چطور آسکاریازیس یا عفونت کرم آسکاریس را تشخیص دهیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - آسکاریازیس نوعی عفونت است که توسط کرم گردی به نام آسکاریس لومبریکوئید ایجاد می‌شود. این کرم‌های انگلی سرانجام در روده کوچک مستقر می‌شوند و رشد می‌کنند. طول آن‌ها می‌تواند به ۳۰سانتی‌متر یا بیشتر برسد و می‌توانند مواد مغذی بدن را تخلیه کنند. آسکاریازیس در سرتاسر جهان شایع است، به ویژه در کودکانی که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کنند و در آنها اقدامات بهداشتی ضعیفی وجود دارد. اکثر افراد آلوده علائم خفیف یا بدون علائم آشکار را نشان می‌دهند، بنابراین تشخیص آسکاریازیس اغلب دشوار است. با این حال، شناخت علائم و دریافت درمان مناسب می‌تواند به پیشگیری از انواع مشکلات سلامتی کمک کند.

اگرچه اکثر افراد آلوده به کرم‌های آسکاریس لومبریکوئیدس علائم قابل توجهی ندارند، ولی افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند اغلب این علائم را ایجاد می‌کنند. گاهی اوقات اولین علائم آسکاریازیس مشابه موارد خفیف تا متوسط آسم یا ذات‌الریه است، مانند سرفه مداوم، تنگی نفس، خس خس سینه و درد خفیف قفسه سینه. ممکن است مخاط (خلط) سرفه کنید و خون ببینید. این علائم اولیه ریه مربوط به چرخه زندگی کرم است.
•    پس از خوردن تخم‌های بارور شده آسکاریس، در روده کوچک بیرون می‌آیند و لاروها جذب خون می‌شوند و به ریه‌ها می‌روند و باعث تحریک و نوعی واکنش آلرژیک می‌شوند.
•    پس از گذراندن حدود یک هفته در ریه‌ها، لاروها در نهایت از نای سرفه می‌کنند و به حلق می‌روند، جایی که از مری وارد معده می‌شوند و به روده کوچک می‌روند.

لاروهای آسکاریس ریه‌ها را ترک می‌کنند و به روده کوچک ختم می‌شوند، جایی که در طی چند هفته به کرم‌های بالغ تبدیل می‌شوند و تا زمان مرگ (چند ماه یا چند سال) در آنجا زندگی می‌کنند. کرم‌ها همیشه علائمی در روده ایجاد نمی‌کنند، اما اگر تعداد کافی از آنها وجود داشته باشد، یکی از اولین نشانه‌ها درد مبهم شکم و حالت تهوع خفیف است.
•    کرم‌ها می‌توانند روده یا مجرای صفراوی را مسدود کنند و این باعث درد شکم می‌شود.
•    تشخیص دقیق ناراحتی شکمی دشوار است و به راحتی می‌توان آن را با سوء هاضمه و نفخ اشتباه گرفت، اما با دفع گاز یا مصرف آنتی اسیدها برطرف نمی‌شود.
•    در موارد خفیف، حالت تهوع می‌آید و می‌رود، اما معمولاً منجر به استفراغ نمی‌شود.
•    کودکانی که در شرایط بهداشتی نامناسب زندگی می‌کنند و سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بسیار بیشتر در معرض ابتلا و بروز علائم هستند.

اگر سیستم ایمنی بدن نتواند با عفونت کرم مبارزه کند، تعداد بیشتری از کرم‌ها رشد می‌کنند و احتمال علائم ناراحت کننده مانند درد شدید شکم و اسهال را افزایش می‌دهند. از آنجایی که اسهال مزمن می‌شود و کرم‌ها دیواره روده را تحریک می‌کنند، اغلب در مدفوع فرد مبتلا خون دیده می‌شود.
•    اگر خون تیره است و شبیه تفاله قهوه است، به معنای خونریزی از روده کوچک است. اگر خون قرمز گیلاسی روشن باشد، به معنای خونریزی از رکتوم به دلیل پاک کردن زیاد یا ترکیدن رگ خونی به دلیل فشار زیاد است.
•    علاوه بر خون در مدفوع، گاهی کرم(های) آسکاریس قابل مشاهده در توالت نیز دیده می‌شود.

در موارد متوسط تا شدید آسکاریازیس، کرم‌ها می‌توانند تقریباً به طور کامل روده کوچک را مسدود کنند که منجر به درد شدید شکمی و حالت تهوع می‌شود و باعث استفراغ می‌شود. هنگامی که استفراغ منظم (روزانه) و مزمن (بیش از چند هفته) شد، کاهش وزن نسبتاً سریع مشاهده می‌شود.
•    اغلب به دلیل از دست دادن اشتها و هضم دردناک، فرد میلی به خوردن غذا ندارد.
•    کاهش وزن بیشتر در اطراف صورت، بالاتنه و باسن/ران قابل توجه است. به دلیل انبوه کرم‌ها و انسداد غذا و مایعات، شکم همچنان می‌تواند بیرون بزند.
•    کرم‌ها اغلب در استفراغ افراد مبتلا به عفونت شدید آسکاریس دیده می‌شوند.

با پیشرفت علائم آسکاریازیس، به ویژه در کودکان، علائم سوء تغذیه آشکارتر می‌شود و عبارتند از: کاهش وزن شدید، توقف رشد، ضعف، خستگی، بثورات پوستی، مشکلات بینایی و ناتوانی ذهنی/رشدی. شایع‌ترین کمبودهای تغذیه‌ای مربوط به آسکاریازیس پروتئین، ویتامین A و ویتامین C است.
•    کمبود پروتئین باعث تحلیل رفتن و ضعف عضلانی و همچنین گشاد شدن شکم می‌شود.
•    کمبود ویتامین A منجر به مشکلات بینایی و نابینایی احتمالی و همچنین مشکلات پوستی می‌شود.
•    کمبود ویتامین C منجر به مشکلات پوستی، خونریزی داخلی، ریزش مو و دندان و همچنین خستگی و بی‌حالی می‌شود.

ممکن است آسکاریازیس با تعداد زیادی از انواع دیگر عفونت‌ها و بیماری‌ها اشتباه گرفته شود. هنگامی که لارو آسکاریس علائمی را در ریه‌ها ایجاد می‌کند، می‌تواند شبیه به آسم و عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی و ذات‌الریه باشد. هنگامی که کرم‌های بالغ در حال رشد بر سیستم گوارشی تأثیر می‌گذارند، می‌توانند سایر عفونت‌های انگلی، مسمومیت غذایی و گاستروانتریت ویروسی (آنفولانزای معده) را تقلید کنند.
•    همچنین برخی علائم همپوشانی با حساسیت به گلوتن، سندرم روده تحریک پذیر و بیماری کرون وجود دارد.
•    تنها زمانی که کرم‌های واقعی در استفراغ یا اسهال یافت می‌شوند، آسکاریازیس برای پزشکان و بیماران آشکارتر است و به راحتی از سایر عفونت‌ها یا بیماری‌ها متمایز می‌شود.

کرم آسکاریس در خاکی که مدفوع انسان و حیوان (مدفوع) در آن وجود دارد رشد می‌کند. برای بسیاری از محصولات، مواد مدفوع (به عنوان کود) عمداً برای بارور کردن محصولات استفاده می‌شود، بنابراین هنگام سفر به مناطق کشاورزی روستایی، محتاط باشید. کودکانی که در این مناطق زندگی می‌کنند اغلب پس از قرار دادن دستان خود در دهان پس از بازی یا کار در خاک آلوده، مبتلا می‌شوند.
•    خوردن غذای نپخته (میوه‌ها و سبزیجات) که در خاک آلوده یا با فاضلاب آبیاری شده‌اند یکی دیگر از علل شایع عفونت است.
•    همیشه قبل از مصرف غذا، صرف نظر از اینکه آن را از کجا خریداری کرده‌اید، محصولات را در خانه کاملا بشویید. بویژه قبل از مصرف سبزیجات خام، آنها را به خوبی بشویید و ضدعفونی کنید.
•    خیساندن محصولات تازه در آب با مقداری ید، پراکسید هیدروژن و/یا سرکه سفید ممکن است به کشتن انگل‌ها و همچنین برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک کند.

علاوه بر شستن محصولات، شستن خود و رعایت بهداشت روش دیگری برای کمک به جلوگیری از عفونت کرم آسکاریس است. همیشه بعد از رفتن به دستشویی و قبل و بعد از دست زدن به غذا دست‌های خود را بشویید. لارو و تخم‌های کرم آسکاریس در مدفوع، یا در خاک، در آب یا از دست‌های شسته نشده پخش می‌شوند.
•    دست‌های خود را مرتباً با آب گرم و صابون بشویید، به خصوص اگر در حال سفر و خرید غذا در کشورهای توسعه نیافته آسیا و آفریقا هستید.
•    هنگام مسافرت، یک بطری کوچک ضدعفونی کننده دست حاوی الکل همراه خود داشته باشید و اغلب از آن برای تمیز کردن دستان خود استفاده کنید.
•    اگر بدون صابون و ضدعفونی هستید، سعی کنید از آب مرکبات تازه (از لیمو، لیموترش یا گریپ فروت) برای تمیز کردن دستان خود استفاده کنید.

اگر واقعاً می‌خواهید خطر ابتلا به آسکاریازیس را کاهش دهید، بهترین توصیه این است که از مناطقی که عفونت در آنها شایع است، اجتناب کنید.
•    اگر به دلایل کاری یا خانوادگی نیاز به سفر به این مناطق دارید، اقدامات احتیاطی بهداشتی ذکر شده در بالا را رعایت کنید. دست‌های خود را مرتب بشویید، دست‌ها را از دهان خود دور نگه دارید، فقط از آب بطری استفاده کنید و از خوردن سبزیجات خام خودداری کنید.

به طور معمول، تنها عفونت‌های آسکاریس که علائم ایجاد می‌کنند نیاز به درمان دارند، که در اقلیت موارد است. در بسیاری از موارد، علائم آسکاریازیس برای مدت کوتاهی (چند هفته) شعله‌ور می‌شوند، سپس برای مدت طولانی غیر قابل توجه می‌شوند. در برخی موارد، آسکاریازیس به طور کامل به خودی خود برطرف می‌شود، زیرا سیستم ایمنی قوی‌تر می‌تواند آن را شکست دهد.
•    در بسیاری از نقاط جهان که آسکاریازیس بومی است، کمبود غذای مغذی و آب تمیز بیشتر از عفونت‌های انگلی نگران کننده است.
•    بزرگسالان معمولاً بهتر از کودکان با آسکاریازیس مقابله می‌کنند. اگر کودک رشد نمی‌کند و وزن کم می‌کند، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید تا علت آن را ببینید.
•    برای تشخیص، پزشک نمونه مدفوع را برای تشخیص تخم آسکاریس بررسی می‌کند.

داروهای ضد انگلی (یا ضد کرم) اولین خط درمان در برابر آسکاریازیس و اکثر عفونت‌های کرم انگلی دیگر در نظر گرفته می‌شوند. رایج‌ترین داروهایی که برای از بین بردن کرم‌های آسکاریس تجویز می‌شوند، آلبندازول، ایورمکتین و مبندازول هستند. عفونت‌های آسکاریس معمولاً بین یک تا سه روز با قرص‌ها درمان می‌شوند.
•    یک دوز موثر آلبندازول ۴۰۰ میلی‌گرم است. برای مبندازول ۵۰۰ میلی‌گرم است.
•    آلبندازول و مبندازول در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
•    این داروها به طور موثر کرم‌های بالغ را از بین می‌برند و معمولاً هیچ عارضه‌ای ایجاد نمی‌کنند. مردم اغلب لاروهایی را حمل می‌کنند که توسط داروها از بین نمی‌روند، بنابراین آنها نیاز به درمان بعدی در عرض شش ماه دارند.

در موارد عفونت شدید آسکاریس و آلودگی شدید روده، ممکن است جراحی برای برداشتن توده کرم‌ها و ترمیم آسیب ناشی از آنها ضروری باشد. دلایل اولیه برای جراحی عبارتند از: انسداد روده (انسداد) یا سوراخ شدن، انسداد مجرای صفراوی، پانکراتیت، و یا شعله‌ور شدن آپاندیسیت مرتبط با عفونت.
•    پزشک شما احتمالاً قبل از توصیه به جراحی، عکس‌برداری با اشعه ایکس (شکم و قفسه سینه)، سونوگرافی، سی‌تی اسکن و/یا MRI می‌گیرد تا میزان مشکل شما را تعیین کند.
•    جراحی معمولاً با یک آندوسکوپ انجام می‌شود. یک لوله کوچک با یک دستگاه برش و یک دوربین در انتهای آن که یا در پایین گلو یا از طریق مقعد وارد می‌شود تا به کرم‌های روده کوچک برسد.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد