چگونه بر ترس خود غلبه کنیم؟

مجله آموزش ایلیاد – همه‌ی ما ترس را تجربه کرده‌ایم؛ ترس در حقیقت واکنش هشدارگونه‌ای به موقعیت‌هایی است که خطری ما را تهدید می‌کند و در واقع برای حفظ امنیت ما ضروری به‌نظر می‌رسد. با این وجود، گاهی ترس‌هایی بدون دلیل خاصی یا تهدیدی برای ما، به‌طور ناخودآگاه به سراغمان می‌آید. ترسو بودنِ زیادی می‌تواند آزاردهنده باشد و زندگی روزمره‌ی ما را مختل کند، اما خوشبختانه راه‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌توان با بکارگیری آن‌ها، بر ترس‌های ساده و غیرضروری غلبه کرد و به زندگی عادی برگشت. راهکارهای درون این مقاله، در به‌حداقل رساندن ترس‌ها به شما کمک می‌کند.

 

ترس امری طبیعی است؛ ممکن است هنگام یادگرفتن دوچرخه‌سواری یا روز اول شغل جدیدتان دچار ترس شده باشید. با این حال، اگر بگذارید ترس‌های اینچنینی زندگی شما را در دست بگیرند، بر عملکردهای ساده‌ی شما تاثیر مستقیم می‌گذارند و به‌طور جدی به یک مشکل تبدیل می‌شوند. ترس‌ها هر چه شدیدتر باشند، مشکل بزرگتر و اختلال در عملکردهای شما پُررنگ‌تر می‌شوند و می‌تواند تجربه‌هایی ناخوشایند از اضطراب و عصبی شدن را برای شما رقم بزنند.

برخی از نشانه‌های ترس‌های شدید عبارتند از:

 

ترس‌ها اغلب به نوعی فوبیا تبدیل می‌شوند که می‌تواند موقعیت‌هایی را از شما بگیرد؛ مثلاً حرف زدن در جمع یا بالا بردن دست برای پاسخگویی در کلاس درس، یا ترس از حیواناتی همچون مار و عنکبوت، ترس از خون، تزریق یا ...

علائم ترس می‌توانند به اَشکال زیر نمایان شود:

 

اگر تصادف جاده‌ای را تجربه کرده باشید، تا مدت‌ها از سوار شدن به خودرو یا رانندگی کردن وحشت خواهید داشت. ایجاد چنین ترس‌هایی به‌دلیل گذراندن تجربه‌ای ترسناک طبیعی است. به این موضوع فکر کنید که رخ دادن تصادف در آن لحظه اجتناب‌ناپذیر بوده است و ایجاد دوباره‌ی آن احتمال کمی دارد. سعی کنید مواردی که می‌توانند از رخ‌دادن دوباره‌ی تصادف جلوگیری کنند را رعایت کنید. به این موضوع فکر کنید که شما نمی‌توانید تمام عمرتان با این ترس زندگی کنید و همواره پیاده به این‌طرف و آن‌طرف بروید.

 

شما از مارها می‌ترسید، ولی قطعاً دلیل آن را نمی‌دانید. برخی از دانشمندان به شواهدی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد این نوع ترس از رابطه‌ی بیولوژیک بین والدین و فرزندان شکل می‌گیرد. شواهد معتبر دیگری نیز نشان می‌دهد که کودکان به‌طور غریزی اطلاعات محیطی خود را آنالیز می‌کنند و می‌توانند و بر اساس چیزی که دیده‌اند ترس را ایجاد کنند. اما در کل، کودکان با مشاهده‌ی رفتار بزرگ‌ترها در واجهه با یک موقعیت خاص، بدون توجه به خطر واقعی، احساس ترس نسبت به آن‌را در خود ایجاد می‌کنند.

 

ترس واکنشی است که زندگی ما را طولانی‌تر می‌کند. اگر به لبه‌ی پرتگاهی رفتید و ناگهان احساس ترس کردید باید از آن سپاسگزار باشید. این ترس عاملی است که به شما می‌گوید یک گام بیشتر، شما را به کام مرگ می‌کشاند. پس ترس نیز جنبه‌ی مثبتی دارد که می‌تواند خوب باشد و نقشی محافظتی را در زندگی شما بازی می‌کند.

نادیده گرفتن ترس‌ها کار ساده‌ای است. اما شجاعت تنها راهی است که شما می‌توانید با کمکش، با ترس‌ها رو‌به‌رو شوید؛ پس با کمی شجاعت، اولین گام را برای غلبه بر ترس‌ها بردارید. می‌توانید برای ترس‌های خود اسم انتخاب کنید؛ با این کار شما می‌توانید در پس‌زمینه‌ی ذهن خود به آن‌ها اهمیتی دهید که به مرور برای شما عادی جلوه می‌کنند. شما هرگز نباید ترس‌های‌تان را داوری کنید. مثلاً ترس‌ها را خوب یا بد ندانید.

 

دیدن مار شما را به ترس وا می‌دارد؟ شاید همین ترس را در عبور از جلوی دفتر ناظم مدرسه هم داشته‌اید؟ سعی کنید هر چیزی که باعث ترسیدن شما می‌شود را به‌درستی بفهمید و آن‌را درک کنید که آیا واقعاً ترسناک است؟ هر چه بتوانید آگاهی خود از محرک‌های ترس‌ را بهتر و بیشتر بشناسید، راحت‌تر می‌توانید با آن‌ها کنار بیایید.

 

شما می‌توانید دلیل ترس‌ها و تاثیر آن بر روی زندگی‌تان را کشف کنید. در خلوت از خودتان بپرسید که چرا برای نرفتن به کلاس دانشگاه، خودتان را به مریضی زده‌اید و تمام روز را بیهوده در رختخواب مانده‌اید؟ چون از ارائه‌ی سمینار در جمع همکلاسی‌ها می‌ترسید! یا اینکه چرا برای دیدن اعضای خانواده سفر نمی‌کنید؟ چون از هواپیما یا سفر جاده‌ای وحشت دارید!

 

نتیجه چه شد؟ حال وقت آن است که از درک دلایل ترس خود به این نتیجه برسید که چرا باید برخی از ترس‌ها را رها کنید و چه چیزهایی باید در زندگی شما تغییر کند. با این فکر کنید که زندگی شما بدون این ترس‌های بیهوده چگونه می‌شود و می‌توانید چه چیزهایی را تجربه کنید؟

 

بسیاری از ترس‌های ما ریشه در باورهای غلط و تفکرات اشتباهی دارد که در جامعه جریان دارد. برای مثال وقتی عنکبوتی می‌بینید، بلافاصله با ترس این فکر به ذهن‌تان خطور می‌کند که ممکن است این عنکبوت به شما آسیب بزند و باعث مرگ یا مشکلی جدی شود؛ در صورتی که اکثر قریب به‌اتفاق عنکبوت‌ها چنین خطری ندارند. پس همواره باورهای مشکوک را زیر سوال ببرید و به‌دنبال دلایل منطقی، علمی و عقلانی برای آن‌ها باشید. پیدا کردن ریشه‌ی برخی ادعاها با وجود اینترنت و البته آگاهی از نحوه‌ی درست سرچ کردن کار ساده‌ای شده؛ پس به شما این اطمینان را می‌دهیم که بسیاری از ترس‌های شما با تحقیق درباره‌ی ریشه‌ی آن برطرف خواهد شد. پس هنگامی که سگی را در پیرامون خود دیدید و ترسیدید، بلافاصله در ذهن خود باورهای غلطی که می‌گوید سگ‌ها خطرناک هستند را دور بریزید، چرا که اکثر سگ‌ها وفادار و نجیب هستند و تنها جمعیت کمی از سگ‌های ولگرد به انسان آسیب می‌رسانند.

 

پس از اینکه باورهای دروغین را شناختید و با آن‌ها مقابله کردید، وقت آن رسیده که خود را در معرض ترس‌ها قرار دهید. بسیاری از ترس‌های ما، دلیلی جز اینکه تا به‌حال در معرض آن قرار نگرفته‌ایم ندارد. «ترس از ناشناخته‌ها» عبارتی است که برای توصیف ترس خودبه‌خودی نسبت به‌چیزی ایجاد شده است. برای مثال بسیاری از مردم، از پدیده‌های طبیعی همچون ماه‌گرفتگی می‌ترسند و پس از مشاهده‌ی آن اعمالی را برای رهایی از آن ترس انجام می‌دهند. با خودتان بگویید که این پدیده جز زیبایی و شگفتی کیهان چیز دیگری ندارد که من بخواهم از آن بترسم. در اینترنت یا کتاب‌ها و مجله‌های نجومی به دنبال دلیل رخ دادن ماه‌گرفتگی بروید و اطلاعات علمی خود را کامل کنید. اگر دوست منجمی دارید، از او بخواهید تا اجازه دهد هنگام ماه‌گرفتگی با تلسکوپش به ماه نگاه کنید و از عبور تدریجی سایه‌ی زمین بر روی ماه لذت ببرید. سرانجام خواهید دید که این پدیده جز دانش، شگفتی و زیبایی چیز دیگری ندارد.

فرار کردن از ترس هرگز ترس شما را درمان نمی‌کند. اگر از عنکبوت‌ها می‌ترسید، برای یک‌بار هم که شده با یکی از آن‌ها روبه‌رو شوید، انگشتتان را به او نزدیک کنید تا بر روی دست شما بیاید؛ با خودتان بگویید که من از عنکبوت‌ها نمی‌ترسم. آن‌گاه متوجه خواهید شد که نه تنها ترسی ندارد، بلکه شما حتی متوجه راه رفتن عنکبوت بر روی دستتان هم نمی‌شوید.

 

هنگامی که شما می‌ترسید، بدن شما مجموعه‌ای از محرک‌ها را برای واکنش به ترس بروز می‌دهد. پس به‌دنبال روش‌هایی بروید که به شما آرامش می‌دهند و ترس‌تان را خنثی می‌کند. یاد گرفتن این روش‌ها، نه تنها به شما در مقابله با ترس کمک می‌کند؛ بلکه در جنبه‌های دیگر زندگی نیز به شما کمک خواهد کرد. آرامش به شما می‌گوید که هیچ خطری وجود ندارد و شما در امان هستید؛ نفس عمیق بکشید و آن‌را چندین بار تکرار کنید. برای برطرف کردن ترس‌های شدید‌تر که با لرزش عضلات نیز همراه است، می‌توانید از روش منقبض کردن عضلات کل بدن برای سه بار و هر بار به مدت سه ثانیه کمک بگیرید.

ترس همان کاری را در بدن شما انجام می‌دهد که هیجانی شدن با ترن‌هوایی، تماشای فیلم‌های ترسناک و شنا در کنار کوسه‌ها با شما می‌کند. سعی کنید دفعه بعد ترس‌تان را با دید یک تفریح ببینید و هیجان را جایگزین آن کنید. شاید همین دیدگاه، زندگی شما را جذاب‌تر هم بکند.

 

شاید باورش سخت باشد، اما ترس تمرکز شما را بالا می‌برد. تحقیقات نشان داده است که واکنش عملکردی مغز در حالت طبیعی و پیدا کردن راه‌حلی آنی، حدود نیم ثانیه طول می‌کشد؛ اما واکنش مغز در شرایط مشابه بسیار سریع‌تر است. این شواهد نشان می‌دهد که مغز به‌طور طبیعی در زمان ترس همه‌ی تمرکز بدن را برای پیدا کردن راه‌حلی برای غلبه به ترس بکار می‌گیرد. پس از این خاصیت خوب ترس و مغزتان بهره ببرید. بهترین مثال برای این موضوع مانور به‌موقع در زمان مواجهه با یک حادثه‌ی رانندگی است. زمانی که شما راننده‌ی یک خودرو باشید، به‌محض پریدن یک بچه وسط خیابان در کمتر از نیم‌ ثانیه تصمیم‌ می‌گیرید که با مانوری مناسب از تصادف با او جلوگیری کنید. این واکنش سریع حاصل ترسی است که به‌صورت لحظه‌ای برای شما ایجاد می‌شود.

 

مجله آموزش ایلیاد