چگونه از ابتلا به سنگ کلیه پیشگیری کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - سنگ کلیه، رسوبات جامدی است که از کلیه منشأ می‌گیرد. در ابتدا، این رسوبات میکروسکوپی هستند. با این حال، آنها می‌توانند به سنگ‌های بزرگتر تبدیل شوند. پیشگیری از سنگ کلیه بسیار مهم است، زیرا این سنگ‌های ریز می‌توانند دردناک شوند، زیرا از کلیه‌ها به سمت مثانه می‌روند. در برخی موارد، سنگ کلیه در حالِب یا میزنای جمع شده و جریان ادرار را مسدود می‌کند. خوشبختانه، داشتن یک رژیم غذایی درست می‌تواند از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری کند، به ویژه اگر شما در گروه‌های پرخطر قرار بگیرید.

 

اگر اعضای خانواده سنگ کلیه را تجربه کرده باشند، شما بیشتر در معرض ابتلا به سنگ هستید.

مراقب وزن خود باشید
تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که دارای شاخص توده بدنی بالا و اندازه دور کمر بزرگتر هستند در معرض خطر بیشتری برای ایجاد سنگ کلیه هستند.
•    به نظر می‌رسد وزن بدن، بیشتر از رژیم غذایی یا مصرف مایعات، عامل خطر برای سنگ کلیه است. رژیم غذایی سالمی داشته باشید و ورزش زیادی انجام دهید تا وزن و خطر شما کاهش یابد.

 

مردان بین ۳۰ تا ۵۰ سال و زنان یائسه بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند.

 

برخی از روش‌های جراحی و شرایط پزشکی خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. اینها عبارتند از:
•    بای پس معده یا سایر جراحی‌های روده
•    عفونت‌های دستگاه ادراری
•    بیماری التهابی روده و بیماری کرون
•    اسهال مزمن
•    اسیدوز لوله‌ای کلیوی
•    هیپرپاراتیروئیدیسم
•    مقاومت به انسولین

 

چهار نوع مختلف سنگ کلیه وجود دارد. اولین قدم برای جلوگیری از سنگ کلیه این است که بدانید چه چیزی باعث ایجاد آن می‌شود. سنگ‌های مختلف کلیه به دلیل عوامل مختلف شیوه زندگی و تصمیمات رژیم غذایی ایجاد می‌شوند.
•    سنگ‌های کلسیم؛ سنگ‌های کلسیم به دو صورت وجود دارند: سنگ‌های اگزالات کلسیم و سنگ‌های کلسیم فسفات. سنگ‌های اگزالات کلسیم شایع‌ترین شکل سنگ کلیه هستند. سنگ‌های کلسیم اغلب به دلیل مصرف زیاد سدیم ایجاد می‌شوند.
•    سنگ‌های اسید اوریک؛ سنگ‌های اسید اوریک زمانی ایجاد می‌شود که ادرار بسیار اسیدی است و اغلب به این دلیل است که بیمار رژیم غذایی سرشار از پروتئین حیوانی (گوشت، ماهی، صدف) دارد.
•    سنگ‌های استروویت؛ اینها معمولاً در اثر عفونت کلیه ایجاد می‌شوند. ماندن بدون عفونت معمولاً می‌تواند سنگ‌های استروویت را متوقف کند.
•    سنگ‌های سیستین؛ اینها زمانی ایجاد می‌شوند که سیستین به کلیه‌ها نفوذ می‌کند و در نتیجه سنگ ایجاد می‌شود. سنگ‌های سیستین در اثر یک اختلال ژنتیکی ایجاد می‌شوند.

شاید شما قانون «هشت لیوان در روز» را شنیده باشید، اما تحقیقات نشان می‌دهد که شما واقعاً به بیشتر از این نیاز دارید. به مردان توصیه می‌شود که روزانه حدود ۱۳ فنجان (سه لیتر) مایعات بنوشند. زنان باید حدود نه فنجان (۲.۲ لیتر) مایعات در روز بنوشند.
•    اگر بیمار هستید یا زیاد ورزش می‌کنید، باید بیشتر بنوشید.
•    آب بهترین انتخاب است. نوشیدن نصف فنجان آب لیمو تازه فشرده روزانه میزان سیترات را در ادرار افزایش می‌دهد، که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه در کلسیم کمک کند. کارشناسان دیگر آب پرتقال را توصیه نمی‌کنند، زیرا سطح اگزالات را افزایش می‌دهد.
•    در مصرف آب گریپ فروت، آب سیب و آب کِرَن بری احتیاط کنید. چندین مطالعه آب گریپ فروت را با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط کرده است، اگرچه همه مطالعات موافق نیستند. سیب و آب کِرَن بری هر دو حاوی اگزالات هستند که با ایجاد سنگ کلیه مرتبط هستند. آب کِرَن بری ممکن است خطر ابتلا به سنگ اگزالات کلسیم و سنگ‌های اسید اوریک را افزایش دهد. با این حال، ممکن است به جلوگیری از انواع سنگ‌های کمتر رایج مانند سنگ‌های استروویت و بروشیت کمک کند و برای عملکرد کلی کلیه مفید است. با پزشک خود در مورد اینکه آیا مصرف این آب میوه‌ها برای شما ایده خوبی است، صحبت کنید.

 

مصرف زیاد نمک می‌تواند با افزایش کلسیم ادرار، باعث ایجاد سنگ کلیه شود. برچسب‌های روی مواد غذایی را با دقت بخوانید و از غذاهای فرآوری شده که دارای سدیم بالایی هستند اجتناب کنید. از دستورالعمل‌های سدیم زیر استفاده کنید:
•    اگر یک جوان سالم هستید، بیش از ۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز مصرف نکنید. به گفته وزارت کشاورزی ایالات متحده، بیشتر آمریکایی‌ها بسیار بیشتر از مقدار مجاز توصیه شده یعنی ۳۴۰۰ میلی‌گرم سدیم می‌خورند.
•    اگر میانسال هستید یا شرایط خاصی دارید، مانند فشار خون بالا یا دیابت، سدیم خود را به ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
•    بر روی برچسب‌های غذاهای کنسروی، عبارت‌های «سدیم کمتر» یا «بدون نمک اضافه شده» را جستجو کنید. سبزیجات و سوپ‌های کنسرو شده اغلب دارای مقدار زیادی نمک هستند. گوشت پخته شده، هات داگ و غذاهای آماده منجمد اغلب دارای سطوح بسیار بالایی از سدیم هستند، بنابراین قبل از خرید برچسب‌ها را بررسی کنید.

رژیم غذایی سرشار از پروتئین حیوانی، به ویژه گوشت قرمز، خطر ابتلا به سنگ کلیه، به ویژه سنگ‌های اسید اوریک را افزایش می‌دهد. محدود کردن مصرف پروتئین حیوانی به ۱۷۰ گرم یا کمتر در روز به کاهش خطر ایجاد انواع سنگ کلیه کمک می‌کند.
•    گوشت قرمز، انواع گوشت‌ها و صدف دارای ماده‌ای به نام پورین هستند که تولید اسید اوریک را در بدن افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود. تخم مرغ و ماهی نیز حاوی پورین هستند، هرچند در سطح پایین‌تری قرار دارند.
•    برخی از پروتئین‌های حیوانی خود را با سایر منابع غنی از پروتئین مانند آجیل و حبوبات جایگزین کنید.

 

اسید سیتریک از میوه‌ها با پوشاندن سنگ‌های کلیه موجود، به عنوان یک عامل محافظ عمل می‌کند و افزایش اندازه آنها را دشوار می‌کند. پزشک ممکن است داروهایی مانند سیترات کلسیم یا سیترات پتاسیم را تجویز کند. اینها منابع غذایی نیستند و متفاوت عمل می‌کنند.
•    لیموترش و لیمو بهترین منبع اسید سیتریک هستند. نوشیدن لیموناد یا لیمو (به ویژه انواع کم قند) و فشار دادن لیمو یا ریختن آب لیمو روی غذاها راه‌های عالی برای افزایش مصرف اسید سیتریک است.
•    افزایش مصرف میوه و سبزیجات به افزایش مصرف اسید سیتریک کمک می‌کند.
•    برخی از نوشابه‌های گازدار، حاوی مقادیر زیادی اسید سیتریک هستند. در حالی که باید از نوشیدنی‌های دارای قند زیاد اجتناب کنید، گاه به گاه نوشابه شفاف می‌تواند راه خوبی برای افزایش مصرف اسید سیتریک باشد.

 

اگر سابقه سنگ‌های کلیه ساخته شده از اگزالات کلسیم، یعنی رایج‌ترین نوع سنگ کلیه را دارید، اجتناب از غذاهای حاوی اگزالات زیاد می‌تواند از سنگ کلیه در آینده جلوگیری کند. اگر از غذاهای حاوی اگزالات استفاده می‌کنید، آنها را همزمان با غذاهای حاوی کلسیم بخورید. کلسیم و اگزالات به یکدیگر متصل می‌شوند و باعث می‌شود که آنها برای کلیه شما مشکل ایجاد نکنند.
•    اگزالات را به ۴۰ تا ۵۰ میلی‌گرم در روز محدود کنید.
•    غذاهای سرشار از اگزالات (۱۰ میلی گرم+ در هر وعده) شامل آجیل، بیشتر انواع توت‌ها، گندم، انجیر، انگور، نارنگی، لوبیا، چغندر، هویج، کرفس، بادمجان، کلم پیچ، تره فرنگی، زیتون، بامیه، فلفل، سیب زمینی، اسفناج، سیب زمینی شیرین و کدو سبز است.
•    نوشیدنی‌های حاوی مقادیر بالای اگزالات (بیش از ۱۰ میلی‌گرم در هر وعده) شامل آبجو سیاه، چای سیاه، نوشیدنی‌های حاوی شکلات، نوشیدنی‌های سویا و قهوه فوری هستند.
•    بیش از حد از ویتامین C استفاده نکنید. بدن شما ممکن است دوزهای بالا - مانند مکمل‌ها - را به اگزالات تبدیل کند.

 

کلسیم دریافتی از غذاها بر خطر ابتلا به سنگ کلیه تأثیر نمی‌گذارد. در حقیقت، رژیم‌های غذایی که مقدار خیلی کمی کلسیم دارند ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه در برخی افراد شود. با این حال، مکمل‌های کلسیم ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند، بنابراین آنها را مصرف نکنید مگر اینکه پزشک آنها را توصیه کرده باشد.
•    کودکان بین چهار تا هشت سال باید روزانه ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند. کودکان ۹ تا ۱۸ ساله باید روزانه ۱۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند. بزرگسالان ۱۹ سال و بالاتر باید روزانه حداقل ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم دریافت کنند. زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال باید میزان مصرف خود را به ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز افزایش دهند.

 

مطالعات نشان می‌دهد که غذاهای غنی از فیبر ممکن است به جلوگیری از سنگ کلیه کمک کند. بسیاری از غذاهای سرشار از فیبر حاوی فیتات هستند، ترکیبی که از متبلور شدن کلسیم جلوگیری می‌کند.
•    لوبیا و سبوس برنج منابع خوبی از فیتات هستند. در حالی که گندم و سویا همچنین حاوی فیتات هستند، دارای میزان زیادی اگزالات هستند، بنابراین توصیه می‌شود از مصرف آنها خودداری کنید، مگر اینکه توسط پزشک توصیه شده باشد.

 

الکل سطح اسید اوریک را در جریان خون افزایش می‌دهد که می‌تواند در ایجاد سنگ کلیه نقش داشته باشد. اگر مشروب می‌نوشید، بهترین کار این است که از نوشیدن الکل خودداری کنید ولی اگر نمی توانید به یکباره مصرف الکل را ترک کنید، آبجو یا شراب رنگ روشن انتخاب کنید.
•    آبجوهای تیره حاوی اگزالات هستند که می‌تواند سنگ کلیه را افزایش دهد.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد