عواقب کم بودن فشار باد تایر اتومبیل

مجله علمی ایلیاد – حمید کلاته - خودروهای امروزی از سامانه‌ی مانیتور کردن فشار باد تایر یا به‌اختصار «TPMS» بهره می‌برند که در صورت کم شدن فشار باد تایر به‌صورت یک هشدار تصویری یا هشدار نوشتاری به راننده اخطار می‌دهد. از مزایای تنظیم نگهداشتن باد تایر می‌توان به ایمنی بیشتر خودرو، افزایش طول عمر تایر، رساندن مصرف سوخت به میزان ایده‌آل، کاستن از خط ترمز و کاهش آلودگی زیست‌محیطی اشاره کرد.

سامانه‌ی TPMS اولین برای در دهه‌ی ۸۰ توسط اروپایی‌ها مورد استفاده قرار گرفت که می‌توان از پورشه‌ی ۹۵۹ در سال ۱۹۸۶ نام برد. بعد از آن، رنو و پژو از این سامانه در محصولات لوکس خود همانند پژو ۶۰۷ استفاده کردند. در آمریکا، جنرال موتورز در سال ۱۹۹۱ با همکاری کمپانی تایرسازی گودیر، از این سامانه برای اولین بار استفاده کرد؛ اما طبق آمارها در سال ۱۹۹۹ بالغ بر صد مورد تصادف منجر به خسارت جانی در آمریکا ثبت شد؛ تصادفاتی که در نتیجه‌ی کم بودن فشار باد تایر رخ داد، به همین دلیل از سال ۲۰۰۷ استفاده از TPMS در آمریکا و اروپا اجباری شد. دلیل اصلی بروز تصادف بر اثر کمبود فشار باد تایر به این دلیل است که در این حالت گرمای تایر بیش از حدتحمل آن خواهد شد که در نهایت منجر به ترکیدن تایر می‌شود. علاوه بر این، کمبود فشار باد تایر در دراز مدت سبب از بین رفتن زودتر عاج تایر می‌شود. اما این سامانه چگونه عمل می‌کند؟

دو روش برای اندازه‌گیری فشار باد تایر وجود دارد؛ روش مستقیم «dTPMS» و غیرمستقیم «iTPMS» در روش قدیمی‌تر غیرمستقیم تعداد دفعات چرخش تایر اندازه‌گیری می‌شود. به این صورت که تایر کم‌باد شعاع کوچک‌تری دارد؛ به همین دلیل به نسبت سرعت کیلومترشمار تعداد دفعات دوران بیشتری را تجربه می‌کند، اما این روش تا حدودی قدیمی شده است. به همین دلیل امروزه اکثر خودروسازان از روش مستقیم بهره می‌گیرند.

 در روش مستقیم، حسگری درون تایر در قسمت داخلی والو جاسازی می‌شود که به‌صورت لحظه‌ای فشار هوای دورن تایر را مانیتور می‌کند. اطلاعات این حسگر از آن‌جا که نمی‌تواند توسط سیم به بیرون تایر منتقل شود به صورت وایرلس به ECU ارسال می‌گردد. هر حسگر از یک باطری سرخود بهره می‌برد که عمر حدود ۱۰ سال دارد و بعد از آن، اگر در طی ده سال تایر هنوز مستهلک نشده باشد، باید باطری و حسگر را باهم تعویض کرد؛ چرا که باطری به صورت جداگانه تعویض نمی‌شود. در اکثر سامانه‌های مانیتور کردن فشار باد تایر در صورت دشارژ شدن باطری، آیکون TPMS خاموش روشن می‌شود تا به راننده یادآوری کند، باطری حسگر در حال اتمام است. لازم به ذکر است حسگرها با برندهای متفاوتی در بازار وجود دارد و برای تعویض آن باید از کمپانی سوال شود کدام برند مناسب خودرو موردنظر است. البته این مورد معمولاً در دفترچه‌ی راهنمای خودرو ذکر می‌شود. ناگفته نماند که دربرخی موارد حسگرها ممکن است بر اثر ضربه‌ی تصادف یا برخورد با دست‌انداز بزرگ آسیب ببینند که در این صورت نیز نیاز به تعویض خواهند داشت.

باتوجه به مزایای ذکر شده، خصوصاً در بحث افزایش ایمنی استفاده از TPMS کاملاً ضروری به‌نظر می‌رسد و سامانه‌ای که استفاده از آن، از سال ۲۰۰۷ اجباری شده است، باید در کشور ما نیز به یک اجبار برای خودروسازان داخلی تبدیل شود. در مورد بحث زیست‌محیطی و کاهش آلودگی‌های گلخانه‌ای که در پاراگراف اول ذکر شد، شاید دانستن این موضوع تعجب‌آور باشد که طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا، سالانه در این کشور ۲۶ میلیارد کیلوگرم مونواکسیدکربنِ اضافه، فقط در اثر تنظیم نبودن فشار باد تایر به هوا فرستاده می‌شود. حالا شاید اهمیت TPMS بیشتر برای‌تان روشن شده باشد.

نوشته: حمید کلاته – مجله علمی ایلیاد