چطور از زردی در نوزادان جلوگیری کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - زردی یا هایپر بیلی روبینمی، یک بیماری پزشکی رایج است که در نوزادان تازه متولد شده در دو تا چهار روز اول زندگی ایجاد می‌شود. زردی ناشی از وجود مقادیر زیاد بیلی روبین، ماده زائد حاصل از تجزیه سلول‌های خونی است که در خون و صفرا یافت می‌شود. کبد کاملاً بالغ می‌تواند بیلی روبین را فیلتر کرده و از بین ببرد، اما کبد نابالغ نوزادان می‌تواند باعث ایجاد زردی شود. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که سطح بیلی روبین نوزادان باید به طور عادی طی ۷۲ ساعت پس از تولد بررسی شود، به ویژه برای نوزادانی که رنگ پوست آنها تیره است و ممکن است وجود زردی در آنها کمتر مشخص باشد. اگرچه راهی مطمئن برای جلوگیری کامل از زردی وجود ندارد، اما دانستن عوامل خطرساز به شما کمک می‌کند تا مشخص کنید چه کاری می‌توانید برای جلوگیری از زردی نوزاد تازه متولد شده کنید.

 

برخی از ناسازگاری‌های خون باعث تجزیه سلول‌های خونی بیشتر و تولید بیلی روبین بیشتر می‌شود. مادرانی که دارای Rh خون منفی یا گروه خونی O مثبت هستند، باید آزمایش خون اضافی برای نوزادان خود انجام دهند، زیرا ناسازگاری Rh و ناسازگاری ABO از جمله بالاترین عوامل خطر محسوب می‌شوند.
•    کمبود آنزیم ژنتیکی، مانند کمبود گلوکز-۶-فسفات دهیدروژناز، همچنین می‌تواند منجر به خطر بیشتری برای زردی شود، زیرا آنها می‌توانند سلول‌های خونی خاص را از بین ببرند و بیلی روبین بیشتری در جریان خون ایجاد کنند.
•    علاوه بر آزمایش خون قبل از تولد، پزشکان اکنون قبل از ترخیص کودک از بیمارستان، به طور معمول کودک را از نظر زردی آزمایش می‌کنند.

 

نوزادانی که قبل از ۳۸ هفته به دنیا می‌آیند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زردی قرار دارند. کبد نوزاد نارس در مقایسه با نوزاد کامل‌تر رشد کمتری دارد و حتی از بین بردن بیلی روبین برای کبد نوزاد دشوارتر است.
•    برخی از عوامل خطر زودرس، مانند سن یا زایمان‌های متعدد، قابل کنترل نیستند، اما بسیاری از خطرات زیست محیطی را می‌توان گنترل کرد.
•    مراقبت‌های دوران بارداری خود را به روز نگه دارید. مراقبت‌های زودرس و مداوم قبل از زایمان اطمینان حاصل می‌کند که شما و کودک در طول بارداری تا حد ممکن سالم هستید، که می‌تواند هر مشکلی را که منجر به زایمان زودرس می‌شود مشخص کند.
•    از آلودگی‌های شیمیایی خودداری کنید. تنباکو، سیگار، الکل، داروهای خیابانی و برخی داروها می‌توانند احتمال زایمان زودرس را افزایش دهند. اگر برای ترک به کمک نیاز دارید، با پزشک خود صحبت کنید. آلاینده‌های محیطی نیز می‌توانند خطر ایجاد کنند.
•    تا آنجا که ممکن است آرام باشید. استرس یک عامل اصلی در زایمان‌های زودرس است. فقدان حمایت اجتماعی، کارهایی که از نظر جسمی یا روحی طاقت فرسا هستند و خشونت خانگی، چه جسمی و چه عاطفی، همه می‌توانند در استرس نقش داشته و منجر به زایمان زودرس شوند.
•    خطر ابتلا به عفونت‌های خاص را کنترل یا کاهش دهید. عفونت‌هایی مانند تبخال، سیفلیس، CMV و توکسوپلاسموز می‌تواند منجر به زایمان زودرس و همچنین زردی شود.

 

با این حال، معمولاً به راحتی درمان می‌شود و کوتاه مدت است. به طور طبیعی شیر مادر تا چند روز پس از زایمان نوزاد بسیار کم است. در چند روز اول زندگی، نوزادان از ماده‌‌ای پیش شیر به نام آغوز تغذیه می‌شوند که مقدار آن بسیار کم است، اما از نظر مواد مغذی متراکم است.
•    از آنجا که آنها در روزهای اول تولد به اندازه نوزادانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند، شیر نمی‌نوشند، دستگاه گوارش آنها به سرعت تخلیه نمی‌شود و همین امر باعث تجمع بیلی روبین در سیستم می‌شود. این مسئله به طور کلی جای نگرانی نیست و با این حال، هنوز هم متخصصان شیردهی را توصیه می‌کنند.
•    از آنجا که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند معمولاً یک مورد زردی خفیف دارند، بنابراین اگر کودک در معرض خطر بیشتری برای زردی قرار دارد، توصیه می‌شود در کنار نوشیدن شیر مادر، چند وعده به نوزاد شیر خشک داده شود.

شیردهی بلافاصله پس از تولد می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به زردی کمک کند و همچنین اگر کودک آن را دارد، شروع به درمان آن می‌کند.
•    مادرانی که در چند ساعت اول پس از تولد شیردهی را شروع می‌کنند، بیشتر از کسانی که صبر می‌کنند موفق می‌شوند. شروع به افزایش وزن نوزاد می‌تواند به رشد کودک کمک کند و کبد کار خود را راحت‌تر انجام دهد.
•    علاوه بر این، آغوز مادر، دستگاه هضم کودک را برای از بین بردن ضایعات، که به دفع بیلی روبین اضافی از روده کمک می‌کند، تحریک می‌کند. به عبارت دیگر، هرچه کودک شما زودتر شروع به نوشیدن شیر کند، زردی زودتر از بین می‌رود.
•    اگر تصمیم دارید به کودک خود شیر دهید، با یک متخصص شیردهی همکاری کنید تا روش شیردهی را بهبود بخشد. این متخصصان می‌توانند به مادران یاد دهند که به که چگونه به طور صحیح به نوزادانشان شیر دهند تا نوزادان بتوانند شیر کافی دریافت کنند.

شیردهی مداوم به نوزاد باعث افزایش وزن و رشد کودک از جمله رشد کبد نوزاد می‌شود. این امر هم برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند و هم از شیر خشک تغذیه می‌شود،صادق است. در حالت ایده آل، نوزادان تازه متولد شده باید در طی چند روز اول حداقل هشت تا ۱۲ بار در روز غذا بخورند، به خصوص اگر در معرض خطر زردی قرار داشته باشند.
•    اگر به نوزاد شیر مادر می‌دهید، تغذیه مکرر در چند روز اول زندگی (حداقل هشت تا ۱۲ بار در روز) شیر شما را ترغیب می‌کند بیشتر شود و یک منبع قوی ایجاد کند.

 

نور ماوراء بنفش با بیلی روبین واکنش نشان می‌دهد و آن را به شکلی تغییر می‌دهد که برای دفع آن نیازی به عبور از کبد نیست و در نتیجه بیلی روبین اضافی را از بدن دفع کرده و خطر زردی را کاهش می‌دهد.
•    یک کودک برهنه یا پوشک شده را بیش از یک یا دو بار در روز در معرض نور خورشید قرار دهید. زیرا قرار گرفتن در معرض آفتاب طولانی مدت باعث می‌شود که کودک به راحتی بسوزد و عوارض بعدی ایجاد کند.
•    روش دیگر، سعی کنید تخت کودک را نزدیک پنجره آفتابی با پرده قرار دهید. بدین ترتیب کودک شما نور خورشید را بدون سوزش دریافت کند.
•    در صورت بالا بودن زردی نوزاد، لامپ‌های مخصوصی وجود دارد که کودک را زیر آن می‌خوابانند. مدت زمانی که نوزاد باید زیر لامپ باشد را پزشک بسته به شدت زردی نوزاد تعیین می‌کند.

زردی به طور معمول در روز دوم یا سوم تولد نوزاد ایجاد می‌شود و به طور کلی از یک الگوی قابل پیش‌بینی پیروی می‌کند. در بدن‌های سالم، بیلی روبین یک محصول جانبی طبیعی است که با تجزیه سلول‌های قرمز خون در جریان خون ایجاد می‌شود. بیلی روبین به کبد می‌رود و در آنجا از طریق مجاری صفراوی و در نهایت از طریق مدفوع دفع می‌شود. در موارد نوزادان مبتلا به زردی، کبد هنوز به طور کارآمد شروع به کار نکرده است، بنابراین بیلی روبین به جای سفر به مجرای صفرا، در کبد و خون جمع می‌شود.
•    نوزادان تازه متولد شده در بیمارستان‌ها به طور معمول از نظر زردی مورد آزمایش قرار می‌گیرند. این بسیار رایج است و حدود ۶۰٪ از نوزادان به زردی مبتلا می‌شوند. به طور معمول، از پاشنه پای نوزاد مقدار کمی خون گرفته می شود و از نظر سطح بیلی روبین آزمایش می‌شود.
•    نوزادی با سطح بیلی روبین زیر ۵ میلی گرم در دسی لیترطبیعی تلقی می‌شود، در حالی که هر چیزی بیش از ۵ میلی گرم در دسی لیتر سطح بالا در نظر گرفته می‌شود.
•    بیشتر نوزادانی که میزان زردی آنها کم و متوسط است نیازی به درمان ندارند و زردی پس از یک یا دو هفته برطرف می‌شود.
•    بعضی اوقات، اگر سطح خیلی بالا باشد، خیلی سریع بالا برود یا بعد از دو هفته پایین نیاید، پزشکان ممکن است نور درمانی (یک اشعه ماورا بنفش درمانی که بی خطر است و بیشتر نوزادان از آن لذت می‌برند) تجویز می‌کنند.
•    در موارد نادر، ممکن است کودک شما برای کاهش زردی شدید به انتقال خون نیاز داشته باشد.

 

اکثر نوزادان متولد شده در بیمارستان یک یا چند بار از نظر سطح بیلی روبین مورد آزمایش قرار می‌گیرند، اما برخی علائم می‌توانند زردی را نشان دهند:
•    یک رنگ زرد برای پوست و سفیدی چشم. این رایج‌ترین ویژگی زردی است.
•    خواب آلودگی و مشکل در تغذیه. گاهی اوقات سطح بیلی روبین باعث خواب آلودگی نوزاد می‌شود، این امر می‌تواند شیردهی یا شیردهی کودک را با مشکل روبرو کند. لباس کودک را در بیاورید تا او را برای خوردن شیر بیدار کنید.

 

زردی بسیار شایع است و اغلب به خودی خود برطرف می‌شود. اما در برخی موارد نادر می‌تواند عوارضی ایجاد کرده و نیاز به درمان داشته باشد.
•    اگرچه زردی در میان نوزادان متداول است، اما مقادیر زیاد بیلی روبین درمان نشده (که از نظر پزشکی « هایپر بیلی روبینمی شدید» شناخته می‌شود) در خون می‌تواند باعث عبور بیلی روبین به مغز شود و منجر به عوارض جدی شود.
•    اگرچه نادر است، اما این عوارض می‌تواند منجر به آسیب دائمی مغز (فلج مغزی، مشکلات یادگیری یا ناتوانی در رشد)، رشد نامناسب مینای دندان یا کاهش شنوایی شود.
•    علائمی که باید مراقب آنها باشد شامل بی‌حالی، رنگ زرد روشن و پاهای زرد (به ویژه کف پا) است. همچنین تون عضلانی ضعیف، گریه غیرمعمول، پرتحرک، تب یا تحریک پذیری ممکن است رخ دهد.
•    اگر میزان بیلی روبین کودک شما پس از گذشت دو روز از تولد ادامه یابد، ممکن است پزشک شما مکمل شیر مادر را با شیرخشک توصیه کند. در بیشتر موارد، مصرف مکمل ضروری نیست مگر اینکه سطح بیلی روبین کودک ۲۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد یا اگر کودک دارای سایر عوامل خطر زردی مانند نارس یا اختلالات خونی باشد یا وزن زیادی از دست بدهد. مصرف مکمل با شیر خشک می‌تواند ایجاد رابطه موفق شیردهی را دشوارتر کند. قبل از مصرف مکمل، در مورد جوانب مثبت و منفی با پزشک خود صحبت کنید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد