتاری دائمی هستند.

 

پیشرفت یک دوره شدید آنسفالیت ژاپنی به طور ناگهانی با تشنج به پایان می‌رسد، که در اثر تورم مغز، تب شدید و اختلال الکتریکی تخلیه در سلول‌های عصبی مغز ایجاد می‌شود. تشنج‌ها شامل فروپاشی، لرزش، اسپاسم عضلات، فشردن فک و گاهی استفراغ یا کف دهان است.
•    تشنج‌های ناشی از انسفالیت می‌تواند از صرع تقلید کند اما به دلیل آسیب مغزی می‌تواند تهدید کننده زندگی بیشتری باشد.
•    کودکان مبتلا به انسفالیت بیشتر از بزرگسالان دچار تشنج می‌شوند زیرا مغز کوچکتر آنها بیشتر در معرض فشار و افزایش دما قرار دارد.
•    به محض شروع تشنج، بیهوش شدن و افتادن به کما غیر معمول نیست.

براساس سازمان بهداشت جهانی (WHO)، ایمن ترین و موثرترین روش پیشگیری از انسفالیت ژاپنی، واکسیناسیون علیه آن است. چهار نوع اصلی واکسن‌هایی که در حال حاضر برای جلوگیری از عفونت JEV استفاده می‌شوند، یک واکسن غیر فعال مشتق شده از مغز موش، یک واکسن غیر فعال شده مشتق شده از سلول Vero، یک واکسن ضعیف شده زنده و یک واکسن نوترکیب زنده است. حداقل شش تا هشت هفته قبل از سفر به مناطق پرخطر واکسن بزنید تا به بدن زمان کافی برای ساخت آنتی بادی‌های محافظ بدهید.
•    واکسن پرکاربرد در برابر عفونت JEV واکسن زنده ضعیف شده SA14-14-2 ساخت کشور چین است.
•    مناطق خطرناک آسیا برای انسفالیت ژاپنی مناطق روستایی ژاپن، چین یا آسیای جنوب شرقی است. قبل از رفتن به این مکان‌ها واکسینه شوید تا خطر شما کاهش یابد.
•    واکسیناسیون آنسفالیت ژاپنی در طی چند هفته یا چند ماه ممکن است به چندین دوز نیاز داشته باشد.
•    بخاطر داشته باشید که انسفالیت در اثر واکسیناسیون (هر نوع واکسن) به علت واکنش آلرژیک به مواد تشکیل دهنده، می‌تواند ایجاد یا بدتر شود.

 

شکل دیگر محافظت در برابر عفونت JEV، کنترل پشه‌ها و جلوگیری از گازگرفتگی است، زیرا حشرات عامل اصلی بیماری هستند. به همین ترتیب، از منابعراکد آب که پشه‌ها در آنجا می‌توانند تولید شوند، خودداری کرده و همیشه از ماده ضد دافع حشرات استفاده کنید. بعلاوه، در رختخواب‌هایی با پشه‌بند محافظ (یا سایر پوششها) بخوابید و از رفتن به بیرون از غروب تا طلوع آفتاب که پشه‌های بیشتری فعال و منتقل هستند، خودداری کنید.
•    بیشتر مواد دفع کننده حشرات تا شش ساعت دوام می‌آورند و برخی از آنها در برابر آب مقاوم هستند.
•   برخی محصولات نباید در نوزادان زیر دو ماه استفاده شود.
•    انواع طبیعی دافع حشرات شامل روغن لیمو و روغن اوکالیپتوس است.
•    جلوگیری از گاز گرفتن پشه‌ها هنگام مسافرت به خارج از کشور همچنین خطر ابتلا به سایر بیماری‌های جدی مانند مالاریا و ویروس نیل غربی را کاهش می‌دهد.

 

علاوه بر استفاده از ضد حشرات و توری‌های پشه‌‌بند، به ویژه در حومه روستا، باید لباس محافظ مناسب نیز بپوشید. به همین ترتیب، پیراهن‌های آستین بلند و دستکش نخی نازک برای پوشاندن کل بازوها و دستان خود بپوشید. برای پاهای خود، هنگام بیرون بودن، به ویژه هنگام راه رفتن در مناطق باتلاقی یا علفزار، شلوار بلند با جوراب و کفش بپوشید.
•    آسیا در بیشتر سال بسیار گرم و مرطوب است، بنابراین شلوارها و پیراهن‌های آستین بلند نخی را انتخاب کنید تا بیش از حد گرم نشوید.
•    با این حال، به خاطر داشته باشید که پشه‌ها می‌توانند از طریق لباس‌های نازک نیز گاز بگیرند، بنابراین لباس‌های خود را با مواد ضد حشره اسپری کنید تا در سمت امن قرار گیرند. مواد ضد دافع حشرات حاوی پرمترین را روی پوست خود قرار ندهید.

 

اگر در کشورهای پرخطر هستید، از انجام فعالیت‌هایی که به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به عفونت توسط پشه‌ها را افزایش می‌دهد، مانند اردو زدن در فضای باز، پیاده‌روی و گشت و گذار با موتور سیکلت یا دوچرخه خودداری کنید. در مناطق روستایی، سفرهای گشت و گذاری را در وسایل نقلیه بسته (اتوبوس‌های مسافرتی) انتخاب کنید و همانطور که در بالا ذکر شد لباس محافظ بپوشید.
•    اگر باید در خارج از مناطق روستایی بخوابید، پوشاندن چادر یا محل سکونت خود در تورهای پشه‌ای که آغشته به یک حشره کش قوی است ضروری است.
•    در حومه شهر فقط در اتاق‌های هتل با گاز و یا صفحه نمایش نزدیک به پنجره‌ها و درها بخوابید.

 

شکل دیگری از پیشگیری، هرچند شدید، عدم سفر به برخی کشورهای آسیایی است که خطر وجود بیماری در آنجا زیاد است. این یک توصیه آسان است که باید برای یک مسافرت غیرضروری و فقط برای تفریح عملی است، اما برای بسیاری از افرادی که به دلایل شغلی یا خانوادگی باید به این مناطق سفر کنند عملی نیست. در حقیقت، خطر ابتلا بسیار بسیار کم است. تخمین زده می‌شود که کمتر از یک در هر میلیون مسافر که به این مناطق سفر می‌کنند سالانه به آنسفالیت ژاپنی مبتلا می‌شوند.
•    توصیه عملی‌تر این است که اگر به این کشورها سفر می‌کنید، از سفر به مناطق روستایی آن، خصوصاً مناطقی که خوک و گاو زیادی دارند خودداری کنید.
•    افرادی که بیشتر در معرض خطر عفونت JEV هستند کسانی هستند که در مناطق روستایی که بیماری به طور گسترده‌ای وجود دارد، زندگی می‌کنند و کار می‌کنند، به ویژه کودکان زیر ۱۵ سال.
•    اگر چاره‌ای دارید، از سفر به این کشورها در فصول بارانی که جمعیت پشه‌ها بیشتر و بیشتر تهدید کننده است، خودداری کنید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد