چطور پارگی عضله ساق پا را تشخیص دهیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - فشارها و آسیب‌های ساق پا، به ویژه در بین ورزشکاران شایع است. یکی از ناتوان کننده‌ترین و آزاردهنده‌ترین آسیب‌های ورزشی، پارگی ماهیچه ساق پا است. یک مشکل بزرگ در این آسیب این است که تشخیص ماهیچه ساق پا کشیده یا پاره شده سخت است. اگر به کار روی ماهیچه ی کشیده شده ادامه دهید، ممکن است پاره شود. بهبودی عضله ساق پا زمان زیادی می‌برد و مستعد آسیب مجدد است. مشکلات و صدمات دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند باعث ایجاد درد در ساق پا شود، اما اگر درد شدید باشد، یا از پای خود صدا بشنوید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

 

ماهیچه‌ی ساق پا در واقع از سه ماهیچه تشکیل شده است که به تاندون آشیل در قسمت پایینی ساق پا متصل شده‌اند. این سه عضله ماهیچه دو قلو، ماهیچه نعلی و ماهیچه کف‌پایی هستند. بیشتر صدماتی که به ساق پا وارد می‌شود در واقع صدمات به ماهیچه دو قلو است که بزرگترین مورد از این سه مورد است.
•    ماهیچه دو قلو از مفاصل زانو و مچ پا عبور می‌کند. همچنین از بسیاری از فیبرهای عضلانی سریع انقباض تشکیل شده است. این ترکیب آن را در معرض خطر زیاد فشار و پارگی قرار می‌دهد، زیرا دائماً تحت کشش و انقباض سریع قرار می‌گیرد.
•    ماهیچه نعلی از مفصل مچ پا عبور می‌کند. بیشتر از فیبرهای عضلانی با انقباض آهسته تشکیل شده است. به دلیل این ترکیب، احتمال آسیب کمتر از ماهیچه دو قلو وجود دارد. با این حال، درمان اغلب برای آسیب‌های ناحیه کف پا متفاوت است.
•    ماهیچه کف‌پایی کار چندانی در ساق پا انجام نمی‌دهد. این عضله تا حد زیادی عضله وستیژیال محسوب می‌شود. در صورت آسیب دیدگی، درمان همانند آسیب ماهیچه دو قلو است.
•    تاندون آشیل شما این ماهیچه‌های ساق پا را به استخوان پاشنه پا متصل می‌کند. این تاندون همچنین می‌تواند آسیب ببیند و باعث درد ساق پا شود. آسیب‌های شایع تاندون آشیل شامل التهاب تاندون یا پارگی تاندون است.

 

پارگی عضلات ساق پا به احتمال زیاد در حین ورزش شدید رخ می‌دهد. آنها معمولاً هنگام تمرین رخ می‌دهند و به سرعت جهت یا شتاب خود را تغییر می‌دهند. این آسیب معمولاً پس از حرکات انفجاری با افزایش بار ماهیچه‌ها اتفاق می‌افتد، مانند ورزش‌هایی که به سرعت زیاد نیاز دارند (به عنوان مثال پرش، بسکتبال، فوتبال).
•    انقباض (حمله‌ی ناگهانی)؛ تغییر ناگهانی سرعت از موقعیت کاملاً ساکن علت شایع پارگی ساق پا است. دوندگان سرعت بسیار مستعد پارگی عضلات ساق پا هستند. تغییرات ناگهانی در جهت، مانند تغییراتی که هنگام بازی بسکتبال یا تنیس رخ می‌دهد، نیز می‌تواند باعث پارگی شود.
•    تخریب طولانی مدت؛ کار زیاد و استفاده بیش از حد از ماهیچه، از دیگر عوامل شایع هستند که در نهایت می‌توانند منجر به پارگی شوند. این در دوندگان و بازیکنان فوتبال دیده می‌شود. بازیکنان فوتبال هم انقباض دارند و هم دویدن طولانی مدت. هر دوی این عوامل آنها را در برابر پارگی ماهیچه بسیار آسیب پذیر می‌کند.
•    دوندگان یا افرادی که به طور متناوب از نظر جسمی بسیار فعال هستند، اغلب پارگی عضلات ساق پا را تجربه می‌کنند. مردان بیشتر از زنان دچار این آسیب‌ها می‌شوند.

 

علائم پارگی ماهیچه ساق پا معمولاً فوری و آشکارتر از علائم کشیدگی است. آنها اغلب شبیه علائم پارگی تاندون آشیل هستند. این علائم عبارتند از:
•    احساس می‌کنید در پشت ساق پا ضربه یا لگد خورده‌اید
•    صدای ترکیدن یا ضربه محکم و ناگهانی در پای شما شنیده می‌شود
•    ایجاد درد ناگهانی و شدید در عضله ساق پا (معمولاً ضربان دار)
•    حساسیت و تورم در ساق پا
•    کبودی و یا تغییر رنگ
•    محدودیت حرکتی در مچ پا
•    مشکل در راه رفتن یا ایستادن روی انگشتان پا
•    لنگ زدن

 

از روی پای خود بلند شوید، آنها را بلند کرده و کمی استراحت کنید. اگر پاهایتان بسیار دردناک است و شروع به تورم می‌کند، مطمئناً دچار آسیب ساق پا شده‌اید که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. احتمالاً در ناحیه ساق پا، مخصوصاً با پارگی، کبودی شروع می‌شود، زیرا مقداری خونریزی داخلی وجود دارد.
•    در صورت شنیدن صدای ترکیدن یا تورم در ساق پا، فوراً به اورژانس مراجعه کنید. آسیب شما نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
•    تورم یا خونریزی در ناحیه‌ای می‌تواند منجر به وضعیتی به نام سندرم کمپارتمان شود که در آن اکسیژن یا مواد مغذی کافی به دلیل افزایش فشار به عضلات و اعصاب ناحیه نمی‌رسد. این می‌تواند بعد از شکستگی یا کبودی شدید ماهیچه اتفاق بیفتد، بنابراین اگر فکر می‌کنید آسیب دیدگی شما شدید است، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در صورت ابتلا به سندرم کامپارتمان حاد، ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشید.

 

مهم است که بتوانید آسیب‌های عضلات خاص ساق پا را تشخیص دهید. شما نمی‌توانید این کار را به تنهایی انجام دهید. پزشک آزمایشاتی مانند معاینات فیزیکی و MRI را برای تعیین میزان آسیب شما انجام می‌دهد. اگر فکر می‌کنید از ناحیه عضله ساق پا دچار پارگی شده‌اید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
•    اگر سعی کنید یک پارگی عضله ساق پا را به تنهایی تشخیص داده و درمان کنید، می‌توانید صدمات بیشتر و شدیدتری وارد کنید.

به احتمال زیاد پزشک شما سونوگرافی یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ناحیه آسیب دیده را توصیه می‌کند.
•    در ام‌آرآی از امواج مغناطیسی و تصویربرداری کامپیوتری برای گرفتن تصاویر دو بعدی و سه بعدی از یک منطقه استفاده می‌کند. از این روش برای تشخیص آسیب‌های داخلی استفاده می‌شود که تکنیک‌های ساده‌تر مانند اشعه ایکس نمی‌توانند آن را تشخیص دهند.
•    پزشک شما همچنین ممکن است اسکن آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) را درخواست کند. این یک نوع MRI است که عروق خونی شما را بررسی می‌کند و اغلب از کنتراست رنگ برای واضح‌تر نشان دادن آنها استفاده می‌کند. MRA می‌تواند به تشخیص آسیب یا گیر افتادن رگ‌های خونی شما کمک کند، که می‌تواند منجر به شرایطی مانند سندرم کمپارتمان شود.

 

درمان پارگی ماهیچه ساق پا معمولاً نیازی به جراحی ندارد. رعایت همه دستورات پزشک در طول دوره نقاهت بسیار مهم است. اگر این کار را نکنید، ممکن است باعث آسیب دیدگی مجدد یا ضربه شدید شوید. صبور باشید، بهبودی تا ۸ هفته طول می‌کشد و چند ماه دیگر طول می‌کشد تا ماهیچه شما کاملاً به حالت عادی برگردد.
•    معمولاً درمان فوری شامل استراحت، یخ، فشرده سازی و بی‌حرکتی (با آتل و غیره) می‌شود.
•    درمان بازیابی معمولاً شامل تمرینات فیزیوتراپی، ماساژ و استفاده از عصا است.

گرفتگی عضلات می‌تواند با ایجاد انقباض ناگهانی ماهیچه‌ها باعث درد شدید در قسمت پایینی ساق پا شود. گرفتگی یا اسپاسم ناگهانی و شدید در ساق پای شما گاهی اوقات «اسب چارلی» نامیده می‌شود. علائم اسب چارلی عبارتند از:
•    ماهیچه‌های سفت و سخت
•    درد ناگهانی و شدید در ماهیچه‌ها
•    برآمدگی در ماهیچه‌ها

 

گرفتگی‌های عضلانی و اسپاسم‌ها به سرعت از بین می‌روند. با کشش و استفاده از گرما (یا سرما) می‌توانید این روند بازیابی را تسریع کنید.
•    ماهیچه ساق پای آسیب دیده خود را بکشید؛ شما می‌توانید این کار را با قرار دادن وزن خود بر روی پای در حال گرفتگی انجام دهید. زانو را کمی خم کنید. به طور متناوب، می‌توانید پای آسیب دیده خود را به سمت خود بکشید. با استفاده از یک حوله، قسمت بالای پای خود را به آرامی به سمت خود بکشید.
•    حرارت را اعمال کنید؛ از پد گرمکن، بطری آب گرم یا حوله گرم استفاده کنید. حمام یا دوش آب گرم نیز ممکن است مفید باشد. گرما می‌تواند به شل شدن ماهیچه‌های کشیده کمک کند.
•    یخ بگذارید؛ استفاده از کیسه یخ یا سرد ممکن است به رفع گرفتگی کمک کند. یخ را بیش از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در یک زمان قرار ندهید و همیشه بسته یخ را در یک حوله بپیچید تا از سرمازدگی جلوگیری شود.
•    همچنین می‌توانید ماساژ عضله گرفته را امتحان کنید.

 

تاندونیت ناشی از التهاب تاندون، که تاندون یکی از بندهای ضخیم و طنابی است که ماهیچه‌های شما را به استخوان‌های شما متصل می‌کند. تاندونیت می‌تواند در هر جایی که تاندون دارید رخ دهد، اما معمولاً در آرنج، زانو و پاشنه پا ایجاد می‌شود. تاندونیت می‌تواند باعث درد در ساق پا یا پاشنه پای شما شود. علائم التهاب تاندونیت عبارتند از:
•    درد کسل کننده و دردناکی که هنگام حرکت دادن مفصل بدتر می‌شود.
•    هنگام حرکت دادن مفصل، احساس خرد شدن یا سفت شدن می‌کنید
•    حساسیت یا قرمزی
•    تورم یا برآمدگی

 

درمان تاندونیت معمولاً ساده است: استراحت کنید، از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید، روی منطقه آسیب دیده یخ بگذارید، از باندهای فشاری استفاده کنید و مفصل آسیب دیده را بالا ببرید.

 

ماهیچه کشیده نعلی از ماهیچه دو قلو کشیده یا پاره شده شدت کمتری دارد. این آسیب اغلب در ورزشکارانی مانند دوندگان روزانه یا مسافت‌های طولانی اتفاق می‌افتد. معمولاً فشارهای وارد بر این ماهیچه شامل علائم زیر است:
•    سفتی یا سختی در عضله ساق پا
•    دردی که طی چند روز یا حتی چند هفته بدتر می‌شود
•    دردی که بعد از پیاده‌روی یا دویدن بدتر می‌شود
•    تورم خفیف

 

از آنجا که تاندون آشیل ماهیچه‌های ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند، می‌تواند هنگام آسیب دیدگی باعث ایجاد درد در ساق پا شود. آسیب به این تاندون می‌تواند زمانی رخ دهد که شما به شدت ورزش می‌کنید، زمین می‌خورید، پای‌تان در یک گودال پیچ می‌خورد یا به طور نادرست می‌پرید. اگر فکر می‌کنید تاندون آشیل شما دچار پارگی شده است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید، زیرا این یک آسیب جدی است. علائم پارگی تاندون شامل موارد زیر است:
•    صدای ترکیدن یا ضربه محکم و ناگهانی در پاشنه پا (اغلب، اما نه همیشه)
•    درد، اغلب شدید، در ناحیه پاشنه پا که ممکن است تا ساق پا گسترش یابد
•    ورم
•    ناتوانی در خم کردن پای خود به سمت پایین
•    ناتوانی در استفاده از پای آسیب دیده برای فشار آوردن هنگام راه رفتن
•    ناتوانی در ایستادن روی انگشتان پای آسیب دیده

 

این که بدانید چه کسانی بیشتر در معرض پارگی تاندون آشیل هستند ممکن است به شما کمک کند تا مشخص کنید که آیا این علت درد شما است یا خیر. افرادی که بیشتر در معرض پارگی یا کشیدگی تاندون آشیل هستند عبارتند از:
•    کسانی که بین ۳۰ تا ۴۰ سال سن دارند.
•    مردان (۵ برابر بیشتر از زنان دچار پارگی می‌شوند)
•    کسانی که ورزش‌هایی را انجام می‌دهند که شامل دویدن، پریدن و حرکت ناگهانی است.
•    کسانی که از تزریق استروئید استفاده می‌کنند.
•    کسانی که از آنتی بیوتیک‌های فلوروکینولون استفاده می‌کنند، از جمله سیپروفلوکساسین یا لووفلوکساسین

شما باید حداقل دو بار در هفته ماهیچه‌های خود را بکشید. قبل از تمرین نیازی به کشش ندارید. با این حال، متخصصان توصیه می‌کنند که بعد از تمرین، حرکات کششی انجام دهید. انجام تمریناتی که انعطاف پذیری کلی شما را افزایش می‌دهد، مانند یوگا، به شما در جلوگیری از آسیب‌های عضلانی کمک می‌کند.
•    سعی کنید حوله‌ای را لوله کنید تا به آرامی ماهیچه‌های خود را بکشید. راست بنشینید و پای خود را دراز کنید. حوله‌ای را دور پای خود قرار دهید و انتهای آن را بگیرید. انگشتان پای خود را به آرامی به سمت بدن خود بکشید تا زمانی که احساس کشیدگی در عضله ساق پا کنید. ۶ ثانیه نگه دارید. آرام باشید. ۱۰ بار تکرار کنید. این حرکت را برای پای دیگر نیز تکرار کنید.
•    برای تقویت ساق پا از یک نوار محکم استفاده کنید. راست بنشینید و یک پا را جلوتر از خود باز کنید. انگشتان پای خود را به سمت سر خود خم کنید. یک نوار مقاومتی را دور پای خود بپیچید و انتهای آن را نگه دارید. در حالی که فشار روی نوار را حفظ می‌کنید، با بالای پای خود به سمت زمین فشار دهید. باید احساس کنید ماهیچه ساق پا سفت شده است. به موقعیت شروع بازگردید. ۱۰ تا ۲۰ بار برای هر پا تکرار کنید.

 

از حرکات کششی پویا برای گرم کردن قبل از تمرین استفاده کنید. برخلاف کشش‌های ایستا، که معمولاً در یک موقعیت یا یک دقیقه یا بیشتر انجام می‌شوند، حرکات پویا شبیه به حرکات تمرین شما هستند ولی معمولاً شدت آنها کمتر است.
•    پیاده‌روی سریع را در فضای باز یا روی تردمیل امتحان کنید.
•    لانگ پیاده روی، نوسان پا و سایر حرکاتی که باعث جریان خون شما می‌شود، گرم شدن خوبی است.
•    همچنین می‌توانید برخی از تمرینات را روی یک توپ ورزشی مانند حرکات سبک انجام دهید.

 

استفاده بیش از حد یا فشار مکرر می‌تواند شرایط مناسبی را برای آسیب به عضله ساق پا ایجاد کند. استراحت از ورزش یا فعالیت‌های معمول خود را امتحان کنید و تمرین جدیدی را امتحان کنید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد