پرونده‌ی قورباغه آلمانی بسته شد

مجله علمی ایلیاد - حمید کلاته - چندی پیش یا بهتر است دقیق بگوییم در تاریخ ۱۰ جولای ۲۰۱۹، آخرین فولکس واگن «بیتل» از خط تولید سایت مکزیک خارج شد تا پرونده این قورباغه‌ی آلمانی بعد از ۸۱ سال و تولید ۳ نسل برای همیشه بسته شود. شاید در مورد فولکس واگن بیتل قبل از این شنیده باشید؛ اما این بار قصد داریم مروری اجمالی بر پرونده‌ی آن داشته باشیم. در ضمن به برخی زوایای کمتر ذکر شده این خودرو بپردازیم.

در اوایل دهه‌ی ۳۰ که ۴۶ درصد مردم آمریکا به لطف تولید فورد مدل T صاحب خودرو بودند، در آلمان از هر پنجاه نفر فقط یک نفر صاحب خودرو بود. به همین دلیل «آدولف هیتلر» در سال ۱۹۳۴ به «فردیناند پورشه» دستور داد خودرویی ارزان و با قابلیت تولید انبوه طراحی نماید؛ نام آن‌را هم فولکس واگن یا خودروی مردم گذاشت. فولکس واگن چهار سال بعد روانه‌ی بازار شد، هر چند در آن زمان یک مهندس اتریشی–مجارستانی به نام «بِلا بارنی» ادعا کرد طرح این خودرو متعلق به او بوده و پورشه حق کپی‌رایت آن‌را رعایت نکرده است، اما به هر حال بر اساس آنچه در تاریخ ثبت شده، فردیناند پورشه را طراح فولکس واگن بیتل می‌دانند. بیتل به معنای سوسک در کشورهای دیگر با نام‌های «باگ» به معنای حشره، «تایپ۱»، «کافِر»، «فاسکا» و «گرباس» و قورباغه‌ای تولید شد و برای ۶۵ سال روی خط تولید قرار داشت که از این جهت در دنیای خودروسازی رکورد‌دار است. اما بیتل از مشخصاتی برخوردار بود که در زمان خود بسیار عجیب به‌نظر می‌رسید.

به عنوان مثال، جلو داشبورد آن از جنس فلز و بخشی از بدنه بود که به سبب اشغال فضای کمتر و کاستن از هزینه‌ی تولید، به این شکل طراحی شد. البته بعدها جلو داشبورد از جنس پلاستیک نیز ساخته شد. موتور آن در عقب قرار داشت و با هوا خنک می‌شد. این‌ها مشخصاتی بودند که بیتل را از هر خودروی متداول روز متمایز می‌کرد. بیتل در کشورهای زیادی روی خط تولید رفت که از آن جمله می‌توان به آلمان، استرالیا، بلژیک، برزیل، فنلاند، اندونزی، ایرلند، مالزی، مکزیک، نیوزلند، نیجریه، فیلیپین، آفریقای جنوبی، ونزوئلا و یوگوسلاوی اشاره کرد. تمام سایت‌های ذکر شده حدفاصل سال‌های ۱۹۳۸ تا ۲۰۰۳ بالغ بر ۲۱.۵ میلیون دستگاه از بیتل را تولید کردند که این نیز خود یکی از رکوردهای دست نیافتنی به شمار می‌رود. سال ۱۹۹۷ نسل دوم با نام «نیو بیتل» روی خط تولید رفت. مسئولان فولکس واگن انتظار نداشتند این محصول به اندازه‌ی نسل اول پُرفروش باشد، اما انتظار هم نداشتند تا به این میزان مورد بی‌مهری خریداران قرار گیرد.

نسل دوم و سوم که از هر دو با نام «بیتل مدرن» یاد می‌کنند از سال ۹۷ تا ۲۰۱۹ توانستند فروش ۱.۷ میلیون دستگاهی را نصیب فولکس واگن نمایند. نسل سوم مابین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ تولید شد که در کشورمان نیز حضور دارد؛ البته در بدو معرفی بیتل جدید طرفداران پر و پا قرص این مدل تعداد زیادی از آن را خریداری کردند، اما به زودی با این واقعیت روبه‌رو شدند که بیتل در واقع همان گلف با ظاهری فانتزی است که از هندلینگ ضعیف‌تر رنج می‌برد و البته از لحاظ قیمت گران‌تر از گلف به بازار عرضه می‌شود. علاوه بر این، بازار دیگر از عدم تنوع همانند دهه‌ی ۳۰ و ۴۰ میلادی رنج نمی‌برد و خریداران با انبوه خودروهای کوچک اقتصادی پُرتجهیزات روبه‌رو بودند که کار را برای بیتل‌های مدرن سخت می‌کرد.

دلایل ذکر شده در بالا همگی دست به دست هم دادند تا فولکس واگن، عطای تولید نسل چهارم بیتل را به لقایش ببخشد و پرونده‌ی آن‌را برای همیشه ببندد. اگر چه شنیدن این موضوع برای طرفداران بیتل کلاسیک عذاب آور بود، اما از طرفی فولکس واگن در اقدامی جالب به سراغ مدل خاطره‌انگیز کُمبی که در کشورمان با نام فولکس وَن شناخته می‌شود رفت تا مدل جدیدتر و مدرن‌تر آن‌را البته با قوای محرک تمام الکتریکی، روانه‌ی بازار نماید.