چگونه پانکراتیت حاد را از شرایط مشابه تشخیص متمایز کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - پانکراتیت حاد در اثر التهاب لوزالمعده و متعاقب آن اختلال عملکرد پانکراس ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب مشابه سایر شرایط با علائم مبهم مانند درد ناگهانی شکم، اغلب با حالت تهوع و یا استفراغ همراه است. پانکراتیت حاد را می‌توان با ارزیابی دقیق علائم و نشانه‌ها و همچنین با تجویز آزمایش‌های تحقیقاتی از سایر بیماری‌ها متمایز کرد. اگر پانکراتیت حاد دارید، مهم است که به موقع آن را درمان کنید.

پانکراتیت حاد با درد شدید و ناگهانی شکمی تظاهر می‌کند. با این حال، می‌توان تا حدی با توصیف ماهیت خاص درد، آن را از سایر شرایط مشابه متمایز کرد. ویژگی‌های دردی که می توان آن را به پانکراتیت نسبت داد عبارتند از:
•    دردی که به کمر و پشت شما سرایت می‌کند، این علامت شماره یک مشکلات پانکراس است
•    دردی که در قسمت میانی بالای شکم شما قرار دارد
•    دردی که بعد از خوردن غذا بدتر می‌شود

پانکراتیت حاد همانطور که از نامش پیداست به طور ناگهانی بروز می‌کند. این دردی است که دائماً وجود دارد و اغلب مانند یک احساس چاقو است که پس از خوردن غذا بدتر می‌شود. اگر درد شما به تدریج ظاهر شود یا برای مدت طولانی وجود داشته باشد، احتمالاً علت دیگری دارد.
•    اصطلاح «پانکراتیت حاد» برای توصیف اولین دوره‌های پانکراتیت که ممکن است داشته باشید استفاده می‌شود. اگر مشکل ادامه یابد، «پانکراتیت مزمن» در نظر گرفته می‌شود.

بسیار شایع است که پانکراتیت حاد با حالت تهوع و استفراغ همراه باشد و از این طریق می‌توان آن را از سایر علل درد شکم متمایز کرد. با این حال، تهوع و یا استفراغ همیشه به معنای پانکراتیت نیست. ممکن است معنای دیگری مانند عفونت روده یا مسمومیت غذایی داشته باشد.
•    همچنین ممکن است بعد از خوردن غذا، به خصوص غذای چرب اسهال داشته باشید. این به این دلیل است که اگر پانکراتیت دارید، لوزالمعده شما نمی‌تواند به بدن شما در پردازش چربی کمک کند.

مصرف بیش از حد الکل عامل خطر شماره یک در ایجاد پانکراتیت است. بنابراین، مهم است که با پزشک خود در مورد میزان مصرف الکل و دفعات آن صادق باشید.
•    یکی دیگر از عوامل خطر اصلی پانکراتیت حاد، سابقه سنگ کیسه صفرا است.
•    اگر در گذشته یک بار (یا چند بار) سنگ کیسه صفرا داشته‌اید، احتمال بازگشت آن‌ها بیشتر است و می‌توانند یک دوره پانکراتیت حاد را تحریک کنند.

اگر با درد حاد شکمی به اورژانس (یا پزشک خود) مراجعه می‌کنید، یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای شناسایی علت مرتبط با پانکراس، آزمایش عملکرد پانکراس از طریق آزمایش خون است. اگر سطح آنزیم‌های لوزالمعده در خون شما افزایش یافته است، به این معنی است که پانکراس شما تحت فشار است. این به پزشک شما نشان می‌دهد که ممکن است  از پانکراتیت رنج می‌برید.
•    افزایش دو آنزیم آمیلاز و لیپاز در خون به عنوان علت زمینه‌ای به پانکراتیت اشاره دارد. افزایش این آنزیم‌ها علامت مشکلات پانکراس است. آمیلاز و لیپاز آنزیم‌های لوزالمعده هستند که در هنگام التهاب به داخل خون پانکراس نشت می‌کنند. افزایش سطح آمیلاز را می‌توان در سایر مشکلات معده و کبد مشاهده کرد، اما لیپاز برای پانکراس بسیار خاص است.
•    پارامترهای دیگری که هنگام آزمایش خون برای تشخیص پانکراتیت حاد مهم هستند عبارتند از افزایش پروتئین واکنش‌گر C و اینترلوکین‌ها.

سونوگرافی آندوسکوپی (EUS) روشی است که در آن یک کاوشگر اولتراسوند با دوربین از داخل شکم وارد مری شده و از قسمت اول روده کوچک به سمت لوزالمعده وارد می‌شود. نمای بسیار دقیق تری از پانکراس ارائه می‌دهد و می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در مورد علت اصلی پانکراتیت شما به پزشک شما ارائه دهد.
•    همچنین آندوسکوپی در مسیر رسیدن به پانکراس، دستگاه گوارش فوقانی (مری، معده و قسمت فوقانی روده کوچک) را ارزیابی می‌کند.
•    بنابراین، EUS می‌تواند به افزودن یا رد سایر علل گوارشی فوقانی که می‌تواند دلیل درد شکم شما باشد کمک کند.

اگر درد حاد شکمی دارید، پزشک ممکن است سی‌تی‌اسکن را تجویز کند. سی‌تی‌اسکن تصویری دقیق از آناتومی شکم ارائه می‌دهد که به پزشکان امکان می‌دهد بسیاری از شرایط پزشکی مختلف را تشخیص دهند.
•    پانکراتیت حاد ممکن است همراه با سنگ کیسه صفرا در سی تی اسکن ظاهر شود (زیرا این یک علت شایع پانکراتیت است).
•    سی تی اسکن احتمالاً التهاب پانکراس را نیز نشان خواهد داد.

از آنجایی که درد پانکراتیت حاد می‌تواند کاملاً شدید باشد و با خوردن و آشامیدن بدتر باشد، پزشک شما احتمالاً بستری شدن در بیمارستان را در حین بهبودی توصیه می‌کند. چند روز بستری در بیمارستان ممکن است کافی باشد، یا بسته به شدت پانکراتیت شما ممکن است بیشتر طول بکشد. درمان اصلی پانکراتیت حاد جایگزینی مایعات و کنترل درد است.

در هنگام پانکراتیت حاد از خوردن و آشامیدن خودداری کنید
برای چند روز اول بستری شدن در بیمارستان، پزشک به شما توصیه می‌کند که نخورید یا ننوشید، زیرا خودداری از این چیزها به پانکراس شما «استراحت» می‌دهد و به آن اجازه بهبودی می‌دهد. با بهبودی لوزالمعده، می‌توانید به تدریج به خوردن و نوشیدن برگردید. شما معمولاً با نوشیدن مایعات شفاف شروع می‌کنید، سپس با افزودن برخی از غذاهای ملایم و زمانی که وضعیت شما عمدتاً بهتر است، ممکن است رژیم غذایی عادی خود را از سر بگیرید.
•    در موارد شدید پانکراتیت، ممکن است یک لوله تغذیه برای دریافت مواد مغذی و کالری مورد نیاز شما در زمان بهبودی پانکراس ضروری باشد.
•    همیشه به شما مایعات از طریق سرم داده می‌شود تا در طول پانکراتیت حاد هیدراته بمانید، و کالری‌های اساسی (قند) را می‌توان از طریق سرم دریافت کرد.

قدرت داروهای مسکنی که پزشک به شما پیشنهاد می‌کند به شدت درد شما بستگی دارد. در موارد بدتر پانکراتیت حاد، احتمالاً یک داروی ضد درد اپیوئیدی (مخدر) دریافت خواهید کرد. هنگامی که از بیمارستان مرخص می‌شوید معمولا درد شما برطرف شده یا شدت آن کاهش یافته است، اگر درد شما هنوز به طور کامل برطرف نشده باشد، داروهای مسکن بدون نسخه ممکن است برای کنترل درد باقیمانده کافی باشد.

هنگامی که درد شما کنترل شد و وضعیت شما تثبیت شد، پزشک می‌خواهد علت پانکراتیت حاد شما را شناسایی و سپس درمان کند. علل و درمان‌های رایج عبارتند از:
•    سنگ‌های صفراوی؛ این سنگ‌ها را می‌توان با جراحی برداشت و ممکن است نیاز به برداشتن کیسه صفرا نیز داشته باشد. پزشک شما همچنین ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
•    انسداد مجرای صفراوی؛ احتمالاً یک روش (به نام ERCP) برای باز کردن مجرای صفراوی و ترمیم هر گونه آسیبی که پیدا شده است دریافت خواهید کرد. بافت آسیب دیده یا مرده پانکراس نیز ممکن است نیاز به برداشتن داشته باشد و این ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. این کار پس از رفع التهاب و بهبودی کامل انجام می‌شود.
•    وابستگی به الکل؛ مصرف بیش از حد الکل عامل خطر شماره یک برای ایجاد پانکراتیت حاد است. اگر مشکل الکل باشد، دریافت درمان برای این موضوع کلیدی است. با پزشک خود صحبت کنید و اقدامات لازم برای ترک الکل را انجام دهید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد