چطور با وسواس فکری مقابله کنیم؟

مجله‌ی آموزش ایلیاد - داشتن وسواس فکری مانند داشتن یک دید تونلی است: شما توانایی دیدن یا مراقبت از هر چیزی در خارج از موضوع وسواس‌تان را از دست می‌دهید. وسواس به بخشی از زندگی روزمره شما تبدیل می‌شود و می‌تواند با ترس مرتبط باشد. این با اعتیاد فرق می‌کند‌‌، و باعث می‌شود فرد هرگز احساس رضایت نکند‌‌. مقابله با وسواس کار ساده‌ای نیست‌‌، اما وقتی یاد بگیرید که چگونه با آن کنار بیایید و انرژی خود را به سمت افراد و علایق جدید سوق دهید‌‌، احساس بهتری خواهید داشت.

 

وقتی به کسی یا چیزی وسواس دارید‌‌، نزدیکی می‌تواند فکر کردن درباره هر چیز دیگری را غیرممکن کند. هرچه به وسواس خود نزدیکتر باشید‌‌، قطع کردن فکر درباره‌ی آن سخت‌تر خواهد بود. قرار دادن فاصله فیزیکی بین خود و وسواس‌تان باعث می‌شود به فاصله‌ی ذهنی نیز دست یابید. شاید در ابتدا دشوار بنظر برسد، اما پس از مدتی احساس بهتری خواهید داشت.
•    وسواس به فرد، علامت یک روابطه‌ی ناسالم است. شما باید ارتباط خود را با شخصی که در مورد او وسواس ناسالم ایجاد کرده‌اید محدود کنید.
•    یا مثلاً به یک بازی ویدئویی یا یک سرگرمی خاص وسواس دارید، می‌توانید با حذف آن از رایانه خود یا دادن کنسول خود به یک دوست‌‌، مدتی از آن بازی دور باشید تا وسواس شما از بین برود.

 

فکر کردن و پر و بال دادن به وسواس می‌تواند لذت بخش باشد‌‌، اما ترک آن را سخت‌تر می‌کند. حتی فقط فکر کردن در مورد منبع وسواس، می‌تواند باعث شود که وسواس بیشتر بر شما مسلط شود. برای شکست وسواس‌‌، باید نسبت به آن بی محل باشید. به عنوان مثال‌‌، اگر به یک فرد مشهور وسواس دارید‌‌، از صحبت کردن در مورد او با دوستان خود دست بردارید و از جستجو در رسانه‌های اجتماعی آن‌ها دست بکشید.
•    بعضی اوقات وسواس آنقدر قوی است که پس از ترک آن ممکن است بازهم افکار شما به وسواس شما بازگردد. اگر اینگونه است‌‌، به خودتان سخت نگیرید، هنوز هم می‌توانید وسواس خود را شکست دهید‌‌، فقط کمی بیشتر طول می‌کشد.

 

صحبت در مورد قطع افکار وسواسی بسیار ساده‌تر از انجام آن است. شاید این سوال پیش بیاید: وقتی در مورد موضوع مورد علاقه خود فکر و صحبت می‌کنیم و احساس خوبی داریم‌‌، پس چرا باید آن را متوقف کنیم؟ بخاطر داشته باشید که چرا می‌خواهید وسواس خود را برطرف کنید: شما می‌توانید با ترک وسواس، از چیزهای دیگری که زندگی ارائه می‌دهد لذت ببرید. هنگامی که افکار وسواسی پیش می‌آید‌‌، کافی است حواس‌تان را از آن پرت کنید در اینجا چند راه‌حل خوب برای منحرف کردن ذهن آورده شده است:
•    نوعی ورزش بدنی انجام دهید که مغز شما را نیز اشغال کند؛ دویدن و پیاده‌روی ممکن است گزینه‌های خوبی نباشند‌‌، زیرا در طی آن وقت زیادی برای فکر کردن درباره وسواس خود خواهید داشت. کوهنوردی‌‌، غارنوردی یا ورزش تیمی را امتحان کنید که ذهن و بدن شما را درگیر خود کند.
•    کتاب بخوانید یا فیلم ببینید؛ کتاب یا فیلم جدیدی را انتخاب کنید که هیچ ارتباطی با وسواس فعلی شما ندارند.
•    هنگامی که افکار شما در حال پراکنده شدن است و نیاز به حواس پرتی اضطراری دارید‌‌، سعی کنید فوری به یک موسیقی گوش دهید ‌، با یک دوست تماس بگیرید‌‌، یک مقاله جذاب بخوانید یا به کارتان بازگردید.

وقتی به چیزی وسواس دارید‌‌، دیگر وقت کافی برای انجام کارهای دیگر ندارید. اگر وقت‌تان را صرف چیزهای دیگر در زندگی ‌کنید‌‌، دیگر وقت کافی برای فکر کردن در مورد وسواس خود را نخواهید داشت. گدراندن وقت بیشتر با خانواده و تجدید دیدار با دوستانی که مدت‌هاست آن‌ها را ندیده‌اید، می‌تواند بسیار مفید باشد.
•    اختصاص دادن زمان بیشتری به شغل‌تان برای انجام آن شغل به بهترین نحو، می‌تواند جلوی افکار وسواسی را بگیرد.

 

اگر ساعت‌ها و ساعت‌ها در حال فکر کردن به کسی یا چیز دیگری که وسواس دارید، هستید، در این حالت وقتی در یک مکان نشسته‌اید ولی افکارتان در جای دیگری است‌‌، آنچه را که در مقابل‌تان است را از دست می‌دهید. اگر می‌خواهید وسواس را متوقف کنید‌‌،  تمرین ذهن هوشیار را یاد بگیرید. این به معنای این است که در جایی که هستید حضور کامل داشته باشید.
•    تمام حواس خود را درگیر آن لحظه کنید. چه بو‌‌یی، مزه‌ای یا صدایی حس می‌کنید؟ به جای این که تمام وقت به چیز دیگری فکر کنید، ببینید چه چیزی درست جلوی شما اتفاق می‌افتد‌‌.

 

این نوع درمان بیان می‌کند که شاید راهی برای متوقف کردن فکر کردن وجود نداشته باشد‌‌، اما می‌توان روابط بین افکار وسواسی و محرک‌های روزمره را کنترل کرد. روش نحوه‌ی برخورد با زندگی، فکر کردن و انجام کارها را آسان‌تر می‌کند و در نتیجه کنترل وسواس کمی ساده‌تر می‌شود.

اگر با یک شخص وسواس دارید‌‌، گذراندن وقت با شخص دیگر یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد تغییر است. تمام انرژی‌ای که صرف موضوع وسواس‌تان کرده‌اید، اکنون برای آشنایی با شخص دیگری صرف می‌شود. در کلاس‌های مختلف ثبت نام کنید‌‌، در پارک قدم بزنید یا حتی با دوستان فعلی‌تان بیشتر معاشرت کنید.
•    از مقایسه افراد جدید با شخصی که به آن وسواس دارید‌‌، خودداری کنید. سعی کنید به جای تصور آنها به شکل دیگر‌‌، از ویژگی‌های منحصر به فرد آنها لذت ببرید.
•    حتی اگر وسواس شما به فرد نباشد‌‌، ملاقات با افراد جدید می‌تواند کمک بزرگی باشد. آنها شما را با دیدگاه‌ها و ایده‌هایی که قبلاً با آنها روبرو نشده‌اید، آشنا می‌کنند.

 

شاید «تلاش برای چیزهای جدید» به نظر یک راه حل کلی برای بسیاری از مشکلات بنظر برسد، اما در این زمینه واقعاً می‌تواند کارایی داشته باشد. یادگیری یک مهارت جدید یا بهتر شدن در یک فعالیت جدید، می‌تواند مغز را از خواب بیدار کند و یک تغییر دیدگاهی ایجاد کند.

 

اگر وسواس شما بخشی از عادت‌های شما است‌‌، مثل وسواس در تمیز کردن خانه، زمان آن رسیده است که اوضاع را تغییر دهید. لحظه‌ای تأمل کنید: ببینید می‌خواهید کدام یک از عادت‌ها ترک یا کمرنگ شوند؟ برای تغییر روال خود تلاش واقعی کنید، در ابتدا کار سختی خواهد بود‌‌، اما پس از مدتی متوجه تفاوت در قدرت افکار وسواسی خود می‌شوید. در اینجا چند تغییر وجود دارد که ممکن است به شما در ایجاد یک تغییر ذهنی کمک کند:
•    مسیر دیگری را برای رفتن به کار یا مدرسه طی کنید
•    به جای چک کردن ایمیل و رفتن به وب سایت‌های معمولی‌‌، روز خود را با مدیتیشن، ورزش یا پیاده‌روی شروع کنید.
•    آخر هفته‌ها را به تفریحات مختلف بپردازید.
•    به جای اینکه خودتان خانه را تمیز کنید از کسی بخواهید که این کار را انجام دهد.
•    هنگام کار، به موسیقی‌های مختلف گوش دهید.

 

اگر از وسواس کنترل افکار و عادات خود خسته شده‌اید‌‌، با ایجاد برخی تغییرات شخصی، کنترل‌تان را پس بگیرید. ممکن است به نظر می‌رسد شدید باشد‌‌، اما گاهی اوقات باید چیزهایی را تغییر دهید تا به خودتان نشان دهید که هنوز قادر به انجام آن هستید. چیزی را در زندگی خود انتخاب کنید که نمادی از وسواس شماست و کاری کنید تا دوباره جدید به‌نظر برسد.
•    گاهی تغییر به معنای تغییر در ظاهر است. مثلاً اگر موهای خود را همانند یک فرد مشهور که به او علاقه‌ی شدید دارید، بلند کرده‌اید‌‌، چرا اوضاع را تغییر ندهید و موها‌یتان را کوتاه نکنید؟

 

بعضی اوقات وسواس چنان عمیق می‌شود که خلاص شدن از شر آن به تنهایی غیرممکن است. اگر به نظر نمی‌رسد وسواس خود را تحت کنترل داشته باشید‌‌، قرار ملاقات با یک درمانگر را تعیین کنید. یک مشاور حرفه‌ای قادر خواهد بود ابزاری را در اختیار شما قرار دهد که با آن افکار خود را مجدد کنترل کنید و زندگی‌تان را بازیابید.
•    اگر افکار تکراری خاصی دارید که از بین نمی رود‌‌، ممکن است یک اختلال اضطراب به نام اختلال وسواس یا اجباری (OCD) داشته باشید. در صورت بروز این مسئله‌‌، مشاوره به شما کمک می‌کند تا بتوانید به روش‌های درمانی و داروهای مورد استفاده در درمان OCD دسترسی پیدا کنید.

همه‌ی وسواس‌ها بد نیستند. در حقیقت‌‌، بسیاری از افراد زندگی خود را صرف تلاش برای یافتن «اشتیاق» خود می‌کنند‌‌، یعنی موضوعی که میل به یادگیری بیشتر و کار بیشتر را در آنها القا می‌کند. اگر وسواسی پیدا کرده‌اید که شما را با انگیزه نشان می‌دهد، بسیاری شما را خوش شانس می‌دانند. به عنوان مثال‌‌، اگر شما به نجوم علاقه دارید و تمام کاری که می‌خواهید انجام دهید این است که وقت خود را صرف خواندن و یادگیری در مورد آن کنید‌‌، شاید بتوانید وسواس خود را به یک حرفه‌ی موفق تبدیل کنید.
•    همچنین می‌توانید وسواس خود را به عنوان انگیزه‌ای برای ارتقای خود استفاده کنید. اگر در کلاس درس با کسی وسواس دارید که هرگز به شما توجه نمی‌کند، شاید تصمیم بگیرید عادت‌های بدی را که باعث می‌شود به شما توجه نشود را تغییر دهید. بگذارید که این دلیلی باشد تا صبح برای پیاده‌روی و ورزش یا خواندن مطالب درسی زودتر از خواب بیدار شوید، در نتیجه شما در کلاس درس باهوش‌تر بنظر می‌رسید و مورد توجه بقیه واقع می‌شوید.

 

اگر وسواس شما یک شخص است‌‌، می‌توانید از آن برای خلق چیز زیبایی استفاده کنید. برخی از بهترین آثار نویسندگی‌‌، هنر و موسیقی در تاریخ ریشه در وسواس دارند. اگر شخصی وجود دارد که نمی‌توانید فکر کردن درباره‌ی او را متوقف کنید، احساسات بی حد و حصر خود را در یک شعر‌‌، آهنگ یا نقاشی بریزید.

 

تا زمانی که یک گروه از افرادی را که دقیقاً مشکل شما را داشته باشند، پیدا نکنید، وسواس مانند یک مشکل به نظر می‌رسد. به هرچیزی هم وسواس داشته باشید‌‌، مطمئناً تنها نیستید. افراد دیگری را که مشابه شما هستند را پیدا کنید تا بتوانید اطلاعات‌تان را به اشتراک بگذارید. می‌توانید درباره‌ی این که شما بزرگترین هوادار یک تیم فوتبال خاص هستید‌‌، یا نمی توانید از تماشای کوچکترین مسئله در مورد هنرپیشه‌ی موردعلاق‌تان دست بکشید، یا تمام شب را برای بازی مورد علاقه‌تان بیدار می‌مانید‌‌، صحبت کنید.

 

وسواس فقط شروع به جذب تمام وقت و انرژی شما می‌کند‌‌ و هیچ مشکل دیگری بوجود نمی‌آورد. فقط خودتان می‌دانید که وسواس‌تان چقدر جدی است. اگر موضوع وسواس شما باعث خوشحالی شما می‌شود و برای برآورده کردن نیازهای اساسی خود و حفظ دوستی‌های خود وقت کافی دارید‌‌، شاید لازم نباشد آن را ترک کنید، فقط بگذارید مسیر خود را طی کند. اما اگر باعث می‌شود احساس محدودیت به شما دست دهد‌‌، سعی کنید جلوی پیشرفت آن را بگیرید و به خودتان فرصت دهید تا برای مدتی از چیز دیگری لذت ببرید.

 

مجله‌ی آموزش ایلیاد