چطور علائم زوال عقل پیری را بشناسیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - تماشای قربانی شدن یکی از عزیزان‌تان که به بیماری آلزایمر یا سایر اشکال زوال عقل مبلا شده‌اند، می‌تواند دلخراش باشد. زوال عقل اصطلاحی است که برای توصیف مجموعه‌ای از علائم استفاده می‌شود که عملکرد روزانه را مختل می‌کند و بر حافظه، تفکر و توانایی‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارد. نزدیک به ۱۱ درصد از زوال عقل به طور بالقوه برگشت‌پذیر در نظر گرفته می‌شود. زوال عقل بالقوه برگشت‌پذیر در بیماران کمتر از ۶۵ سال بیشتر دیده می‌شود. افسردگی، کم کاری تیروئید و کمبود B12 برخی از علل بالقوه برگشت پذیر زوال عقل هستند. هیچ درمانی برای زوال عقل وجود ندارد، اما روش‌هایی وجود دارد که ممکن است به علائم آن کمک کند. دانستن نشانه‌های رویکرد زوال عقل می‌تواند یک موهبت باشد، زیرا وقتی می‌دانید در آینده چه چیزی در انتظار شماست، می‌توانید برای کمک به یک عزیز برای مقابله با اثرات آن برنامه‌ریزی کنید.

مبتلایان به زوال عقل ممکن است در به خاطر سپردن رویدادهای اخیر یا مسیرها و نام‌های آشنا مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است اطلاعات مهمی مانند مفهوم اعداد را فراموش کنند. برای تعیین اینکه آیا عزیزان‌تان ممکن است از از دست دادن حافظه رنج می‌برند، می‌توانند یک آزمایش ساده انجام دهند. آزمون‌های وضعیت روانی و ارزیابی شناختی وجود دارد که شامل یک سری سؤالات ساده است که یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند برای سنجش وضعیت روانی بیمار از آنها استفاده کند.
•    توجه داشته باشید که فقط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی آموزش دیده باید وضعیت روانی افراد را ارزیابی کند.
حافظه هر کس متفاوت است و فراموشی گاه به گاه در میان افراد معمولی رایج است. اعضای خانواده و دوستان نزدیک یک فرد، معمولاً بهترین قضاوت کننده تغییرات رفتار او نسبت به آنچه قبلاً بوده است، خواهند بود.
•    اگر از دست دادن حافظه به حدی رسید که در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کرد، فرد را برای ارزیابی بیشتر نزد پزشک ببرید.

با بالا رفتن سن، بروز مشکلاتی در حافظه غیر معمول نیست. یک فرد مسن‌تر اغلب چیزهای زیادی دارد که تجربه کرده است و مغز ممکن است به همان اندازه که در سال‌های جوانی آنها کار می‌کرد کارآمد نباشد. با این حال، زمانی که از دست دادن حافظه شروع به تأثیر بر زندگی روزمره می‌کند، در آن زمان باید مداخله انجام شود. علائم اولیه برای افراد مختلف متفاوت است. اما علائم رایج عبارتند از:
•    ناتوانی در مراقبت از خود: نخوردن، زیاد غذا خوردن، حمام نکردن، لباس پوشیدن نامناسب، بیرون نرفتن از خانه، رفتار «سرگردان».
•    ناتوانی در انجام کارهای خانه: ظروف به طور مزمن کثیف هستند، زباله‌ها خارج نمی‌شوند، آشپزی همراه با حادثه، خانه کثیف، پوشیدن لباس‌های کثیف.
•    سایر رفتارهای عجیب: تماس با عزیزان در ساعت ۳ صبح و قطع تلفن، رفتارهای عجیب و غریب گزارش شده توسط دیگران، فوران‌های عاطفی زمانی که هیچ چیز ظاهری اشتباه به نظر نمی‌رسد.

مبتلایان به زوال عقل ممکن است فراموش کنند غذایی را که تازه پخته‌اند سرو کنند یا فراموش کنند که حتی اصلا غذا پخته‌اند. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است در سایر کارهای روزانه مانند پوشیدن لباس مشکل داشته باشند. به طور کلی، به دنبال کاهش آشکار در بهداشت روزانه و عادات لباس پوشیدن باشید. اگر متوجه شدید که فرد در انجام این وظایف معمول روزانه با مشکل رو به افزایشی مواجه است، برای ارزیابی بیشتر به پزشک خود مراجعه کنید.

طبیعی است که مردم هنگام صحبت کردن به دنبال کلمه مناسب بگردند. اما، مبتلایان به زوال عقل اغلب زمانی که نمی‌توانند کلمه مناسب را پیدا کنند دچار سردرگمی می‌شوند. این ممکن است باعث شود که آنها نسبت به شخصی که با او صحبت می‌کنند عصبانی شوند، که می‌تواند برای هر دو طرف ناامید کننده باشد.
•    مشکلات تکلم معمولاً با مشکل در به خاطر سپردن کلمات، گفته‌ها و عبارات شروع می‌شود.
•    به سمت کاهش توانایی درک صحبت‌های دیگران پیش خواهد رفت.
•    در نهایت ممکن است فرد اصلاً نتواند ارتباط کلامی برقرار کند. در این مرحله، افراد فقط با حالت چهره ارتباط برقرار می‌کنند.

افراد مبتلا به زوال عقل اغلب از سردرگمی در مورد زمینه‌های مکانی و زمانی رنج می‌برند. این چیزی بیش از از دست دادن حافظه ساده است. آشفتگی مکانی و زمانی نشان دهنده ناتوانی در درک موقعیت فرد در لحظه است.
•    سردرگمی فضایی ممکن است باعث شود مبتلایان به زوال عقل مسیرها را فراموش کنند یا اینکه راهی که تازه آمده‌اند مسیر دیگری است. آنها ممکن است سرگردان شوند، سپس فراموش کنند که چگونه به مکانی رسیده‌اند و چگونه به جایی که تعلق دارند بازگردند.
•    عدم جهت گیری زمانی با انجام رفتارها در زمان‌های نامناسب مشخص می‌شود. این ممکن است ظریف باشد، مانند تغییرات جزئی در برنامه غذایی یا خوابیدن. اما می‌تواند مهم‌تر هم باشد: یک فرد ممکن است در نیمه‌شب صبحانه بخورد و سپس در وسط روز برای خواب آماده شود.
•    عدم جهت گیری در مکان ممکن است باعث سردرگمی در مورد مکان مبتلایان شود و باعث شود آنها رفتار نامناسبی داشته باشند. ممکن است شخصی فکر کند که کتابخانه عمومی اتاق نشیمن اوست و از ورود مردم به خانه‌اش عصبانی باشد.
•    ممکن است به دلیل عدم جهت گیری فضایی، انجام کارهای رایج در خارج از خانه برای آنها دشوار باشد. این می‌تواند بسیار خطرناک باشد، زیرا فرد نمی‌تواند در محیط‌های فراتر از خانه حرکت کند.

به عنوان مثال، قرار دادن اشتباه کلید ماشین در جیب شلوار معمول است. مبتلایان به زوال عقل اغلب اشیاء را در مکان‌هایی قرار می‌دهند که معنی ندارد.
•    به عنوان مثال، ممکن است یک کیف پول را در فریزر قرار دهند. یا دسته چک به کابینت مواد شوینده در حمام ختم می‌شود.
•    توجه داشته باشید که یک فرد مبتلا به زوال عقل سالخورده ممکن است کار خود را توجیح کند. بسیار مراقب باشید در این مرحله سعی نکنید وارد بحث و مشاجره شوید، زیرا بعید است که او را متقاعد کنید و فرد را تحریک کنید. او در حال انکار است و سعی می‌کند از حقیقت دفاع کند زیرا وحشتناک است. تمرکز روی شما به عنوان یک هدف امن‌تر از رویارویی با حقیقت است.

در حالی که افراد ممکن است گهگاهی بدخلقی شوند، افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است نوسانات خلقی شدید و سریع داشته باشند. آن‌ها می‌توانند در عرض چند دقیقه از شادی گیج‌کننده به دیوانه‌وار تبدیل شوند، یا ممکن است به طور کلی تحریک‌پذیر یا پارانوئید شوند. مبتلایان به زوال عقل اغلب کاملاً آگاه هستند که در کارهای مشترک با مشکلاتی روبرو هستند و این می‌تواند ناامید کننده باشد. این گاهی اوقات منجر به طغیان تحریک پذیری، پارانویا یا موارد مشابه می‌شود.
•    از ناراحت کردن و عصبانی شدن فرد خودداری کنید، زیرا این برای هر دو نفر اثرث معکوس دارد.

ممکن است فرد دیگر مایل نباشد به مکان‌هایی که قبلا می‌رفته برود، در فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌برد شرکت کند یا افرادی را که قبلاً می‌دید ببیند. با دشوارتر شدن فعالیت‌های روزمره، بسیاری از افراد ممکن است بیشتر و بیشتر گوشه گیر شوند. در عوض، ممکن است دچار افسردگی شوند، بدون انگیزه برای انجام کاری در داخل یا خارج از خانه.
•    توجه داشته باشید که آیا فرد ساعت‌ها روی یک صندلی می‌نشیند و به فضا خیره می‌شود یا تلویزیون تماشا می‌کند.
•    به دنبال کاهش فعالیت، بهداشت ضعیف و مشکلات مربوط به فعالیت‌های روزمره معمول باشید.

زوال عقل نیاز به الگویی از رفتارهای نامنظم و به طرز محسوسی در حال کاهش دارد. هیچ شاخصی برای تشخیص کافی نیست. فقط فراموش کردن چیزها لزوماً به این معنی نیست که کسی زوال عقل دارد. به دنبال ترکیبی از تمام علائم ذکر شده در بالا باشید. هرچه فرد را بهتر بشناسید، به راحتی متوجه تغییرات در رفتار معمول آنها خواهید شد.

زوال عقل یک وضعیت بسیار متفاوت است و از بیمار به بیمار دیگر متفاوت به نظر می‌رسد. تا حد زیادی، شما می‌توانید با در نظر گرفتن علت زوال عقل، پیش‌بینی کنید که بیمار چگونه پیشرفت می‌کند.
•    بیماری آلزایمر - زوال عقل به تدریج و معمولاً در طول سالها پیشرفت می‌کند. علت دقیق ناشناخته است، اما پلاک‌ها و ساختارهایی به نام پیچ‌خوردگی نوروفیبریلاری در مغز بیماران آلزایمر پیدا شده است.
•    زوال عقل لویی: رسوبات پروتئینی به نام بادی لوی در سلول‌های عصبی مغز رشد می‌کند و باعث کاهش توانایی‌های تفکر، حافظه و کنترل حرکتی می‌شود. توهم نیز ممکن است رخ دهد، و رفتار غیرعادی مانند صحبت کردن با کسی که در آنجا نیست، انجام دهد. این ممکن است مربوط به بیماری پارکینسون باشد. زوال عقل پارکینسون معمولاً ۵ تا ۸ سال پس از شروع علائم پارکینسون شروع می‌شود.
•    زوال عقل چند انفارکتی: زوال عقل زمانی رخ می‌دهد که بیمار دچار سکته‌های متعددی شود که یک شریان مغزی را مسدود می‌کند. افرادی که از این نوع زوال عقل رنج می‌برند ممکن است علائمی داشته باشند که برای مدتی ثابت می‌مانند و سپس با سکته‌های اضافی بدتر می‌شوند.
•    زوال عقل فرونتومپورال: بخش‌هایی از لوب‌های پیشانی و گیجگاهی مغز کوچک می‌شوند و باعث تغییرات شخصیتی یا توانایی استفاده از زبان می‌شوند. این نوع زوال عقل در سنین ۴۰ تا ۷۵ سالگی رخ می‌دهد.
•    هیدروسفالی با فشار طبیعی: تجمع مایع به مغز فشار وارد می‌کند و باعث زوال عقل می‌شود که بسته به سرعت افزایش فشار به تدریج یا ناگهانی ایجاد می‌شود.
•    بیماری کروتزفلد جاکوب: این یک اختلال مغزی نادر و کشنده است که تصور می‌شود توسط یک ارگانیسم غیرمعمول به نام «پریون» ایجاد می‌شود. اگرچه ممکن است برای مدت طولانی قبل از ظهور علائم وجود داشته باشد، اما این وضعیت بسیار ناگهانی ظاهر می‌شود. بیوپسی از مغز، پروتئین‌های پریونی را نشان می‌دهد که تصور می‌شود علت این بیماری هستند.

اگر فکر می‌کنید الگویی از تغییرات و علائم رفتاری را می‌بینید، نیاز به ارزیابی متخصص دارید. در برخی موارد، یک پزشک مراقبت‌های اولیه قادر به تشخیص زوال عقل خواهد بود. بیشتر اوقات، بیمار نیاز به ارجاع به یک متخصص، مانند متخصص مغز و اعصاب یا جرونتولوژیست دارد.

پزشک ممکن است از آزمایش‌های خون برای بررسی علل بالقوه زوال عقل، مانند شمارش کامل خون، سطح B12، و یا آزمایش‌هایی برای سطوح گلوکز خون یا هورمون تیروئید استفاده کند. این آزمایشات به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا ممکن است علت زمینه‌ای قابل درمان وجود داشته باشد.

پزشک ممکن است انواع خاصی از آزمایش‌های تصویربرداری مانند تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، توموگرافی کامپیوتری (CT)، یا توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) را تجویز کند. انجام یک یا چند مورد از این آزمایشات برای ارزیابی فرد مبتلا به زوال عقل ضروری است.
•    CT یا MRI می‌تواند نشان دهد که آیا فرد ممکن است سکته کرده باشد یا نه، یا آیا خونریزی یا تومور در مغز وجود دارد.
•    اسکن PET می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که آیا افسردگی یا سایر مشکلات سلامت روان ممکن است در ایجاد زوال عقل نقش داشته باشد یا خیر.

ترکیبات خاصی از داروها ممکن است علائم زوال عقل را تقلید کنند یا به آن اضافه کنند. گاهی اوقات، مخلوط کردن داروهای نامرتبط مورد استفاده برای درمان بیماری‌های مختلف باعث ایجاد علائمی شبیه به زوال عقل می‌شود. این نوع مخلوط کردن دارو در افراد مسن رایج است، بنابراین مطمئن شوید که فهرست دارویی دقیقی دارید.

یک معاینه فیزیکی ممکن است اختلالی را شناسایی کند که با زوال عقل همپوشانی دارد یا به آن کمک می‌کند. ممکن است زوال عقل را نیز کاملاً رد کند. نمونه‌هایی از شرایط مرتبط عبارتند از بیماری قلبی، سکته مغزی، کمبود تغذیه یا نارسایی کلیه. تغییرات در هر یک از این عوامل ممکن است سرنخی از نوع زوال عقلی بدهد که باید درمان شود.
•    پزشک همچنین ممکن است یک ارزیابی روانپزشکی انجام دهد تا افسردگی را به عنوان علت اصلی علائم بیمار رد کند.

این ممکن است شامل آزمون‌هایی برای مهارت‌های حافظه، ریاضی و زبان، از جمله توانایی نوشتن، ترسیم، نام‌گذاری اشیا و پیروی از دستورالعمل‌ها باشد. این آزمون‌ها هم مهارت‌های شناختی و هم مهارت‌های حرکتی را ارزیابی می‌کنند. این چیزی است که یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند بررسی کند.

این ارزیابی تعادل، رفلکس‌ها، عملکردهای حسی و سایر عملکردهای بیمار را پوشش می‌دهد. این کار برای رد سایر اختلالات و شناسایی علائم قابل درمان انجام می‌شود. پزشک همچنین ممکن است برای شناسایی علل زمینه‌ای مانند سکته مغزی یا تومور، اسکن مغز را تجویز کند. اشکال اصلی تصویربرداری مورد استفاده MRI و سی تی اسکن هستند.

زوال عقلی که از علل خاصی ناشی می‌شود، گاهی اوقات می‌تواند با مراقبت‌های پزشکی درمان و معکوس شود. اما برخی دیگر پیشرونده و غیرقابل برگشت هستند. مهم است که بدانید بیمار در کدام دسته قرار می‌گیرد، بنابراین می‌توانید برای آینده برنامهریزی کنید.
•    علل بالقوه برگشت‌پذیر زوال عقل شامل کم کاری تیروئید است. نوروسیفلیس؛ کمبود ویتامین B12/فولات/کمبود تیامین؛ افسردگی؛ و هماتوم ساب دورال
•    علل غیرقابل برگشت زوال عقل شامل بیماری آلزایمر، زوال عقل چند انفارکتی و زوال عقل HIV است.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد