چگونه بیماری سلیاک را تشخیص دهیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - اگر هنگام خوردن نان یا ماکارونی دچار مشکلات گوارشی می‌شوید، می‌تواند ناشی از بیماری سلیاک باشد. بیماری سلیاک نوعی بیماری خود ایمنی است که توانایی بدن در هضم گلوتن را محدود می‌کند. تشخیص بیماری سلیاک با شناسایی علائم مرتبط با این بیماری و تمایز آنها از سایر بیماری‌ها مانند حساسیت به گلوتن آغاز می‌شود. هنگامی که به این بیماری مشکوک شدید و آن را با پزشک خود در میان گذاشتید، می‌توان از آزمایشات پزشکی برای تشخیص قطعی بیماری سلیاک استفاده کرد. با تشخیص قطعی پزشک، شما می‌توانید درمان را شروع کرده و تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید که می‌تواند علائم شما را کاهش داده و کیفیت زندگی شما را افزایش دهد.

 

برخی از رایج‌ترین علائم بیماری شامل نفخ، اسهال و درد مکرر در شکم است. علائم دیگری نیز ممکن است وجود داشته باشد، مانند گرفتگی عضلات، درد در مفاصل و حتی گزگز در بازوها و پاها.
•    مدفوع با بوی نامطبوع و تا حدودی مایل به خاکستری از علائم بالقوه دیگر بیماری سلیاک است.
•    پوکی استخوان، کم خونی فقر آهن و از دست رفتن دوره‌های قاعدگی (در زنان) از دیگر علائم بیماری سلیاک است.
•    علائم در کودکان می‌تواند شامل مشکلات رشد باشد، از جمله تاخیر در بلوغ، مشکلات دندانی به دلیل عدم رشد مینا، رشد کند، عدم رشد و حتی چاقی.
•    این موارد ممکن است با سایر مشکلات پزشکی مشترک باشد، بنابراین شما باید با پزشک مشورت کنید تا مشخص شود که آیا علائم شما به دلیل بیماری سلیاک است یا خیر.

 

یکی از مشخصات بیماری سلیاک تحریک پذیری و حساسیت زیاد بدون دلیل مشخص است. افراد مبتلا به این بیماری بیشتر در معرض حملات افسردگی و حتی اضطراب و حملات هراس هستند.

 

بیشتر افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند، ابتدا علائم را از کودکی تجربه می‌کنند. در حالی که برخی افراد در بزرگسالی به این بیماری مبتلا می‌شوند، ولی این احتمال کمتر است و آن دسته از افراد معمولاً در طول زندگی خود علائمی داشته‌اند ولی متوجه آن نبوده‌اند.

 

افرادی که به حساسیت به گلوتن و آلرژی به گندم مبتلا هستند، علائم مشابهی با افراد مبتلا به سلیاک دارند، اما فاقد آسیب روده و آنتی بادی‌هایی هستند که مبتلایان به سلیاک دارند. کسانی که حساسیت به گلوتن دارند، بیشتر علائم غیر گوارشی مانند سردرد، مه‌آلود بودن، درد مفصل و بی‌حسی در اندام‌ها را دارند. کسانی که آلرژی به گندم دارند نمی‌توانند گندم را به درستی هضم کنند، اما می‌توانند منابع دیگر گلوتن را هضم کنند.
•    آسیب روده و آنتی بادی‌های مرتبط با بیماری سلیاک، در افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن یا آلرژی به گندم وجود ندارد و فقط می‌توان این آنتی‌بادی‌ها را از طریق آزمایش خون تشخیص داد.

یک قرار ملاقات با پزشک مراقبت‌های اولیه خود تعیین کنید. درباره علائم خود به آنها بگویید و تحت معاینه جسمی قرار بگیرید. آنها ممکن است آزمایش‌های لازم را انجام دهند یا ممکن است شما را به یک متخصص، مانند یک متخصص گوارش ارجاع دهند.
•    پزشک احتمالاً از شما در مورد هرگونه سابقه بیماری سلیاک در خانواده شما سوال خواهد کرد. دلیل این امر آنست که سلیاک با ژن‌های خاصی در ارتباط است که از طریق ژنتیک به نسل‌های آینده منتقل می‌شود.
•    متخصص گوارش، پزشکی است که در درمان دستگاه گوارش تخصص دارد.

 

آزمایش بیماری سلیاک معمولاً شامل آزمایش نمونه‌های خون برای تعیین وجود آنتی بادی‌های خاص در سطوح بالا است. پزشک شما از شما یک نمونه خون می‌گیرد و سپس آن را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد. افراد مبتلا به بیماری سلیاک اغلب متوجه می‌شوند که گلوتن توسط سیستم دفاعی طبیعی بدن، به عنوان یک مهاجم شناخته می‌شود و باعث تولید آنتی بادی اضافی برای مبارزه با این تهدید می‌شود. اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید، آزمایشات شما ممکن است ایمونوگلوبولین A یا آنتی بادی‌های وابسته به ترانس گلوتامیناز را نشان دهد. در برخی موارد، ممکن است دچار کمبود ایمونوگلوبولین A باشید، که می‌تواند منجر به یک نتیجه منفی کاذب شود.
•    توجه داشته باشید که باید حداقل ۴ هفته قبل از آزمایش خون رژیم گلوتن کامل داشته باشید تا آنتی بادی‌هایی که نشان دهنده بیماری سلیاک هستند وجود داشته باشد.
•    اگر نتایج آزمایش خون شما برای بیماری سلیاک مثبت باشد و جوش‌های بدن به نام درماتیت هرپتیفورمیس داشته باشید، این به تنهایی برای تشخیص قطعی کافی است.

 

اگر آزمایش خون نشان دهد که ممکن است به بیماری سلیاک مبتلا باشید، می‌توان از آندوسکوپی برای برداشت قسمت کوچکی از روده کوچک استفاده کرد. این فرآیند شامل قرار دادن آندوسکوپ، به شکل یک لوله کوچک، به درون گلو و به دستگاه گوارش است. پس از برداشت نمونه بافت، آندوسکوپ برداشته می‌شود و می‌توان بافت را از نظر وجود علائم بیماری بررسی کرد.
•    آندوسکوپی یک عمل سرپایی است که لازم است حین آن آرامش خود را حفظ کنید. برای آماده شدن برای آندوسکوپی، نباید از ۱۲ ساعت قبل چیزی بخورید و یک نفر به همراه شما باشد تا بعد از آن شما را به خانه برساند.
•    شما باید با پرهیز از مصرف غذا و نوشیدنی به مدت ۱۲ ساعت زودتر از موعد، برای آندوسکوپی آماده شوید، بنابراین باید برنامه را از قبل تعیین کنید.

هنگامی که بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شد، مهم است که برای کنترل علائم خود، درمان را شروع کنید. پزشک شما ممکن است داروهایی را برای درمان برخی از علائم شما پیشنهاد دهد و همچنین ممکن است به شما مکمل‌هایی را پیشنهاد کند که می‌تواند در رفع کمبودها به شما کمک کند.
•    به عنوان مثال، به بسیاری از افرادی که مبتلا به بیماری سلیاک خفیف هستند گفته می‌شود که کلسیم، فولات، سولفات آهن یا مولتی ویتامین‌های عمومی مصرف کنند.
•    همچنین ممکن است از نظر کمبود ویتامین D و B12، مس، روی، اسید فولیک و آهن مورد آزمایش قرار بگیرید.
•    بیماری سلیاک با افزایش خطر پوکی استخوان همراه است. مطمئن شوید که به اندازه کافی ویتامین D و کلسیم دریافت می‌کنید و برای ارزیابی میزان تراکم استخوان و پوکی استخوان، اسکن DEXA را در نظر بگیرید.
•    اطمینان حاصل کنید که همه واکسیناسیون‌های لازم، از جمله واکسن ذات الریه  را انجام داده‌اید.

 

علاوه بر دارو، علائم بیماری سلیاک را می‌توان تا حد زیادی، با تغییر در رژیم غذایی کاهش داد. به حداقل رساندن یا حذف گلوتن از رژیم غذایی می‌تواند تا حد زیادی باعث تسکین بیماری شود. یک رژیم غذایی فاقد گلوتن شما را ملزم به قطع هرگونه گندم، چاودار یا جو می‌کند.
•    بسیاری از غذاهای رایج مقداری گلوتن در خود دارند. شما باید از مواردی بیش از فقط نان پرهیز کنید. به عنوان مثال، محصولاتی مانند سوپ، سس‌ها و بستنی‌ها اغلب مقداری گلوتن در خود دارند و باید از مصرف آنها اجتناب شود. گلوتن در برخی از داروها و محصولات آرایشی از جمله نرم کننده لب نیز استفاده می‌شود.
•    زمانی که گلوتن را قطع می‌کنید، برای جلوگیری از یبوست میزان دریافت فیبر را از سایر غذاها یا مکمل‌ها افزایش دهید.
•    دانه‌هایی که می‌توانید بخورید شامل برنج، ارزن، گندم سیاه، کینوا، جو دوسر و ذرت است.
•    برخی از افرادی که از بیماری سلیاک رنج می‌برند ممکن است جوش‌هایی به نام درماتیت هرپتیفورمیس داشته باشند. متأسفانه، حل این مشکل حتی پس از شروع رژیم بدون گلوتن ممکن است یک سال طول بکشد.

 

هنگام سازگاری برای مبتلایان به بیماری سلیاک، صحبت با یک متخصص رژیم غذایی بسیار مفید خواهد بود. متخصصان تغذیه می‌توانند به شما کمک کنند تا بفهمید چه چیزی می‌توانید بخورید و چه چیزی نمی‌توانید بخورید. آنها به شما کمک می‌کنند تا یک برنامه غذایی ایجاد کنید که از غذاهایی را که باعث بدتر شدن شرایط می‌شوند اجتناب کنید و در عین حال رژیم‌تان شامل غذاهایی باشد که مقدار مناسبی از مواد مغذی روزانه را تأمین ‌کنند
•    در حالی که سلیاک یک بیماری پزشکی جدی است، اما اغلب با یک رژیم غذایی دقیق قابل کنترل است.

 

پیوستن به یک گروه پشتیبانی با سایر افراد مبتلا به سلیاک می‌تواند منبع اطلاعاتی و راهنمایی فوق العاده‌ای باشد، زیرا شما می‌توانید به کمک آنها با رژیم جدید خود سازگار شوید. حس رفاقت و پشتیبانی که می‌توانید از این گروه‌ها بدست آورید، می‌تواند در ناراحتی یا افسردگی که در مورد تشخیص خود دارید، کمک کند.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد